تغذیه مناسب برای پیشگیری از پوکی استخوان

 دبیر انجمن طب فیزیکی و توان‌بخشی ایران گفت: اگرچه عامل ژنتیک مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده تراکم استخوان به شمار می‌رود ولی تغذیه مناسب در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی می‌توانند در پیشگیری از پوکی استخوان مفید باشند.

سید احمد رئیس السادات، دبیر انجمن طب فیزیکی و توان‌بخشی ایران در توضیح بیماری پوکی استخوان اظهار کرد: از نظر آسیب‌شناختی پوکی استخوان حاصل عدم تعادل بین ساخت استخوان جدید و برداشت استخوان قدیمی است که درنهایت منجر به از دست رفتن پیش‌رونده بافت استخوان و تغییر کیفیت ساختاری آن می‌شود.

وی گفت: تراکم استخوان در انسان بعد از جهش رشدی در دوران بلوغ افزایش می‌یابد و در 25 تا 35 سالگی به حداکثر مقدار خود می‌رسد حدوداً بعد از 40 سالگی تراکم استخوان‌ها مرتباً کم می‌شود و این کاهش تا پایان عمر ادامه می‌یابد.

وی تصریح کرد: اثر هورمون‌های جنسی بر فرایند استخوان‌سازی و بروز پدیده یائسگی (منوپاز) سبب می‌شود روند کاهش تراکم استخوان در خانم‌ها سرعت بیشتری نسبت به مردان داشته باشد به‌طوری‌که شیوع پوکی استخوان در سنین یائسگی حدوداً 5 برابر مردان است. البته در مردان مسن نیز، کاهش تدریجی هورمون‌های مردانه باعث ایجاد حالتی شبیه به یائسگی در آقایان می‌شود
رئیس السادات بیان داشت: از مجموعه این مطالب، می‌توان میزان تراکم استخوان را به یک پس‌انداز طولانی‌مدت بانکی تشبیه کرد. تا حدود 30 تا 35 سالگی فرصت داریم که بر موجودی این حساب بیفزاییم. پس‌ از این سن میزان برداشت از حساب همواره بیشتر از میزان واریز به‌حساب است و در دوران سالمندی این افزایش برداشت می‌تواند منجر به ورشکستگی شود. پی آمد بالینی این ورشکستگی، پوکی استخوان و عوارض و پیامدهای ناشی از آن است. هر چه میزان حداکثر تراکم استخوان (پس‌انداز اولیه در سنین جوانی) بیشتر باشد احتمال ابتلا به پوکی استخوان (کاهش موجودی و ورشکستگی) در سنین بالاتر کمتر خواهد شد.

دبیر انجمن طب فیزیکی و توان‌بخشی ایران در خصوص عواملی که باعث افزایش تراکم استخوان می‌شود، عنوان کرد: اگرچه عامل ژنتیک و وراثت مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده تراکم استخوان به شمار می‌رود، ولی تغذیه مناسب در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی و نیز دوران بارداری و شیر‌دهی در کنار فعالیت فیزیکی مناسب و پرهیز از عادات غلط مانند کشیدن سیگار و الکل از مهم‌ترین عوامل قابل اصلاح و پیشگیری‌کننده از کاهش تراکم استخوان است. مصرف فرآورده‌ای لبنی (شیر، ماست، کشک و دوغ کم‌نمک . . .)، سبزی‌ها، حبوبات و میوه‌های تازه و استفاده متعادل از مواد غذایی پروتئینی مانند ماهی و تخم‌مرغ همچنین پرهیز از استفاده بی‌رویه از نوشابه‌های گازدار و قهوه ازجمله توصیه‌های غذایی مناسب در پیشگیری از پوکی استخوان است.

وی در پایان گفت: استفاده مناسب از مکمل‌ها و ویتامین‌ها از جمله ترکیبات حاوی کلسیم و ویتامین «D» اگرچه می‌توانند نقش مفیدی داشته باشند، به‌هیچ‌وجه به‌عنوان جایگزین تغذیه طبیعی و فعالیت فیزیکی نیستند.