دل نگرانی های کسبه پلاسکو

از روزی که غم انگیزترین حادثه سال های اخیر پایتخت رخ داد حدود هفت ماه می گذرد. شاید اگر یکی از این روزها از خیابان جمهوری گذر کنیم، جای خالی پلاسکو به یادمان بیاورد که چه پنج شنبه تلخی را گذراندیم.

از روزی که غم انگیزترین حادثه سال های اخیر پایتخت رخ داد حدود هفت ماه می گذرد. شاید اگر یکی از این روزها از خیابان جمهوری گذر کنیم، جای خالی پلاسکو به یادمان بیاورد که چه پنج شنبه تلخی را گذراندیم. از دست دادن دردناک هموطنان مان و به ویژه آتش نشان های شجاع که بسیار دلخراش در آتش گرفتار شدند ، روز و شب های بدی را برایمان رقم زد.

حادثه پلاسکو و وعده ها

30 دی 95 بدون تردید از غم انگیزترین حوادث ساختمان های شهری اتفاق افتاد؛ روزی که ساختمان 54 ساله پلاسکو ،ناباورانه فروریخت و خسارات مالی سنگینی برجای گذاشت. بسیاری از فروشندگان ومغازه داران تمام دار و ندار و سرمایه شان را در این حادثه ازدست دادند و به خاک سیاه نشستند. برخی از کسبه هم اگر چه آن قدر از این ماجرا نقره داغ نشدند اما باز هم ضررهای مادی زیادی را متحمل شدند. در این بین خیلی از مسئولان آمدند و دلداری دادند و وعده، پشت وعده .این بار هم آمدند آن هم در همان زمان که هنوز گرد و خاک پلاسکو روی زمین ننشسته بود. اکنون روزها و ماه ها گذشته است اما آن چه باقی است، جای خالی ساختمان پلاسکو است با کسبه ای که سردر گم و نگران ، نمی دانند با وعده های عمل نشده چه کنند. به همین دلیل، هر از گاهی در مقابل مکانی که روزی ساختمان 16 طبقه پلاسکو قرار داشت، جمع می‌شوند تا حرف هایشان را بزنند. برخی از آن ها می گویند اجازه بدهند ما برگردیم در واحدهای باقی مانده از حادثه، به کسب و کارمان بپردازیم، که البته این واحدها فاقد ایمنی است و امکان تردد ندارد.

شرط و شروط

ساکنان قدیمی پلاسکو اکنون در خیابانی بالاتر از خیابان جمهوری، در مجتمعی نوساز در حاشیه خیابان ولی عصر - تقاطع خیابان طالقانی جای داده شده اند. اگرچه این نقطه از پایتخت، خیلی از پلاسکو فاصله ندارد اما برخلاف منطقه ای که پلاسکو در آن قرار داشت به هیچ عنوان بورس لباس و تولیدی های لباس نیست. به همین دلیل هم کسبه از همان ابتدا با انتقال به این مکان مخالف بودند . ولی اجبارها و شرط و شروطی که گذاشته شد سرانجام راهی جز این برای برخی از کسبه باقی نگذاشت که به این جا نقل مکان کنند. در این باره، یکی از همین کسبه که در طبقه اول ساختمان نور مستقر شده است، می گوید:« ما جز آمدن به این جا چاره دیگری نداشتیم . گفتند یا بیایید این جا یا هیچی. تازه شرط گذاشتند که اگر این جا نیایید مغازه ای که در پلاسکو داشتید هم می پرد».غفاری ادامه می دهد:« حتی معلوم نیست بنیاد مستضعفان کدام طرفی است با شوراست یا با کسبه ! دو نفر را در شورای پلاسکو گذاشته است که مستمری بگیر خودشان هستند و همه کارها را به نفع خودشان پیش می برند. الان هفت ماه از حادثه می گذرد ، قرار بود ساخت پلاسکو خیلی زود شروع شود اما الان هیچ خبری نیست ، هیچی به هیچی. » وی اضافه می کند: تا الان فقط چهار میلیون تومان بیمه بیکاری گرفته ایم. وام شان هم دردی را دوا نمی کند، سود 18 درصد دارد و باید سند خانه بگذاریم. ما از هر جا بخواهیم می توانیم با این شرایط وام بگیریم. برای وام 300 میلیون تومانی با یک سال تنفس به منظور بازپرداخت و دو سال اقساط باید 54 میلیون سود بدهیم. به همین دلیل کاسب های پلاسکو هیچ کدام سراغ این وام نرفتند.وی بعد هم اشاره ای به مغازه می کند و ادامه می دهد: «همین مغازه 42 متری خیلی داغان بود. ما با 30 میلیون درستش کردیم. الان هم قرار است از همین ماه متری 85 هزار تومان اجاره مکان را بدهیم که برای ما در می‌آید حدود سه میلیون و 500 هزار تومان . آن هم با شرایطی که می بینید. ما چند روز است که فروش نداشته‌ایم. حتی توان پرداخت این رقم را نداریم . به همین دلیل قرارداد نبسته ایم و احتمالا مغازه را خالی می کنیم». وی اصرار دارد که بنیاد مستضعفان باید تکلیف کسبه پلاسکو را معلوم کند «بنیاد باید بگوید بالاخره تصمیم به ساخت دارد یا نه ؟ آن وقت ما بهتر می توانیم تصمیم گیری کنیم.»

مگس پر نمی زند

پاساژ نور شش طبقه است. از کنار پله های طبقه اول که به مجتمع نگاه می اندازم بیشتر مغازه ها خالی است. مجتمع کاملا آرام و بی سرو صداست . حکایت همان ضرب المثل که: مگس پر نمی زند! روی شیشه یکی از مغازه ها با کاغذ سفید خبر حراج زده شده است. داخل مغازه پر است از انواع و اقسام لباس ها و شلوارهای جین. اما جز مرد جوانی که فروشنده است کسی نه تنها در مغازه که حتی داخل راهروی پاساژ دیده نمی شود.ساعت 11 صبح است و این خلوتی عجیب است. فروشنده این مغازه، هم گرفتار است هم گله مند.« یک روز می گویند مغازه هایتان را می دهیم روز دیگر می گویند به ما ربطی ندارد. یک بار خیلی محکم مدعی می شوند که می‌خواهند به جای پلاسکو فضای سبز بزنند و بار دیگر ....»شرافت ادامه می دهد: حرف ما این است هر تصمیمی که دارید بگویید تا ما تکلیفمان مشخص شود. بالاخره می خواهند پلاسکو را بسازند یا نه؟ به ما جواب درست بدهند. اگر می خواهند درست کنند کلنگش را بزنند.این کاسب پلاسکو در ادامه می گوید: ای کاش تمام اموالم می سوخت ولی مغازه ام که هفت میلیارد تومان ارزش داشت سالم می ماند و به من بر می گرداندند. الان هم حتی راضی هستم به من اجازه بدهند جلوی پلاسکو چادر بزنم و پوشاکم را بفروشم . آن جا بورس است و پاخور دارد . قبل از این حادثه، حداقل روزی یک میلیون درآمد داشتم. آن وقت این جا حتی اجاره سه میلیونی را نمی توانیم در بیاوریم. این جا مرده است!فروشنده دیگری می گوید: من تولید کننده هستم و قبلا اصلا فروش تکی نداشتم. در پلاسکو همه ما کنار هم بودیم، وقتی یک خریدار می آمد تولیدات من را می دید و از من هم خرید می کرد. ولی الان که پلاسکو نیست ، همه پخش شده اند. کسی برای خرید به این جا نمی آید. فروشنده دیگری وارد بحث می شود:« جالب این که می گویند این مغازه مال شماست، آن وقت ما هم برای سرو سامان دادن به مغازه خرج می کنیم اما صاحب ملک می گوید این جا را نمی دهم بروید یک جای دیگر. شما بگویید ما با این وضعیت چه کار باید بکنیم.»

خواسته کسبه از بنیاد

« دشت نداریم. دو روز است فروش نکرده ام. مکانش خوب نیست. مردم این جا را نمی شناسند .اجاره اش سنگین است. مشتری خور نیست» این ها حرف های یکی دیگر از کسبه است که قطعنامه پایانی تجمع چند روز پیش را نشانم می دهد که با شش بند حاوی تقاضای کسبه پلاسکو است. در این قطعنامه از بنیاد مستضعفان خواسته شده است هر چه سریع تر به صورت مکتوب با کسبه ساختمان پلاسکو قرارداد ببندد که چه زمانی ساخت پلاسکو را آغاز می کند و از مسئولان هم خواسته شده، وعده هایی را که در روزهای نخست ریزش ساختمان پلاسکو داده اند عملی کنند.اکبری می گوید: خواسته ما در روز تجمع این بود که مسئولان بنیاد با ما قرارداد مکتوب ببندند که چه زمانی پلاسکو را تخریب و شروع به ساخت آن می کنند. ما می‌خواهیم به میزان سرقفلی هایمان به ما مغازه تحویل بدهند. وی ادامه می دهد: مغازه من وسط پلاسکو بود. جنس هایم نسوخت ولی از بین رفت. همه لباس هایم بو گرفته بود. مجبور شدیم همه را به یک دهم قیمت اصلی بفروشیم. مغازه ام بیمه بود و باید 62 میلیون تومان از بیمه می گرفتم ولی هنوز خبری نیست. حوالی ظهر است و به نظرم یکی از مناسب ترین ساعات برای خرید کردن. اما هنوز از مشتری خبری نیست. اکبری می گوید:« در حادثه پلاسکو 600 مغازه دار بلاتکلیف شدند . برایمان تصمیم گرفتند که همه ما 600 نفر یک جا باشیم و تنها جایی که می شد این تعداد را جا داد، همین مجتمع بود. الان هم گفته می شود که حدود 400 نفر این جا آمده اند اما فعال نیستند. بیشتر افراد کلید را گرفته اند ولی جای دیگری کار می کنند. ما هم از 15 شهریور باید به مالکان اجاره بدهیم.

فقط مغازه ام را تحویل بدهند

به طبقه بالاتر می روم. این جا از طبقه اول هم کسادتر است. نوشته های روی شیشه مغازه ها از تخفیف های ویژه حکایت دارد اما فروشنده یکی از همین مغازه ها که پشت میز با موبایل بازی می کند، می گوید: «در تجمع مقابل ساختمان پلاسکو من هم بودم. هیچ کاری نکرده اند. فقط چهار میلیون بیمه بیکاری داده اند. حتی گفتند وام را بعد از این که از شهریور قرارداد بستید می دهیم . می خواهند برای همین مغازه ها 4-3میلیون تومان اجاره بگیرند. ما هم در نمی آوریم و نمی خواهیم قرارداد ببندیم . این جا را تخلیه می کنیم.»

وی در ادامه می گوید: بعضی از کسبه، جای دیگر مغازه داشتند، این جا نیامدند ولی ما جایی نداریم. الان هم فروش نمی کنیم . این درخواست زیادی است که می گوییم به ما نوشته ای بدهید که چه زمانی پلاسکو را می سازید . بعد از آخرین تجمع کسبه، فقط بنیاد به ما گفت هر کس بابت ملکیت در پلاسکو مدرکی دارد بیاورد. حتی رئیس اتحادیه پوشاک هم آمد، به معترضان نگاه کرد و رفت. یکی دیگر از مغازه دارها اما فقط می خواهد مغازه اش را تحویل بدهند. او می گوید، مغازه من و وسایلم سالم هستند اما اجازه نمی دهند به آن جا بروم. در حالی که به راحتی می توانند این قسمت را که آسیب ندیده است باز کنند حتی وکیل گرفته ایم اما هنوز به نتیجه نرسیده ایم. حدود 200 مغازه سالم است ولی به خاطر شرایط آن جا در آن ها را بسته اند . کارشناسان هم گفته اند خطری وجود ندارد ولی اجازه نمی دهند.

تنها مرجع معتبر دستگاه قضایی است

کسبه پلاسکو چند وقتی است هر از گاهی تجمع می کنند. آن ها جلوی ساختمان پلاسکو، مقابل ساختمان بنیاد مستضعفان و دادستانی بارها تجمع اعتراضی کردند تا به گفته خودشان "تکلیفشان هر چه سریع‌تر مشخص شود و بدانند چه وقت و چگونه واحدهای تجاری خود را در ساختمان بازسازی شده پلاسکو تحویل می‌گیرند". اما مسئولان بنیاد مستضعفان می گویند تنها مرجعی که می‌تواند سرقفلی‌های ساختمان پلاسکو و صاحبان آن را به بنیاد معرفی کند، مرجع قضایی است.یکی از کسبه آسیب‌دیده پلاسکو می گوید: رئیس بنیاد مستضعفان یک بار اعلام کرد:« ۳۰ خردادماه عملیات بازسازی ساختمان پلاسکو آغاز می‌شود» بعد هم گفتند پایان شهریور. معاون بنیاد مستضعفان هم اعلام کرده است: «تکلیف سرقفلی کسبه ساختمان پلاسکو در مراجع قضایی مشخص می‌شود»،این انتقادهای کسبه ساختمان پلاسکو در حالی مطرح می شود که چندی پیش رئیس بنیاد مستضعفان به ایسنا گفت: اظهارات اخیر معاون بنیاد، تناقضی با آن چه در گذشته مطرح شده بود ندارد و کسبه ساختمان پلاسکو هم نباید نگران این مسائل باشند، چرا که بالاخره یک نهاد و دستگاه باید حق مالکیت و سرقفلی صاحبان این واحدهای تجاری را مشخص کند که پس از بازسازی ساختمان پلاسکو و به محض تایید از سوی دستگاه قضایی، واحدهای مذکور به صاحبان سرقفلی واگذار می‌شود.با این شرایط معلوم نیست که آیا تجمع اخیر کسبه پلاسکو مقابل ساختمان سوخته و تعطیل خیابان جمهوری به نتیجه خواهد رسید؟ به گفته داریوش شفیعی عضو هیئت مدیره پلاسکو علت اصلی این تجمع پس از هفت ماه، سامان دهی مغازه داران و مال باختگان است . وی می گوید: 300 واحد ساختمان پلاسکو سالم مانده به طوری که حتی یک شیشه آن ها هم نشکسته است و باتوجه به نظر کارشناسان مهندسی 80 درصد باقی مانده از این ساختمان احتیاجی به مقاوم سازی هم ندارد و 20 درصد تخریب شده قابلیت بازسازی دارد.در عین حال رئیس اتحادیه پیراهن‌دوزان نیز به ایسنا گفت: درباره سود وام‌های بانکی در گذشته این گونه اعلام شده بود که وام‌ها سود ۹ درصدی خواهد داشت اما اکنون این رقم به ۱۸ درصد رسیده است. مجتبی علیزاده ادامه می دهد: یکی از بحث‌های مهم موضوع ساخت و ساز مجدد ساختمان است که در گذشته اعلام شده بود اردیبهشت‌ماه روند ساخت آن آغاز می‌شود، اما پس از مدتی این موضوع به خردادماه موکول شد و اکنون می‌گویند شهریورماه. این موضوع کسبه را نگران کرده است که مبادا اصلا قرار بر بازسازی نباشد.

بنیاد مستضعفان: تاکنون درخواستی درباره حق سرقفلی از طرف کسبه نرسیده است

اعتراض های اخیر کسبه بنیاد در حالی است که تجمع هفته گذشته با واکنش بنیاد مستضعفان روبه رو شد و رئیس سازمان اموال و املاک بنیاد اظهار کرد: تصمیم بنیاد مستضعفان ساخت ساختمان پلاسکو و واگذاری سرقفلی به صاحبان سرقفلی قبلی طرف قرارداد با بنیاد با رعایت حقوق همه مالکان است. حسن کاری ادامه داد: در ارتباط با خرید سرقفلی یا جایگزینی سرقفلی با مغازه تا کنون درخواستی از طرف کسبه پلاسکو به بنیاد نرسیده است که درصورت درخواست کسبه، آن را در کمیته ساختمان پلاسکو بررسی خواهیم کرد.وی تصریح کرد: بنیاد یکی از اعضای کارگروه ویژه بررسی حادثه آتش سوزی ساختمان پلاسکو زیر نظر معاون اجرایی ریاست جمهوری بوده و در قالب این کارگروه آماده هر گونه کمک و همکاری است. چنان که هزینه اجاره هفت ماه کسبه ساختمان پلاسکو در ساختمان نور، با مجوزی که از هیئت امنای بنیاد مستضعفان دریافت شد، پرداخت شده است.وی در پاسخ به این‌که با توجه به قرارگرفتن ساختمان پلاسکو در حریم میراث فرهنگی این ساختمان در چند طبقه ساخته می شود، افزود: درخواست صدور پروانه ساخت از طرف بنیاد مستضعفان به شهرداری تهران داده شده است. تمامی تلاش بنیاد با توجه به حقوق کسبه پلاسکو، هماهنگی با مسئولان مربوط برای دریافت جواز ساخت ساختمان در همان ارتفاع قبلی است. در هر حال، ساخت مجدد ساختمان مورد تعهد بنیاد، نیازمند همکاری و کمک همه دست اندرکاران و دستگاه‌های مربوط است.رئیس سازمان اموال و املاک بنیاد مستضعفان خاطرنشان کرد: به دنبال وقوع حادثه پلاسکو با دستور ریاست بنیاد، کمیته ساختمان پلاسکو در بنیاد شکل گرفت و تاکنون ۲۰ جلسه این کمیته برگزار شده و وظیفه اصلی آن پیگیری ساخت ساختمان پلاسکو است.وی افزود: سیاست بنیاد درباره پلاسکو ساخت یک ساختمان جدید منطبق با استانداردهای روز، با نمادی از ایثارگری و فداکاری آتش‌نشان‌های عزیز است. توجه و همدردی تمامی آحاد مردم ما را به این مسئله هدایت کرد که طراحی ساختمان پلاسکو باید به‌صورت مسابقه‌ای ملی برگزار شود تا ضمن مشارکت عمومی در ساخت ساختمانی متمایز ازساختمان قبلی، نمادی ملی برای فداکاری شهدای آتش‌نشان به‌یادگار بماند.وی همچنین در پاسخ به این سوال که برای ایمن‌سازی دیگر ساختمان‌های قدیمی که در اختیار بنیاد مستضعفان قرار دارد اقدامی انجام شده است یا خیر، اظهار کرد: یکی از مباحثی که در کمیته ساختمان پلاسکو در بنیاد مستضعفان مطرح شده موضوع تکمیل، به روز رسانی و ایمن سازی ساختمان‌های قدیمی است که در مالکیت بنیاد است. البته باید در نظر داشت تمام ساختمان‌هایی که طی سال‌های اخیر بنیاد ساخته است ایمنی کامل دارد؛ ساختمان‌های مورد اشاره بعضا ساختمان‌های قدیمی هستند. این ساختمان‌ها علاوه بر بنیاد که صرفاً مالک عرصه یا اعیان است، مالکان صاحب سرقفلی هم دارد و هیئت مدیره یا شورای ساختمان، آن ها را نگهداری و اداره می کنند.حسن کاری تصریح کرد: وضعیت ایمنی ۳۲ ساختمان قدیمی شناسایی شد و ضمن بررسی وضعیت آن‌ها با همکاری دیگر مالکان و در مواردی بنا به ضرورت راساً توسط بنیاد مستضعغان اقدامات مورد نیاز از قبیل ایمن سازی، بیمه و حفاظت در برابر حریق در آن ها انجام شده و در دست پیگیری است.ساختمان ۵۰ ساله پلاسکو طی چند ساعت شعله ور شد و فرو ریخت ولی ماه هاست حدود 600 کسبه آسیب دیده در این حادثه بلاتکلیف روزگار می‌گذرانند و تنها آخرین تجمع اعتراضی آن ها به پاسخ گویی کتبی مسئولان بنیاد مستضعفان منجر شد با این وعده که به فکر سرو سامان دادن به وضعیت این آسیب دیدگان هستند. باید دید سرانجام این وعده ها به کجا خواهد رسید!