توضیحاتی درباره شرط «لهجه» در جذب معلم

 اسفندیار چهاربند رئیس مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی وزارت آموزش‌وپرورش در یادداشتی درباره ضوابط جذب معلم عنوان کرد: در پی انتشار شیوه نامه مصاحبه اختصاصی داوطلبان ورود به دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی درسال تحصیلی 96-97 و در دسترس قرارگرفتن پیوست این شیوه نامه که در واقع راهنمای ویژه پزشک معاین بود و ضرورتی به انتشار آن وجود نداشت، موجب شد تا مخاطبان بدون آگاهی از نحوه استفاده از این پیوست که در آن از فهرست بیماری‌هایی که مشمول ممنوعیت استخدام در آموزش و پرورش لیست شده بود، آگاه شوند.

اگرچه آگاهی از کم و کیف و شرایط و ضوابط جذب نیروی انسانی در آموزش و پرورش حق مسلم داوطلبان است اما عدم توجه به ابعاد حرفه‌ای، ماهیت و چگونگی استفاده از آن موجب بروز تفاسیر ناصحیح و نادرستی در فضای مجازی و رسانه‌ای شد که نیازمند تبیین صحیح و روشنگری‌هایی است که به استحضار می‌رساند.

چنانچه مستحضرید یکی از ویژگی‌های مهم یک نظام آموزشی کارآمد، بهره مندی از معلمانی است که علاوه بر توانایی ذهنی بالا از سلامتی کامل تن و روان و شرایط مناسب جسمانی که لازمه حسن انحام وظیفه معلمی است، برخوردار باشند و معلمی که فاقد سلامتی لازم باشند، نخواهند توانست رسالت خطیر خود را در عصر کنونی به نحو شایسته‌ای به انجام رساند.

از این رو آموزش و پرورش به عنوان نهادی که مهم‌ترین عامل انتقال، بسط و اعتلای فرهنگ در کشور است، مسئول آماده سازی دانش‌آموزان برای تحقق مرتبه‌ای از حیات طیبه در همه ابعاد را بر عهده دارد و در راستای تحقق آن به دنبال جذب نیروی انسانی کارآمد، توانمند، با انگیزه و دارای سلامت جسمی، روحی و روانی است تا زمینه لازم برای تعالی، پیشرفت و توسعه کشور را فراهم کند؛ همانگونه که بسیاری از کشورهای توسعه یافته انجام می‌دهند. بنابراین انتظار می‌رود که همه ارکان جامعه تلاش کند تا مربیانی متولی امر تعلیم و تربیت نسل‌های متمادی کشور شوند که از هر نظر صلاحیت لازم برای این امر را داشته باشند و نقش مؤثری در الگو شدگی دانش‌آموزان عزیز ایفا کند.

از این روی از علاقه‌مندان و داوطلبان شغل معلمی انتظار می‌رود این شیوه نامه را علیه افراد دارای نیازهای ویژه و ناتوان جسمی ندانند، بلکه اجرای صحیح آن را کمک به جذب نیروی انسانی سازگار و منطبق با ویژگی‌‌های حرفه معلمی و مؤثر در بهبود و بهسازی نیروی انسانی و در نهایت تلاشی برای استقرار نظام آموزشی در تراز جمهوری اسلامی ایران بدانند و با ایجاد گفتمان و رفع ابهامات در تفاسیر منتقدان، آموزش و پرورش را در تحقق آرمان‌های خود یاری رسانند.

یکی از مواردی که منجر به تفسیر گوناگون و ناصحیح منتقدان شد، مربوط به ردیف 6 از بند 9 راهنمای پزشک معاین بود که در آن بر لزوم توجه به توانایی داوطلب در«ادای صحیح مخرج آوایی حروف» و نداشتن «لکنت زبان» برای متقاضیان تدریس در دوره تحصیلی آموزش ابتدایی، تأکید شده بود. با این توضیح که داوطلبانی که اختلالات تکلم و لکنت زبان داشته باشند، در صورتی که این اختلال علت روانی یا نورولوژیک داشته باشد و مانع از تلفظ برخی حروف ‌شود، برای دوره ابتدایی و تدریس در رشته آموزش ادبیات فارسی جذب نخواهند شد، چرا که این امر موجب بروز اختلالاتی در خوانش و نگارش واژگان می‌شود، لذا تأکید شده است که از این گروه داوطلبان صرفاً جهت تدریس در دوره راهنمایی و دبیرستان و مشخصاً برای تدریس دروس اختصاصی مثل ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست و … استفاده شود.

اما گروهی به جای نقد منصفانه، بدون توجه به تعاریف علمی از صلاحیت‌ها و کاربرد آن ها در هر یک از مشاغل، تلاش کردند تا با خلط بار معنایی«لهجه»، «گویش»و «گونه» که از اشکال زبان است، موضوع را از مسیر اصلی خود دور ساخته و به مسائل دیگری گره زدند  تا فضای آرام را با تحریک احساسات افراد، به تشویش کشانند لیکن با مواجهه هوشمندانه و برخورد عالمانه صاحب نظران حوزه زبانشناسی روبرو شده و به اهداف و نیّات غیر اخلاق مدارانه خود دست نیافتند.

لازم به ذکر است که از سیاست‌های اصولی آموزش و پرورش در جذب نیروی انسانی، اجرای سیاست«بومی گزینی» است. با اجرای این سیاست علاوه بر ثبات و پایداری توسعه نیروی انسانی در مناطق مختلف کشور و پیشگیری از شدت نقل و انتقالات، پیامدهای تربیتی و فرهنگی مثبتی دنبال می‌شود که یکی از آثار و نتایج آن، مشارکت اقوام مختلف با فرهنگ‌ها و گویش‌های متنوع، در امر تعلیم و تربیت فرزندان برومند میهن اسلامی، متناسب با اقتضائات بومی و محلی است.

گروه دیگری از منتقدان نیز با تمرکز بر روی بعضی از بیماری‌هایی که نیازمند تشخیص، درمان و یا پوشش خدمات درمانی بود و صرفاً به منظور ایجاد پرونده پزشکی و حمایت‌های درمانی از آن نام برده شده بود، تلاش کردند شرایط و ضوابط استخدام در آموزش و پرورش را دست نایافتنی جلوه دهند. در حالیکه موضوع مراجعه به کمیسیون پزشکی، و دریافت تأییدیه پزشکی، مطابق ماده 90 قانون تأمین اجتماعی، برای همه کارکنان دولت در بدو استخدام ضروری و پیش نیاز استخدام در همه دستگاه‌های دولتی و حتی مراکز غیردولتی به شمار می‌رفت و آموزش و پرورش از آن مستثنی نبود.

لازم به توضیح است که در شیوه نامه مذکور به دو دسته از بیماری‌ها اشاره شده است: گروه اول شامل بیماری‌های مزمن و مقاوم به درمان است که رعایت مصالح و شرایط حرفه‌ای شغل معلمی و حقوق دانش آموزان اقتضا می‌کند مبتلایان به این بیماری‌ها در حرفه حساس معلمی جذب نشوند.

گروه دوم از بیماری‌ها نیز وجود دارد که با مراقبت درمان پذیر است و تنها به منظور اطلاع و مراقبت از داوطلب در طول دوران تحصیل در دانشگاه فرهنگیان و یا بعد از جذب در حرفه معلمی، نیازمند تشکیل پرونده پزشکی است و منعی در پذیرش دانشجو معلمان ایجاد نمی‌کند. لذا توجه به این مرز بندی و اطلاع رسانی‌های بعدی منجر به رفع دغدغه‌ها شد و به نحو چشمگیری از حواشی کاست.

در پایان امید آن دارم که با همراهی داوطلبان شغل خطیر معلمی، شاهد جذب افراد علاقه مند و مستعد در این حرفه انسان ساز باشیم تا توسعه، پیشرفت و شکوفایی همه جانبه نظام تعلیم و تربیت کشور فراهم آید.