یکه تازی «تلگرام» در غیاب رقبای قدرتمند

 مسعود اسدپور سرپرست پژوهشگاه فضای مجازی کشور از شکستن رکورد انتشار یک میلیارد مطلب در کانال‌های عمومی فارسی زبان تلگرام با بیش از 20 هزار کانال دارای حداقل 5 هزار عضو خبر داد و گفت: براساس آمارهای مرکز ملی فضای مجازی تعداد کانال‌های عمومی فارسی زبان تلگرام امروز از مرز 555 هزار کانال گذشته و مطالب منتشر شده در این کانال‌ها نیز رکورد انتشار یک میلیارد مطلب را شکسته و به عدد 1/1 میلیارد نزدیک شده است.»

حال این سؤال مطرح است، چرا ایجاد کانال‌های فارسی در تلگرام در بین کاربران ایرانی از محبوبیت بالایی برخوردار است؟ این میزان کانال فارسی زبان در تلگرام می‌تواند در تولید محتوای فارسی زبان تأثیر مثبتی داشته باشد؟ کارشناسان و دارندگان شبکه‌های اجتماعی به سؤالات «ایران» پاسخ می‌دهند.
 
 کارشناسان شبکه های اجتماعی در گفت و گو با «ایران» بررسی کردندیکه تازی « تلگرام » در غیاب رقبای قدرتمند

تکرار محتواهای بی‌کیفیت
 
علیرضا یاری کارشناس شبکه‌های اجتماعی درباره ارزیابی ایجاد 555 کانال فارسی زبان در تلگرام به «ایران» گفت: ایجاد کانال در تلگرام یک روند جهانی محسوب می‌شود و تنها مختص به ایران نیست ولی در کشور ما متأسفانه تلگرام تک قطبی شده و رقیب دیگری ندارد. البته به دلیل اینکه آزادی مناسبی به کاربران ایرانی داده و از فناوری و سرعت خوبی نیز برخوردار است، کاربران به راحتی به آن اطمینان کرده و فعالیت‌های خود را در قالب این شبکه اجتماعی انجام می‌دهند.

یاری با بیان اینکه امروزه شبکه اجتماعی تلگرام با تلفیق در کاربردهای موبایل، سرعت تولید محتوا و انتشار مطلب را زیاد و راحت کرده است افزود: اما به این معنی نیست که تمام این محتواها قابل استفاده باشند، چراکه تکرار محتوا و محتوای بی‌کیفیت زیاد است.

محمدحسین جلالی مدیر یکی از شبکه‌های اجتماعی داخلی نیز به «ایران» گفت: ماهیت پیام رسان‌ها بر اساس حلقه‌های بسته شکل می‌گیرد. به عبارتی فرض را بر این بگذاریم که مطلبی که نوشته و مطرح شده درست و مفید باشد ولی براستی چه تعدادی از کاربران می‌توانند به این مطالب دسترسی پیدا کنند؟ مگر اینکه کاربران عضو آن کانال باشند در غیر این صورت نمی‌توان از آن استفاده کرد، چرا که با جست‌و‌جو نیز نمی‌توان به مطالب دسترسی پیدا کرد مگر اینکه کاربر در خود آن کانال جست‌و‌جو انجام دهد از این‌رو دسترسی همگانی به همه اطلاعات در کانال‌ها میسر نیست. کانال‌ها مانند سایت‌های جویشگر (گوگل و...) نیستند که بتوان یک موضوع را در کل تلگرام جست‌و‌جو کرد بنابراین برای کاربران کاربرد محدودی دارد.

مرتضی برجی مدیر یکی دیگر از شبکه‌های اجتماعی داخلی نیز به «ایران» گفت: کانال‌های ایجاد شده صرفاً مطالب یکدیگر را بازنشر و در کنار آن برای محصولات بازاریابی تبلیغات می‌کنند و استفاده از کانال‌ها بیشتر به نوعی کسب و کار جدید برای درآمدزایی تبدیل شده است.

کاربران در معرض محتواهای خسته کننده
 
علیرضا یاری کارشناس شبکه‌های اجتماعی در پاسخ به این سؤال که آیا ایجاد 555 هزار کانال فارسی زبان در تلگرام تأثیر مثبتی در تولید محتوای زبان فارسی دارد به «ایران» می‌گوید: تولید محتوا در تلگرام خیلی مفید نیست و کاربران روزانه در معرض محتوای زیادی قرار می‌گیرند که بعضاً خسته‌کننده است، چرا که بدون هدف تولید می‌شود و به نوعی باید گفت تلگرام رفته رفته در حال تبدیل به زباله بزرگی از محتوای ایرانی می‌شود و هر کاربری سعی می‌کند به هر نحوی که امکان دارد تنها محتوای جذابی را تولید و این محتوا نیز معمولاً بعد از چند بار انتشار به فراموشی سپرده می‌شود و ادمین‌ها نیز به دنبال این موضوع هستند که صرفاً هر محتوا چند بازدید‌کننده داشته و در این میان نظر کاربران درباره آن مطلب را مشاهده نمی‌کنند.

یاری افزود: اگر خدمات جست‌و‌جو داده کاوی، روی این محتواها انجام نشود، مفید نخواهد بود. از این‌رو به یک سرویس نظیر پارسی جو و یوز که در وب‌ها جست‌و‌جو انجام می‌دهند، نیاز است. البته ناگفته نماند تنها سودی که تولید محتوا دارد، برای ارائه دهندگان خدمات اینترنتی است. از سوی دیگر الگوی مصرف اینترنت در خانوار ایرانی را ارتقا داده و مردم را به اینترنت گوشی وابسته کرده است.

محمد حسین جلالی مدیر  یکی از شبکه های اجتماعی نیز در این باره به «ایران» گفت: زمانی تولید محتوا ارزش محسوب می‌شود که عموم به تمام مطالب دسترسی داشته باشند، در کل اطلاعات برای تمامی جمعیت حاضر در کانال‌ها قابل جست‌و‌جو باشد ولی این امکان میسر نیست. از سوی دیگر کیفیت تولیدات نیز مهم است و به نظر می‌رسد محتوا صرفاً شامل مطالب سرگرمی مانند جوک، طنز و شایعه‌ها هستند.

اما برجی معتقد است با اینکه محتوای همه کانال‌ها مورد تأیید نیستند ولی در تولید محتوای فارسی زبان نقش دارند. مثلاً بعضی از این محتواها پیش از این از طریق وب سایت‌ها، رسانه‌ها، روزنامه‌ها یا مجلات توزیع می‌شد که اکنون به تلگرام هم کشیده شده است و رسانه‌های بسیاری در تلگرام کانال دارند و به صورت برخط مطالب خود را منتشر می‌کنند و سرعت دسترسی به اخبار و مطالب را بالا برده‌اند.

ضعف سرمایه‌گذاری و برندسازی

 در شبکه‌های داخلی ما شاهد ایجاد کانال فارسی زبان به فراگیری تلگرام نیستیم، علت چیست؟ چه موانعی بر سر راه شبکه‌های داخلی وجود دارد که نمی‌توانند همپای تلگرام حرکت کنند؟ علیرضا یاری کارشناس شبکه‌های اجتماعی در پاسخ به این سؤال به «ایران» گفت: نبود یک شبکه اجتماعی بومی در کشور موجب شده است کاربران به دلیل راحتی و سرعت بالا در ارسال و دریافت پیام، عکس و... از تلگرام استفاده کنند. اکنون جایگاه تلگرام به جهت ابداع کانال در روابط عمومی و ارتباط با مشتریان، جایگاه مهمی یافته است بنابراین ورود به موقع تلگرام در زمان نبود یک شبکه اجتماعی خوب بومی از مهمترین دلایل موفقیت تلگرام در این چندسال اخیر و موفق نبودن شبکه‌های اجتماعی داخلی است.

یاری درباره موانع پیش روی شبکه‌های اجتماعی داخلی نیز گفت: نخستین ضعف شبکه‌های اجتماعی داخلی، ضعف سرمایه‌گذاری و برندسازی مناسب است. بعد از اینکه یک محصول خارجی بازار کشور را به‌دست می‌آورد، گرفتن آن بازار دشوار می‌شود و این موضوع درباره شبکه‌های بومی داخلی صدق می‌کند. شبکه‌های اجتماعی داخلی باید حرف جدیدی برای گفتن داشته باشند. باید به موقع وارد بازار شوند تا از سوی کاربران مورد توجه
 قرار گیرند.
محمدحسین جلالی معتقد است تا زمانی که شبکه ملی اطلاعات راه اندازی نشود و از تولید‌کنندگان به صورت مدل و فرآیند محور حمایت نشود، شبکه‌های اجتماعی داخلی رشد نخواهند کرد تا بتوانند با تلگرام رقابت کنند. وی درباره مشکلات نیز گفت: باید از نهادهای دولتی و حاکمیتی مختلف مجوز دریافت کنیم. باید درباره محتواها به نهادهای مختلف پاسخگو باشیم. مسئولان توان داخلی را باور ندارند. مدل تعرفه ترجیحی را در کشور اجرا نمی‌کنند. همه اینها مشکلاتی است که ما با آنها دست به گریبانیم.

مرتضی برجی نیز معتقد است شبکه‌های اجتماعی ایرانی نسبت به نمونه‌های خارجی محبوب نیستند و کاربران زیادی در مقایسه با شبکه اجتماعی خارجی ندارند، از این‌رو شاهد ایجاد کانال‌های زیاد در شبکه‌های بومی نیستیم.

این فعال شبکه‌‌های اجتماعی در ادامه گفت: اساساً نقطه تعیین‌کننده در شبکه‌های اجتماعی تعداد کاربران آن است و ارزش یک شبکه به تعداد کاربرانی است که توانسته جذب کند و با کاربری، قابلیت و پایداری توانسته آنها را در شبکه خود فعال نگه دارد.

برجی با بیان اینکه بجز بحث یکسان‌سازی قابلیت‌ها و کاربردهای نرم افزار نسبت به شبکه‌های اجتماعی خارجی، باید روی بحث اعتماد‌سازی و جلب رضایت کاربران کار کرد، افزود: اعتمادسازی بدون کمک نهادهای بالادستی از قبیل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صدا و سیما و شورای عالی فضای مجازی و سازمان تنظیم  مقررات امکان پذیر نیست.

یاری در پاسخ به این سؤال که بتازگی از سوی شورای عالی فضای مجازی «ساماندهی پیام رسان‌ها »مصوب و ابلاغ شده است و این مصوبه چقدر می‌تواند به ساماندهی پیام رسان‌های داخلی کمک کند به «ایران» گفت: به نظرم نباید توقعی از شرکت‌های نوپا داشت ولی شرکت‌هایی که از توان مالی مناسب و تعداد بالای کاربر برخوردار هستند، باید از این موقعیت استفاده کرده و پیام رسان‌های بومی را با کمک فناوری‌های روز دنیا تقویت کنند. سیاستگذاری صحیح می‌تواند انگیزه مناسبی برای سرمایه‌گذاری و حرکتی بزرگ در این حوزه ایجاد کند.