تشکیل کمیته امداد و نجات حیات وحش ایران

گروه ایرانشهر به صدا در آمدن زنگ خطر انقراض یوزپلنگ ایرانی توجه‌ها را به عوامل موثر بر مرگ آنها جلب کرد. خبرهایی که حکایت از مرگ یوزها براثر تصادف با خودرو یا بر اثر گرفتاری در تله شکارچیان گراز داشت. مجموع خبر تلفات این یوزها آمارهای تکان دهنده‌ای را شامل می‌شد که البته در تدابیر امنیتی حفاظت از جان حیوانات چندان موردتوجه قرار نگرفت. با این حال اما این آمار از دید فعالان محیط زیست و سمن‌ها دور نماند و بالاخره با موافقت معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست طرح امدادگری گونه‌های جانوری وحشی آسیب‌دیده تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست آغاز شد. طرحی نوید بخش که قرار است به صورت آزمایشی در سه استان اجرایی شود. گرچه هنوز جزئیاتی از این طرح منتشر نشده اما به نظر می‌رسد تربیت امدادگران ویژه حیات وحش بخش اصلی این طرح باشد.

حوادث جاده‌ای، تله‌گذاری و بیماری‌ سه عامل نابودی حیات وحش هستند. عواملی که آمار دقیقی از میزان تلفات جانوران بر اثر آنها وجود ندارد. تنها سیدمجید خرازیان مقدم، مدیرکل تنوع زیستی و حیات وحش محیط زیست کشور گفته است که «52 درصد تلفات جانوران بر اثر تصادفات جاده‌ای رخ می‌دهد.» یعنی بیش از نیمی از جانوران بر اثر تصادف با خودروها در جاده‌هایی مجاور به مناطق چهارگانه رخ می‌دهد و سایر عوامل نقش کم‌رنگ‌تری در مرگ حیوانات ایفا می‌کنند. در جاده‌های کوهستانی استان‌های مختلف ایران به خصوص استان‌هایی که گونه‌های جانوری متعددی دارند، آمارهای تصادف خودروها با حیوانات بسیار است چرا که هنوز این جاده‌ها برخوردار از استانداردهای لازم برای تردد نیستند.

 این موضوع مورد تائید همه نهادهای متولی و خود مردم به عنوان کاربران اصلی جاده‌ها است. اما در گزارش تصادفات رانندگی و حوادث جاده‌ای این صرفاً جان انسان‌ها است که به عنوان کسب افتخار یا مایه تاسف مدیران مطرح می‌شود. در حالی که آمار مرگ‌ومیر وحوش در جاده‌های به درستی اعلام نمی‌شود و تصادفات رانندگان با موجود جانداری که بر خلاف انسان آگاهی از جاده، خط‌کشی، گاردریل و تابلوهای راهنمایی و رانندگی ندارد چندان موردتوجه نیست. بررسی‌ها نشان می‌دهد نه تنها در ارائه آمارها توافقی بین دستگاه‌های اجرایی وجود ندارد بلکه در ایمنی حیوانات نیز عملاً اقدام خاصی صورت نگرفته و به نظر می‌رسد مرگ‌ومیر وحوش که برخی به مرز انقراض رسیده‌اند، در جاده‌های کشور به یک عادت و امری فاقد ارزش تبدیل شده است.
به نظر می‌رسد مرگ وحوش در تله‌های شکارچیان در مقام دوم عوامل مرگ و میر آنها قرار دارد. تله‌هایی که بیشتر برای گرازها کار گذاشته می‌شود اما هر از گاهی سایر گونه‌های جانوری را نیز به دام می‌اندازد. البته این تله‌ها زمانی زنگ هشدار را به صدا در می‌آورند که گونه‌های در حال انقراض را در خود گرفتار می‌کنند. گونه‌هایی مانند یوزپلنگ ایرانی. آخرین خبری که از تلف شدن پلنگ اسیر در تله قاچاقچیان بعد از رهایی و حین درمان حکایت داشت نزدیک به 5 ماه می‌گذرد. اما به طور حتم حیوانات دیگر در این ماه‌ها در تله‌های مختلفی در سراسر ایران به دام افتاده و تلف شده‌اند که داستانشان خبری نشده باشد. البته بیشتر از تله‌های شکاری این شکارچیان هستند که تهدید بزرگ حیات وحش ایران به شمار می‌آیند. عملی که در طول سال‌های گذشته یکی از چالش‌های اصلی سازمان حفاظت محیط زیست را به خود اختصاص داده است.. چالشی که علاوه بر حیوانات جان محیط‌بانان را نیز هدف قرار می‌دهد.

حالا گرچه سازمان محیط زیست برای حل این معضل دست به اقداماتی از جمله ارائه لایحه حمایت از حقوق حیوانات، افزایش تعداد محیط‌بانان و ارائه لایحه حمایت از محیط‌بانان و همچنین انعقاد تفاهم نامه با شرکت‌هایی همچون کویر تایر برای اختصاص تسهیلات برای کاهش تلفات حیواناتی چون شتر انجام داده است اما آخرین اقدام این سازمان یعنی تشکیل کمیته امداد و نجات حیات وحش کشور و پرورش امدادگران و جذب علاقه‌مندان به آن بیش از سایر اقداماتش حائز اهمیت است. این خبر را مجید خرازیان مقدم، مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست کشور داده است. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی محیط زیست، مجید خرازیان مقدم افزود: تدوین سند امداد و نجات حیات وحش کشورگامی در جهت نجات و کاهش تلفات گونه‌های جانوری در معرض تهدید است. مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان این مطلب گفت: گونه‌های جانوری در حیات وحش همواره در معرض خطرات متعدد از جمله حوادث جاده‌ای، تله‌گذاری و بیماری‌های ناشی از فعالیت‌های غیرمجاز هستند. لذا موضوع ساماندهی امداد و نجات حیات وحش به عنوان یکی از برنامه‌های مهم دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی طی سال گذشته پیشنهاد شد و پس از اخذ موافقت معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست مورد پیگیری قرار گرفت. وی افزود: قرارداد طرح تدوین سند راهبردی امداد و نجات حیات وحش کشور با نماینده منتخب سمن‌ها در تیرماه سال جاری منعقد شد. با شروع به کار رسمی کمیته امداد و نجات در سال جاری مقرر شد انجام فعالیت‌های آموزشی، جذب علاقه‌مندان و تربیت آنان برای امدادگری گونه‌های جانوری وحشی آسیب‌دیده تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست و در قالب پایلوت در سه استان کشور انجام گیرد. به گفته خرازیان مقدم، یکی از اهداف مهم تشکیل این کمیته جلب مشارکت بخش مردمی در کنار بخش دولتی متولی امر حفاظت از حیات وحش بوده است تا ضمن بهره‌مندی از کلیه ظرفیت‌ها از همکاری گروه‌ها و سمن‌های فعال در زمینه امدادگری وحفاظت از حیات وحش نیز استفاده شود .مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست اظهارکرد: در مرحله اول ضمن انجام اقدامات مورد نیاز در زمینه امداد و نجات حیات وحش کشور در استان‌های منتخب و تدوین سند راهبردی امداد و نجات حیات وحش در مرحله دوم نیزامداد و نجات گونه‌های جانوری بتدریج و در طی برنامه پنجساله ششم توسعه، در کلیه استانهای کشور با همکاری سمن‌ها و تشکل‌های زیست‌محیطی فعال و سایر علاقمندان به حیات وحش کشور عملیاتی شود.