آرايش طيف‌هاي مختلف سياسي در مجلس

با روي كار آمدن دولت يازدهم چشم‌انداز روشني براي تعامل ميان قوا مي‌توان تصوير كرد. اغلب نمايندگان مجلس با روي باز به استقبال رياست جمهوري دكتر حسن روحاني رفتند و رئيس جمهور هم در مقاطع مختلف از لزوم همكاري و تعامل ميان قوا سخن گفته است. با اين‌حال آرايش سياسي در مجلس را طيف‌هاي گوناگوني با گرايش‌هاي مختلف تشكيل مي‌دهند. براي مثال برخي از نمايندگان مانند علي مطهري با وجود قرار گرفتن در قالب اصولگرايان مواضعي نزديك به اصلاح‌طلب‌ها اتخاذ مي‌كنند.

همراهي رهروان ولايت با دولت يازدهم

فراكسيون رهروان ولايت به عنوان بزرگ‌ترين فراكسيون مجلس نهم داراي حدود ۱۸۰ عضو است كه بيشتر آن‌ها از اعضاي كابينه پيشنهادي دولت يازدهم حمايت كردند. فراكسيون اكثريت مجلس شوراي اسلامي كه حاميان رئيس مجلس را تشكيل مي‌دهند نسبت به روي كار آمدن دولت اعتدال نه تنها مواضعي مثبت اتخاذ كرد بلكه در جريان رأي اعتماد به وزراي دولت يازدهم بيشترين آراي مثبت به نفع دولت از سوي اعضاي اين فراكسيون وارد سبدهاي رأي شد.

اعضاي اصلي اين فراكسيون پرتعداد در مجلس را كساني تشكيل مي‌دهند كه تحت عنوان مستقل و براي اولين بار به مجلس نهم راه يافتند. به علاوه چند چهره اصلاح طلب و تني چند از اصولگراياني كه نسبت به شيوه مديريت فراكسيون اصولگرايان در مجلس هشتم انتقاد داشتند و پيش از آغاز به كار مجلس نهم جذب گرايش و تفكر ياران علي لاريجاني شدند.

اعضاي اين فراكسيون در مقطع دولت دهم بيشترين حجم انتقادها به دولت احمدي‌نژاد را به خود اختصاص داده بودند. اعضاي اين فراكسيون در جريان رأي اعتماد به وزراي دولت دكتر حسن روحاني بيشترين حمايت را در قالب سخنراني‌هاي موافق با كليات و جزييات برنامه‌ها اتخاذ كردند.

اما درباره رأي اعتماد به وزرا همانطور كه يك عضو فراكسيون رهروان در آخرين روز جلسات عنوان كرد به نظر مي‌رسيد رهروان ولايت در آخرين جلسه فراكسيوني خود به اين نتيجه رسيده بودند تا قيد رأي فراكسيوني به وزرا را بزنند چرا كه تشتت آرا مانع اتخاذ تصميم منسجم اين فراكسيون براي رأي تشكيلاتي به وزرا مي‌شد.

اعضاي شاخص فراكسيون حاميان رئيس مجلس معتقدند اين فراكسيون در واكنش به انحصارطلبي عده‌اي از اصولگرايان در مجلس هشتم به وجود آمده است. كاظم جلالي رئيس رهروان ولايت پيشتر نگاههاي تنگ‌نظرانه برخي در مجلس هشتم را دليل عمده ايجاد فراكسيون جديدي با عنوان رهروان دانسته بود.

تحركات كاظم جلالي و شماري ديگر از نمايندگان پس از انتخابات نهم مجلس منتج به اين شد تا فراكسيوني كه در مجلس هشتم اكثريت محسوب مي‌شد در مجلس نهم تن به اقليت شدن بدهد و از دل آن فراكسيون اكثريت ديگري با نام رهروان ولايت كه مشي معتدلي نسبت به مسائل دارند ظهور كند.

در واقع گرايش به اعتدال سياسي و اقتصادي به‌طور ملموس از آغاز به كار مجلس نهم و با اعلام موجوديت فراكسيون جديد رهروان ولايت در فضاي سياسي كشور كليد خورد و گرايش‌هاي تند علیه رويكرد اعتدالی در مجلس به حاشيه رفت.

اعضاي شاخص رهروان ولايت را افرادي چون علي لاريجاني (رئيس مجلس)كاظم جلالي (رئيس مركز پژوهش‌ها)، غلامرضا مصباحي مقدم(رئيس كميسيون برنامه و بودجه)محمد حسن ابوترابي فرد(نايب رئيس مجلس)، علاء الدين بروجردي(رئيس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي)محمد علي پورمختار(رئيس كميسيون اصل 90) محمدرضا باهنر(نايب رئيس مجلس) و حسين سبحاني نيا(عضو هيات رئيسه) تشكيل مي‌دهند. اكثر اعضاي هيات رئيسه مجلس عضو اين فراكسيون هستند. وزن سنگين مردان رهروان در كميسيونهاي مختلف مجلس به ويژه كميسيونهاي اقتصادي و سياسي مشهود است. حوزه‌هايي كه دولت يازدهم براي رفع مشكلات كشور حساب ويژه‌اي روي آن‌ها باز كرده است.

همگرايي در فراكسيون اصولگرايان

حداد عادل، احمد توكلي و مرتضي آقاتهراني از اعضاي شاخص فراكسيوني هستند كه در مجلس نهم در موضع اقليت قرار گرفت. شايد بتوان گفت بيشترين وزن سياسي اين فراكسيون در بين كميسيونهاي تخصصي مجلس در كميسيون فرهنگي و نيزآموزش و تحقيقات متمركز شده است تا جايي كه همين كميسيون‌ها توانستند روي عدم اعتماد مجلس به وزراي علوم، ورزش و جوانان و آموزش و پرورش تأثيرگــــذار باشنــد.

كميسيون آمـوزش به رياست محمدمهدي زاهدي، وزيـــرعلوم دولت نهم احمدي‌نژاد و اعضايي چون علي اصغر زارعي،عبدالوحيد فياضي، مهدي كوچك زاده، حداد عادل، زهره طبيب‌زاده ومحمود نبويان را در خود جاي داده و در كميسيون فرهنگي نيز نام چهره‌هايي چون احمد سالك به عنوان رئيس، مجتبي آقا تهراني، بيژن نوباوه وطن، سيد مرتضي حسيني و نصرالله پژمانفر به چشم مي‌آيد. در ميان اعضاي اين فراكسيون در مقطع زماني روي كار بودن دولت احمدي‌نژاد البته تشتت زيادي ديده مي‌شد.

طيف نزديك به پايداري‌ها كه بخشي از اين فراكسيون را تشكيل مي‌دهد اغلب مواضعي در حمايت از دولت سابق اتخاذ مي‌كرد و البته در ميان اعضاي ديگر اين فراكسيون نيز حاميان جدي ديگري نيز وجود داشت كه در بيشتر مواقع هماهنگ با دولت احمدي‌نژاد اعلام مواضع مي‌كردند.

اما در جريان رأي اعتماد به دولت يازدهم وقايع طور ديگري رقم خورد و وحدت بيشتري در ميان اعضا به چشم آمد. به عنوان نمونه يك عضو فراكسيون اصولگرايان در جريان جلسات رأي اعتماد به وزراي پيشنهادي به صراحت اعلام كرده بود كه اجماع تقريباً كاملي روي عدم رأي اعتماد به چهار وزير در اين فراكسيون صورت گرفته است.

در واقع شايد دور از ذهن نباشد كه اين فراكسيون پس از تحولات در فضاي سياسي و اجتماعي كشور با روي كار آمدن دولت اعتدال اقدام به بازبيني رويكردها و خط مشي‌هاي خود كرده و هماهنگ با تحولات گفتماني كشور به سياست ورزي در عرصه كشور ادامه دهد.

نبود توازن بين انگيزه و اثر‌گذاري

فراكسيـــــون اصولگرايان مجلس به رياست غلامعلي حداد آنقدر كه براي مخالفت با دولت اعتدال انگيزه دارد به همان اندازه از قدرت و توان سياسي برخوردار نيست.

در جريان رأي اعتماد به وزراي دولت حتي اجماع بر سر عدم رأي اعتماد به 6 وزير پيشنهادي نيز از درون اين فراكسيون شنيده شد كه در نهايت تنها سه وزير از راهيابي به كابينه باز ماندند.

حدادعادل پس از انتخابات از جمله كساني بود كه به صورت تلفني انتخاب روحاني به رياست جمهوري را به وي تبريك گفته بود. وي چندي بعد ضمن ديدار با روحاني و تبريك به وي اعلام كرد: فراكسيون اصولگرايان مجلس براي همكاري با دولت آينده آماده همكاري با رئيس جمهور است.

در اين ديدار كه در مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام صورت گرفت، حدادعادل ضمن تبريك به منتخب ملت، آمادگي فراكسيون اصولگرايان مجلس را براي همكاري با دولت آينده به اطلاع حسن روحاني رساند.

حداد اخيراً نيز در اجلاس سراسري اساتيد بسيجي دانشگاه‌هاي كشور نيز گفته: اگر نمايندگان مجلس در دادن رأي اعتماد به وزرا بحث و نقدي انجام مي‌دهند با انگيزه مخالفت با مجموعه دولت نيست چرا كه ما هيچ دليل و انگيزه‌اي براي مخالفت با دولت نداريم. مجلس نقدهاي جدي خود را نسبت به وزراي پيشنهادي انجام داده و در حال حاضر نبايد پس از رأي مجلس به متهم كردن وزرا اقدام كرد زيرا اين امر شايسته و صحيح نيست.

شـــــرط و شروط‌هايي براي رأي اعتماد

فراكســـــيون اصولگرايان در آستانه رأي اعتماد به وزيران پيشنهادي روحاني طي بيانيه‌اي شرط و شروط گذاشت و اعلام كرد كه فراكسيون به وزرايي رأي خواهد داد كه واجد برخي شرايط باشند.

روحاني اما در انتخاب وزراي پيشنهادي خود نشان داد نگاه مردم در حماسه سياسي 24 خرداد بر هر چيز ديگري رجحان دارد. عدم راهيابي سه گزينه پيشنهادي دولت به كابينه تحليل‌هاي متفاوتي را در فضاي سياسي كشور به دنبال داشت اما در كل مواضعي كه پس از رأي اعتماد به كابينه از سوي دو قوه مجريه و مقننه اتخاذ شد مثبت و متعادل بود.

پايداري‌ها؛ اقليت پر سر و صدا

فراكسيون ديگري در مجلس حضور دارد كه مثل دو فراكسيون قبلي مؤثر و رسمي نيست: اين گروه طيفي نزديك به جبهه پايداري هستند. گفته مي‌شود حاميان اين جبهه حدود 35 عضو در مجلس دارد و رسايي، حسينيان، كوچك‌زاده، سالك، طلا، آقاتهراني، كريمي قدوسي، قاضي‌زاده، زارعي، سليماني و ميركاظمي از جمله اعضاي اين جبهه در مجلس شوراي اسلامي هستند.

در جريان جلسات رأي اعتماد به وزراي دولت يازدهم خبري در رسانه‌هاي كشور دست به دست شد مبني بر اين‌كه جبهه پايداري در يك تصميم تشكيلاتي بنا را بر اين گذاشته تا به هيچ يك از وزراي دولت يازدهم رأي اعتماد ندهند تا اين‌كه زمينه افتادن برخي وزرا و نيز كاهش آراي وزراي ديگر را فراهم سازند.

اما روح الله حسينيان عضو شاخص جبهه پايداري بلافاصله نسبت به اين خبر واكنش نشان داد و با بيان اين‌كه پايداري جلسه‌اي درباره نحوه دادن رأي اعتماد به وزراي پيشنهادي نداشته است، گفت: اين‌كه اعضاي پايداري به تمام وزراي پيشنهادي رأي منفي داده‌اند، دروغ‌هاي برخي رسانه‌ها است كه در قالب گمانه‌زني مطرح شده است.

حسينيان البته پیش از این اختلاف خود با دولت روحانی را به شکل علنی ابراز کرده بود آنجا که در واکنش به حضور احتمالي وزير خارجه سابق انگليس بحث استقبال با گوجه و تخم مرغ را پيش كشيده بود و به نوعي ديپلماسي گوجه فرنگي را مطرح كرد. به نظر مي‌رسد با روي كار آمدن دولت اعتدال رويكرد نامنعطف حاميان اين جبهه سياسي در مجلس بيش از پيش به محاق رود.