ایران و آمریکا: «معمای زندانی» برعکس

بانک ها باید این تضمین را داشته باشند که پس از آغاز روند لغو تحریم ها توسط آمریکا، بدون آنکه جریمه ای در انتظارشان باشد به معامله با ایران بپردازند.

 تریتا پارسی، رئیس شورای مالی ایرانیان آمریکا در یادداشتی برای الجزیره نوشت: تغییر رویکرد دولت اوباما به سمت دیپلماسی با ایران قاطعانه، پراراده و موفقیت آمیز بوده است. به همین دلیل است که آمریکا هیچگاه تا این حد به حل مناقشه هسته ای ایران نزدیک نبوده است. یکی از نشانه های این مسئله دعوت دولت عربستان از وزیر امور خارجه ایران به این پادشاهی است- گامی که ریاض پیش از این، زمانیکه بی اعتمادی بیشتری در مذاکرات وجود داشت، از آن اجتناب کرده بود.

با این حال علیرغم گمانه زنی های گسترده در مورد اینکه ایران موفق به مذاکره با حسن نیت نخواهد شد، حال به نظر می رسد که پیچیدگی های مربوط به طرف آمریکایی است که چالش های بیشتری را متوجه دیپلماسی می کند.

در این مرحله پیشرفته از فرآیند مذاکرات، هر طرفی که مسئول لغزش مذاکرات شناخته شود، قطعا در شرایط بدتری قرار خواهد گرفت. فریبکاری ایران، انزوای بیشتر تهران را در پی خواهد داشت و در عین حال مشروعیت بیشتری به گزینه نظامی آمریکا خواهد داد. ناکامی آمریکا در عمل به تمام بخش های معامله، نظم بین المللی حاکم بر رژیم تحریم ها را به شدت تضعیف خواهد کرد و علاوه بر این تحریم های ایران در حالی لغو خواهد شد که محدودیت های دقیق بر برنامه هسته ای ایران وارد نمی شود.

حتی مخالفان توافق در واشنگتن و تهران تشخیص می دهند که در شرایط «معمای زندانی» معکوس قرار گرفته اند: نتیجه مطلوب برای جنگ طلبان این است که  به جای تقلب در توافق به منظور محفوظ ماندن از ریاکاری طرف مقابل، این طرف مقابل باشد که تقلب می کند، مچ اش گرفته می شود و به دلیل زیرپا گذاشتن مذاکرات دیپلماتیک سرزنش می شود. در حالیکه جنگ طلبان عدم توافق را به توافق ترجیح می دهند، بدترین نتیجه این است که سرزنش های مربوط به شکست تحریم ها متوجه آنها باشد.

دقیقا به همین دلیل است که دولت اوباما-که خواستار جدی یک توافق است- باید نظم خود در اجرای کامل توافق موقت را حفظ کند. آژانس بین المللی انرژی اتمی اخیرا یک بار دیگر تاکید کرد که ایرانیان کاملا به معامله ای که انجام داده اند، پایبند هستند.

آمریکا نیز مطیع این توافق موقت است اما مشکلاتی پیشروی اجرای آن وجود دارد. همانطور که طی ماه های اخیر دریافتیم، لغو تحریم ها سخت تر از آن چیزی است که پیش بینی می شد.

بانک ها، شوکه از گنگی تحریم های مالی آمریکا در کنار جریمه های نجومی و نگرانی های رایج، مبادلات مالی با ایران را به طور کامل کنار گذاشته اند. حتی زمانیکه مجوز انجام معاملات تجاری مشخصی وجود دارد، بانک ها از ضمانت کافی برخوردار نیستند که در صورت تسهیل روند انتقال بودجه به تهران، جریمه نخواهد شد.

این مشکل جدید نیست. سال ها است که تحریم های مالی به هیولایی تبدیل شده که دولت آمریکا قادر نیست به طور کامل کنترلش کند. برای مثال با وجود آنکه دارو از فهرست تحریم های آمریکا مستثنی شده، ترس از معامله با بانک های ایران منجر به تسریع بحران جاری دارو در ایران شده است. فراهم آوردن کانالی برای فروش دارو به ایران در توافق موقت، تصدیق ضمنی آمریکا بر این مسئله بود که این تحریم ها عامل مهم کمبودها بوده است.

وزارت خزانه داری آمریکا در موردی مشابه در سال 2012، تحریم ها را موقتا لغو کرد تا روند ورود کمک های انسان دوستانه به قربانیان زلزله در ایران تسهیل شود. همانطور که یک بانک به شورای ملی ایرانیان آمریکا گفته بود، بهترین راه برای کمک به زلزله زدگان این بود که چمدانی را پر از پول کرده و به طور دستی به ایران برد.

کاخ سفید نگران است که برداشتن تدریجی تحریم ها، در هم ریختن غیرقابل کنترل رژیم تحریم ها و حذف برخی اهرم هایی که واشنگتن قصد استفاده از آنها در مرحله نهایی مذاکرات را دارد، را تسریع خواهد کرد.

اما دقیقا به دلیل همین «معمای زندانی» برعکسی که آمریکا و ایران در آن قرار گرفته اند، واشنگتن باید نگران بعد مخالف مسئله هم باشد: اینکه سرزنش شکست توافق به دلیل موانع ایجاد شده به واسطه تحریم ها متوجه آمریکا خواهد بود. عدم تمایل بانک ها برای ازسرگیری معاملات با ایران نیز مشکل دیگری است که اگر واشنگتن تنها به لغو موقت و محدود تحریم ها در توافق نهایی اکتفا کند، شکل خواهد گرفت. تنها برداشتن کامل تحریم ها که نیازمند رای مثبت کنگره است می تواند ایران را ترغیب به اعطای امتیازات هسته ای لازم کند زیرا تا زمانیکه تحریم ها پا برجا باشند و یک تهدید محسوب شوند، بانک ها در حالت ریسک گریز خواهند ماند.

با نزدیک شدن به توافق هسته ای که هم مانع جنگ می شود و هم مانع از ظهور یک ایران مسلح به تسلیحات هسته ای، رئیس جمهوری آمریکا باید اطمینان حاصل کند که تحریم ها مانع نهایی شدنش نمی شوند.