درباره ازدواج دختران کم‌سن‌وسال باید ابتدا به این موضوع توجه کنیم که اصولا معنا و مفهوم ازدواج چیست. ازدواج راهی برای هم‌افزایی توانمندی‌های انسان‌ها مانند توانمندی‌های شناختی، عاطفی و بلوغ جسمانی آنهاست.
یک نماینده مجلس با انتقاد از ازدواج دختران کم‌سن‌وسال با مردان مسن، خواستار اندیشیدن تمهیداتی برای جلوگیری از این آسیب شد. براساس تعاریف جهانی، افراد زیر ۱۸سال کودک یا نوجوان محسوب می‌شوند و نباید به عقد دیگران دربیایند، حال آنکه برآورد‌ها نشان می‌دهد حداقل ۱۷درصد ازدواج‌ها در سنین پایین‌تر از ۱۸سال اتفاق می‌افتد. آسیب‌شناسان مسائل اجتماعی عنوان می‌کنند میزان ازدواج در سنین زیر ۱۸سال در ایران نیز همان ۱۷درصد است. این نوع ازدواج به‌دلیل نرسیدن فرد به بلوغ اجتماعی مشکلاتی را پدید می‌آورد و آسیب‌هایی را برای ازدواج‌کنندگان و جامعه در پی دارد.براساس ماده 1041 قانون مدنی ایران مصوب سال1313 سن ازدواج برای دختران 15سال و برای پسران 18سال معین شده است که این امر طی سال‌های متمادی تغییر و به مرور افزایش پیدا کرده است. درواقع اکنون سن قانونی ازدواج دختران دو سال از قانون‌مدنی مصوب سال 1313 کمتر است! هرچند دیگر ازدواج در سنین پایین دختران امری پذیرفته‌شده در ایران نیست و حتی اکثر صاحبنظران و مسئولان نسبت به بالا رفتن سن ازدواج دختران و پسران ایرانی هشدار می‌دهند، اما در برخی مناطق مرزی کشور همچنان این ماجرا اتفاق می‌افتد. برخی آمار‌ها از ازدواج دخترانی 9ساله در بعضی مناطق کشور خبر می‌دهند. ازدواج کودکان با مبانی حقوق کودک مغایرت دارد. دختران در سنین کودکی تنها باید کودکی کنند و هرگز نباید با مسائلی مانند مشکلات زناشویی، جنسی و... درگیر شوند. دختربچه‌ها را نباید به‌زور پای سفره‌های عقد نشاند و به این کودکان مسئولیتی بزرگ‌تر از توانایی و تصور آنها سپرد. به‌رغم آنکه استحکام و ثبات این‌گونه زندگی‌های زناشویی از ابتدا مشخص است، اما در هزاره سوم هنوز با طرز تفکری در میان برخی خانواده‌ها مواجهیم که براساس آن دختران کوچک خانواده با مردانی دو یا سه برابر سن خود پیوند زناشویی می‌بندند و به اصطلاح سروسامان می‌گیرند!
لزوم جلوگیری از ازدواج مردان میانسال با دختران کودک
نایب‌رئیس فراکسیون‌زنان مجلس بر ضرورت جلوگیری از ازدواج مردان میانسال با دختران کودک در کشور تاکید کرد. فاطمه ذوالقدر در رابطه با طرح اصلاح سن ازدواج دختران، گفت: فراکسیون‌زنان مجلس با هماهنگی معاونت زنان ریاست‌جمهوری تصمیم به تدوین طرحی گرفت که به موجب آن سن ازدواج دختران افزایش و محدودیت‌هایی برای جلوگیری از ازدواج در سنین‌کودکی ایجاد شود. آیت‌ا... مکارم شیرازی نیز با تغییر و اصلاح سن ازدواج دختران موافقت کرده است، اما برای پیگیری این طرح نیاز به نظر و تایید علما و مراجع بیشتری است. او با تاکید بر اینکه طرح اصلاح سن ازدواج دختران در فراکسیون زنان مجلس منتفی نشده است، گفت: این طرح نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد و نظرات حقوقدانان و مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در این باره باید مطرح شود. همچنین باید مناسب‌ترین سن برای بارداری مشخص شود. ذوالقدر با تاکید بر اینکه پیامدهای ازدواج با سن پایین باید مطرح شود، گفت: به جلساتی نیاز داریم که این مسائل را بررسی کنیم تا برای ارائه این طرح از لحاظ قانونی، شرعی و اجتماعی با مشکلی مواجه نشویم. او با بیان اینکه حداقل سن ازدواج دختران طبق قانون ۱۳سال است که این موضوع مشکل ایجاد کرده است، افزود: متاسفانه ازدواج در سن 9سالگی هم در کشور وجود دارد و دلیل آن تبصره‌هایی است که در قانون وجود دارد. دخترانی داریم که به‌دلیل عدم‌مخالفت دادگاه و با اجازه پدر در سن 9سالگی نیز ازدواج می‌کنند. این تبصره‌ها موجب ازدواج این دختران با مردان ۴۰، ۵۰ یا حتی ۶۰ساله می‌شود، بدون اینکه کسی شاکی باشد یا ممانعتی در این مورد وجود داشته باشد. ذوالقدر ادامه داد: کسی هم نیست که بررسی کند پدر چرا راضی به این ازدواج شده است. آیا نیاز مالی یا اعتیاد دارد؟ چرا قانونی نیست که به این مساله رسیدگی کند؟ حتی فاصله مناسب سنی نیز بین دختر و مرد وجود ندارد. در کجای دنیا دفترخانه‌های ثبت‌ازدواج دختر 9ساله را به عقد مرد ۴۰ یا ۵۰ساله درمی‌آورد یا ازدواج‌ها را با فاصله ۵۰سال ثبت می‌کنند؟ نایب‌رئیس فراکسیون زنان مجلس تاکید کرد: این مسائل غیرعادی است. باید نظارت بر دفاتر ثبت وجود داشته باشد، اما چون شاکی وجود ندارد شاهد ازدواج دختران به‌ویژه در استان‌های مرزی و محروم مثل سیستانوبلوچستان، هرمزگان یا در نقاطی از کردستان هستیم. ذوالقدر تصریح کرد: در درجه اول باید قانون موجود را اصلاح کرد، چراکه به‌دلیل وجود این تبصره‌ها ازدواج‌های زیر ۱۳سال صورت می‌گیرد. پس از این کار باید بر مساله افزایش سن ازدواج مانور بدهیم تا با جلب‌نظر فقها و علما و با توجه به اینکه این احکام‌شرعی باید با توجه به زمان و شرایط تغییر پیدا کنند، نظرات کارشناسی را در طرح اعمال کنیم. می‌توان در لایحه حمایت از حقوق کودک‌و‌نوجوان که در دست بررسی است این موضوع را نیز گنجاند. اگر واقعا ازدواج کودکان در این لایحه ممنوع است باید سن ازدواج نیز تعیین و معلوم شود کودک در چه سنی حق ازدواج ندارد.
ازدواج کودکان برای رهایی از بار مالی
یک روانشناس و فعال حوزه کودک در گفت‌وگو با «آرمان» درباره لزوم نظارت و توجه بیشتر در راستای جلوگیری از ازدواج دختران کوچک می‌گوید: درباره ازدواج دختران کم‌سن‌وسال باید ابتدا به این موضوع توجه کنیم که اصولا معنا و مفهوم ازدواج چیست. ازدواج راهی برای هم‌افزایی توانمندی‌های انسان‌ها مانند توانمندی‌های شناختی، عاطفی و بلوغ جسمانی آنهاست. بنابراین در چه سنی انسان‌ها می‌توانند پیوند دو جنس را درک کنند و برای مساله باروری و آمادگی برای این مهم آمادگی دارند؟ شیوا دولت‌آبادی می‌افزاید: اگر بخواهیم به ازدواج به شکل یک پیوند از سوی دو انسان مستقل، شایسته و رشدیافته نگاه کنیم که ساختار قابل‌اعتمادی را برای شکل‌دهی خانواده تشکیل می‌دهند، در آن صورت سن پایین همسران (مرد یا زن) بسیار مورد سوال و انتقاد قرار می‌گیرد. او تاکید می‌کند: اگر ازدواج بین یک دختر کوچک و مرد بزرگسال یا میانسال اتفاق بیفتد، ناخودآگاه این سوال را در ذهن متبادر می‌کند که این ازدواج تا چه میزان به مفهوم یک پیوند محکم، آگاهانه و رو به اعتلاست. این زندگی تا چه میزان به خانواده شکل می‌دهد و شایستگی انسان‌ها برای قرار گرفتن در جایگاه زوجین و والدین مورد نقد قرار می‌گیرد. دولت‌آبادی می‌افزاید: در فرهنگ برخی مناطق کشور لزوم جلوگیری از ازدواج دختران در سنین پایین حل نشده است و این موضوع بیشتر نماد فقر فرهنگی و در اغلب موارد فقر اقتصادی است. ازدواج در سنین کودکی بیشتر در مناطقی وجود دارد که مساله لزوم تحصیل، بلوغ و کسب شایستگی برای دختران مطرح نبوده و ایده‌آل فرزندپروری نیست. متاسفانه در بسیاری از موارد دختران به فروش می‌رسند و به مردانی که هیچ‌گونه تناسب سنی با آنها ندارند، شوهر داده می‌شوند. او تاکید می‌کند: این دختران شوهر داده می‌شوند تا جزو افراد تحت پوشش خانوار نباشند و از نظر مالی از سوی دیگران تامین شوند. دولت‌آبادی می‌افزاید: هرچه تقدس و مفهوم خانواده مهم باشد مساله ازدواج نامتناسب رنگ می‌بازد و در غیر این‌صورت شاهد ازدواج‌های زودهنگام در دختران هستیم که عوارضی مانند عدم شایستگی برای اداره مستقل یک زندگی خانوادگی و همچنین در صورت مادری زودهنگام، عدم آمادگی جسمانی و روانی برای پذیرفتن نقش مادری را به‌دنبال دارد. متاسفانه برخی زایمان‌ها در میان این دختران به‌قدری زودهنگام هستند که دستگاه‌های باروری هنوز آمادگی این تغییر را ندارند و آسیب‌های‌روانی متعددی برای مادری به‌دنبال دارد که وقت بازی اوست، اما مسئولیت پرورش کودکان را بر‌عهده دارد.
ارسال نظر
