همه وزرای بهداشت انقلاب ایران+عکس

 از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون ۱۳ وزیر بر کرسی وزارت بهداشت تکیه زده‌اند و اکنون با برگزاری مراسم تحلیف ریاست جمهوری دوازدهم، شمارش معکوس برای فعالیت چهاردهمین وزیر بهداشت تاریخ انقلاب اسلامی ایران آغاز شده است.

 وزارت بهداشت ایران از ابتدای تشکیل تا کنون ۵۹ وزیر به خود دیده‌ است؛ چه آن زمان که نام وزارت صحیه و امور خیریه بر آن گذاشته شد و چه امروز که تبدیل به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شده‌ است.

اداره کل صحیه(بهداری) تا سال ۱۳۲۰ وابسته به وزارت داخله(کشور) فعالیت می‌کرد و مسئولیت امور درمان و بهداشت کشور را بر عهده داشت، اما با تصویب ماده ۳ قانون اصلاح بودجه سال ۱۳۲۰ که در هشتم آبان ماه آن سال به تصویب مجلس شورای ملی رسید، اداره کل بهداری به وزارت بهداری تبدیل شد؛ وزارتخانه‌ای که قرار است بهداشت و درمان تمام افراد کشور را از راه گسترش خدمات بهداشتی، درمانی و آموزشی تامین کند.

قبل از تصویب این قانون در سی‌ام شهریور ماه ۱۳۲۰، اسماعیل مرآت توسط محمدعلی فروغی نخست وزیر وقت به عنوان وزیر بهداری تعیین شد. بعد از او تا پیش از انقلاب اسلامی ۴۶ وزیر بهداری در کابینه‌های مختلف عهده‌دار این سمت شدند. این وزارتخانه بعد از انقلاب به نام وزارت بهداری و بهزیستی شناخته می‌شد، اما در سال ۶۸، بهزیستی از وزارت بهداشت جدا شد؛ وزارتخانه‌ای که چهارسال پیش از این تاریخ، نام و فعالیت‌های جدیدی در قانون برای آن در نظر گرفته شد.

 در سال ۱۳۷۳ نیز با تصویب قانون بیمه همگانی، سازمان بیمه خدمات درمانی وابسته به وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی تشکیل شد. با تصویب قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی در سال ۸۳، تمام وظایف تامین اجتماعی (بیمه‌ای و حمایتی) از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جدا و به وزارت رفاه داده شد. همچنین وابستگی سازمان‌های بهزیستی، خدمات درمانی و تامین اجتماعی نیز از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به این وزارتخانه تازه منتقل شد.

در آستانه معرفی چهاردهمین سکاندار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به مجلس شورای اسلامی از سوی رییس جمهور، بی‌مناسبت نیست که مروری بر وزرای بهداشت تاریخ انقلاب اسلامی داشته باشیم:

اولین وزیربهداشت پس از انقلاب که درست شش روز پس از  پیروزی انقلاب اسلامی به این سمت منصوب شد دکتر کاظم سامی بود. او تخصص روانپزشکی داشت و از بهمن ماه ۱۳۵۷ تا آبان ماه سال بعد مسئولیت این وزارتخانه را  برعهده گرفت.  

دکتر موسی زرگر- جراح عمومی- نیز دومین وزیر بهداشت پیش از انقلاب بود. او پس از پایان دوره فعالیت دکتر سامی، تا تیر ماه ۵۹ در وزارت بهداشت فعالیت می‌کرد.  

دکتر هادی منافی جراح عمومی نیز سومین وزیر بهداشتی بود که مسند وزارت بهداری آن زمان را در دست گرفت. دوران مسئولیت او دراین وزارتخانه به آذر ماه ۱۳۵۹ تا مرداد ماه ۱۳۶۳ محدود می‌شود.

مرندی و شعار "دو بچه کافی است"

دکتر سید علیرضا مرندی چهارمین وزیر بهداشت پس از پیروزی انقلاب بود که توانست مانند هاشمی دو دوره سکانداری وزارت بهداشت را بر عهده داشته باشد. دور اول وزارت مرندی از مرداد ماه ۱۳۶۳ تا شهریور ماه ۱۳۶۸ بود و دوره دوم وی نیز  به مرداد ماه ۱۳۷۲ تا شهریور ماه ۱۳۷۶بازمی‌گردد. مرندی همان وزیری است که لایحه قانون تنظیم خانواده را با شعار «دو بچه کافی است» تهیه کرد و به تصویب مجلس رساند.

وزیری که توسط مجلس سوم استیضاح شد

دکتر ایرج فاضل فوق تخصص جراحی عروق پنجمین و البته نخستین وزیر بهداشت دولت اول اکبر هاشمی رفسنجانی بود که توسط مجلس سوم استیضاح و برکنار شد. وی پس از مرندی به وزارت بهداشت راه یافت و تا مرداد ماه ۱۳۷۲ در وزارت بهداشت ماند.  پس از برکناری فاضل،  دکتر رضا ملک‌زاده جایگزین وی شد. او فوق تخصص گوارش و کبد بود و از ۲۳ دی ماه ۱۳۶۹ تا مرداد ماه ۱۳۷۲ در وزارت بهداشت فعالیت کرد.  پس از ملک‌زاده نیز دکتر علیرضا مرندی بار دیگر به وزارت بهداشت راه یافت.  دومین دوره وزارت وی از مرداد ماه ۱۳۷۲ تا شهریور ماه ۱۳۷۶ بود.  دکتر محمد فرهادی نیز پس از مرندی به وزارت بهداشت راه یافت. وی متخصص گوش، حلق و بینی است و از شهریور ماه ۷۶ تا شهریور ماه ۱۳۸۰ در وزارت بهداشت ماند.

نهمین و تنها وزیری که نام وی نیز با وزارتش سنخیت داشت کسی نبود جز دکتر مسعود پزشکیان. پزشکیان از شهریور ماه ۱۳۸۰ تا شهریور ماه ۱۳۸۴ در این وزارتخانه فعالیت داشت. وی آخرین وزیر بهداشت در دولت اصلاحات بود و فوق تخصص قلب و عروق است.

وزیری که نامزد ریاست جمهوری شد

همزمان با روی کار آمدن دولت نهم،  کامران باقری لنکرانی -فوق تخصص گوارش و کبد- به عنوان وزیر پیشنهادی دولت به مجلس معرفی شد و با کسب رای اعتماد نمایندگان به وزارت بهداشت راه یافت. دوره وزارت وی به شهریور ماه ۱۳۸۴ تا شهریور ماه ۱۳۸۸ مربوط می‌شود. تصمیم رییس دولت دهم برای استفاده از زنان در کابینه، مقدمات خداحافظی لنکرانی از وزارت بهداشت را فراهم کرد. البته با داغ شدن بحث انتخابات یازدهم ریاست جمهوری، گمانه زنی‌هایی برای حضور لنکرانی در عرصه رقابت انتخابات یازدهم مطرح شد و وی در آخر با حضور در ستاد انتخابات وزارت کشور و ثبت نام پا به عرصه رقابت گذاشت؛ رقابتی که چندان دوام نیاورد و لنکرانی به نفع سعید جلیلی کنار رفت.

 نخستین وزیر زن تاریخ انقلاب اسلامی ایران

با خداحافظی لنکرانی از وزارت بهداشت، دکتر مرضیه وحید دستجردی به عنوان نخستین وزیر زن کابینه در دولت دهم به مجلس معرفی شد و پس از طرح برنامه‌های خود در مجلس شورای اسلامی، توانست با رای اعتماد نمایندگان خانه ملت به وزارت بهداشت راه یابد. وی متخصص زنان و زایمان است که البته دومین وزیر بهداشت برکنار شده در طول سال‌های پس از انقلاب نیز به شمار می‌رود. دوران فعالیت دستجردی به شهریور ماه ۱۳۸۸ تا دی ماه ۱۳۹۱ محدود می‌شود. او را  می‌توان وزیر پزشک خانواده نیز نامید؛ چرا که در برنامه‌هایش همواره تاکید داشت که چراغ پزشک خانواده را در تمام استان‌ها روشن کند.

و اما طریقت منفرد

به دنبال حواشی ایجاد شده در ماه‌های پایانی دولت دهم در وزارت بهداشت و اختلاف نظر دستجردی با رییس دولت که در آخر  به برکناری وی منجر شد، این متخصص زنان سکان وزارت بهداشت را به محمد حسن طریقت منفرد -چشم پزشک- داد.  به این ترتیب بود که طریقت در ماه‌های پایانی فعالیت دولت بر مسند وزارت بهداشت تکیه زند. وی از دی ماه سال ۹۱ تا روزهای پایانی دولت دهم در این سمت فعالیت می‌کرد.

عزم روحانی بر ادامه طرح تحول نظام سلامت

با روی کار آمدن دولت یازدهم نیز دکتر سید حسن هاشمی - چشم پزشک به مجلس شورای اسلامی معرفی و نهایتا هم با ۲۶۰ رای موافق، ۱۸رای مخالف و ۶ رای ممتنع به عنوان وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انتخاب شد.

وی با حضور در وزارت بهداشت و در اولین گام خود در دولت یازدهم، بازار دارویی کشور را هدف قرار داد؛ به این ترتیب "دارو" به عنوان ضرب‌الاجل اقدامات وزارت بهداشت قرار گرفت و  ستاد مدیریت بحران دارو تشکیل شد. این ستاد تصمیماتی مانند تسهیلات گمرکی را تصویب و روال واردات و ترخیص دارو را عادی کرد. با ادامه این اقدامات کمبودهای ۳۰۰ قلمی دارو کاهش یافت و طی ۱۰۰ روز کاری، آرامش بر بازار دارو برقرار شد و بر اساس اعلام وزارت بهداشتی‌ها میزان کمبود دارویی کشور در طی این چهار سال به طور متوسط ۲۵ تا ۳۰ قلم بوده است.

 حوزه‌های درمان، بهداشت و آموزش پزشکی نیز در قدم‌های بعدی در مسیر تحول قرار گرفتند و اقداماتی مانند کاهش فرانشیز و پرداختی از جیب مردم، حذف پرداخت‌های غیرقانونی، ساخت ۲۴ هزار تخت بیمارستانی، ایجاد ۲۵۰ کلینیک ویژه، ترویج زایمان طبیعی، نوسازی و بازسازی بیمارستان‌های کشور، بازسازی و توسعه ۱۲۲ بخش اورژانس، بازسازی و نوسازی شبکه بهداشتی کشور و به دنبال آن خروج روستاهای ایران از فهرست مناطق محروم بهداشتی انجام گرفت و تحولی اساسی را در این حوزه دیدیم.

از آنجاکه از همان آغاز طرح تحول نظام سلامت، بیمه‌ها به عنوان پاشنه آشیل آن خوانده شدند و از طرفی با توجه به آنچه که کارشناسان نظام سلامت از آن به عنوان ناکارآمدی بیمه‌های درمانی کشور یاد می‌کنند، همواره سرنوشت طرح تحول و ادامه آن از دغدغه‌های دست‌اندرکاران این حوزه بوده است.

در هر حال با توجه به عزم "روحانی" برای ادامه طرح تحول و حمایت از سلامت مردم، تنها و قوی‌ترین گزینه مطرح برای تکیه بر مسند وزارت بهداشت، انتخاب دوباره سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی است تا به این ترتیب دیگر حلقه‌های زنجیره طرح تحول را اجرایی کند. البته هاشمی که از همان اوایل دولت یازدهم عنوان شاگرد اول کابینه را از آن خود کرد، برای حضور دوباره‌اش در این وزارتخانه و ادامه مسیر تحول، بر لزوم تجمیع بیمه‌ها و پایدار شدن منابع نظام سلامت و همچنین تعیین تکلیف تولیت سلامت کشور تاکید دارد.