گفت وگوهای وین به توافق نزدیک است

این پایگاه تحلیلی در تازه ترین مقاله خود درباره مذاکرات هسته ای ایران و غرب، گزارش اخیر گروه بین المللی بحران درباره توافق جامع هسته ای و نشست «مکعب روبیک توافق نهایی با ایران» را که سه شنبه (دیروز) در اندیشکده آمریکایی موسسه صلح ایالات متحده برگزار شد، مورد توجه قرار داد.

گروه بین المللی بحران پیچیدگی ها و دشواری های گفت وگوهای هسته ای جاری ایران و غرب را به معمای مکعب روبیک تشبیه کرده و 40 مورد را برشمرده بود که ایران و گروه 1+5 (پنج عضو دائم شورای امنیت وآلمان) احتمالا باید برای دستیابی به توافق جامع بر سر آنها به اتفاق نظر دست یابند.

درک دیویسون نویسنده این مقاله، با استناد به گزارش اخیر و اظهار نظرهای کارشناسان نشست دیروز در واشنگتن، راجع به چشم انداز دستیابی به توافق جامع هسته ای غرب با ایران نوشت: آنچه که در این تحلیل ها و نشست ها آشکارا به چشم می خورد این است که امکان دستیابی به توافق با ایران وجود دارد. اکنون گفت و گوها بیش از هر زمان دیگری به توافق نزدیک شده و اگر اتفاق غیرمترقبه ای رخ ندهد، طرف های حاضر به توافق می رسند.

گزارش می افزاید: در واقع، شاید امکان شکل گیری توافقی به تفصیل و دقت آنچه که گروه بین المللی بحران منتشر کرده است، شش ماه پیش خیلی بعید بود، اما اکنون با توجه به پیشرفت های حاصل شده، در نظر گرفتن این احتمال منطقی می نماید.

بر اساس این گزارش، گروه بین المللی بحران توصیه های خود را حول چهار محور اصلی تنظیم کرده است:

- محدود کردن هرگونه توان ساخت سلاح هسته ای در ایران

- اجرای یک سیستم مونیتورینگ و راستی آزمایی جدی

- مشخص کردن تبعات منفی محسوس و ملموس نقض مفاد توافق توسط طرفین

- مشخص کردن تبعات مثبت پایبندی به توافق

نویسنده این مقاله دستیابی به این اهداف را به گونه ای که مورد قبول و رضایت هر دو طرف باشد دشوار توصیف کرد و با اشاره به اختلاف نظر بر سر ابتدایی ترین مسائل در گفت و گوها، افزوده است: دولت ایران تمرکز مداوم 1+5 بر آستانه دستیابی به توان ساخت سلاح هسته ای را قبول ندارد چرا که رسما هرگونه کاربرد نظامی را برای برنامه هسته ای خود رد می کند. گروه 1+5 این تضمین ها را نمی پذیرد اما ایران نیز به نوبه خود پرسش های مشروعی مطرح می کند؛ اینکه چرا برنامه هسته ای غیرنظامی سایر کشورها مشمول الزاماتی که ایران با آنها مواجه شده، نشده است.

نویسنده سپس با اشاره به بخش دیگری از بحث های نشست اندیشکده صلح ادامه داده است: به نظر می رسد بزرگ ترین مانع دستیابی به توافق جامع، برنامه غنی سازی اورانیوم ایران است که هم ظرفیت غنی سازی و هم مقدار مجاز ذخیره سازی را در بر می گیرد. از سوی دیگر، اینکه ایران به آژانس بین المللی انرژی اتمی و بازرسان آن تا چه میزان اجازه دسترسی به تاسیسات هسته ای خود را خواهد داد و زمان بندی و شروط تخفیف تحریم ها نیز همگی از مسائل مهم مورد بحث است.

نویسنده مقاله خواسته گروه 1+5 را اعمال حداکثر محدودیت بر برنامه هسته ای ایران، حداکثر دسترسی آژانس به تاسیسات ایران و حفظ حداکثری تحریم ها تا حداکثر زمان ممکن- شاید چند دهه- توصیف کرد و با اشاره به اینکه خواسته ایران کاملا بر عکس است، نوشت: به نظر می رسد، حداکثرهای مورد نظر گروه 1+5، نمی تواند حداقل های مطلوب ایران را برآورده کند. از سوی دیگر بی اعتمادی طرفین به یکدیگر بزرگ ترین مانعی است که به خودی خود مذاکرات را پیچیده کرده است.

وی در تایید سخنان خود به نقل از علیرضا نادر کارشناس اندیشکده رند افزود: اعتماد متقابل شرط لازم برای موفقیت نیست و بازرسی های جدی و تعهدات محکم می تواند به توافق لازم برای تخفیف تحریم ها منجر شود، اما بی اعتمادی کار را به میزان قابل ملاحظه ای دشوارتر و پیچیده تر می کند.

نویسنده ادامه داده است: از سوی دیگر ایران در خصوص تخفیف تحریم ها به 1+5 اعتماد ندارد. بر اساس برنامه مشترک اقدام، قرار شده است که بخشی از دارایی های مسدود شده آزاد شود اما تاکنون بانک های غربی از ترس اینکه به نقض تحریم ها متهم شوند، اقدامی نکرده اند.

در پایان مطلب آمده است: شکست گفت وگوها می تواند برای هر دو طرف فاجعه آمیز باشد و تدابیر جدیدی را مانند تحریم ها یا طرح کاربرد زور را در پی داشته باشد و در نهایت تهران را به سوی حرکت پرشتاب به سمتی در استفاده از فناوری هسته ای ببرد که همه از جمله تهران می گویند، خواهان آن نیستند.