ربیعی:حواستان باشد افشاگري مي‌كنم

هرچند وزیر نفت حالا دلخوشی از فضای اقتصاد سیاسی ندارد؛ او چندی پیش گفته بود: «به‌خاطر اقتصاد سیاسی کتک می‌خوریم»، اما وزیر کار هم پا جای پای او گذاشته است. جالب آنکه ربیعی از رایزنی‌ها و دیدارهای پشت پرده فرد مذکور خبر داده است. روشن است که او همچنان رانت‌های اطلاعاتی، مالی و رابطه‌ای دارد. نکته‌ای که گویا وزیر کار را عصبانی کرده است. وزیر نفت هم درباره فساد مشابه آنچه ربیعی از آن یاد کرده است، گفته بود: «این‌ها که می‌گویند ما تأیید نکردیم (مربوط به بابک زنجانی) و ما نبودیم، همه اصل امضاهایشان وجود دارد». به بیان زنگنه، به‌هر‌حال اگر بابک زنجانی خطایی هم کرده، به‌تنهایی قادر نبوده این حجم گسترده از تخلف را مرتکب شود و در واقع؛ به اتکای پشتیبانان خود در دولت قبل، چنین چپاول بی‌سابقه‌ای را انجام داده است.

تخلفی که وزیر کار از آن سخن گفته است، مربوط به تحریم‌های فروش محصولات پتروشیمی در سال‌های ١٣٩١ و ١٣٩٢ است. در دوره‌ای که تخلف‌ها و فسادهای بزرگ مالی در کشور رخ داد، بخش مهمی از دارایی‌های کشور به باد رفت و هنوز هم هیچ‌کس پاسخ‌گوی آن نیست.

اما حالا و در چنین شرایطی پرسش این است که «آیا چنین افشاگری‌هایی می‌تواند همچنان مفید باشد؟ فایده آن چیست و چه خیری برای کشور دارد؟ آیا همچنان می‌توان امید داشت افشاگری بیت‌المال را به جیب مردم باز می‌گرداند؟» «شرق» این پرسش‌ها را از پویا جبل‌عاملی، اقتصاددان پرسیده است. جالب آنکه همین چند روز پیش، زنگنه گفته بود: بعید می‌دانم بابک زنجانی پولی بدهد، به نظرم اصلا پولی ندارد که بدهد؛ به گفته زنگنه «وارد بحث بابک زنجانی که شدیم، دیدیم همه‌اش مسئله دارد. البته به او فرصت‌های خیلی طولانی و تا اردیبهشت ١٣٩٣ داده بودند. من حس کردم ایشان خیلی آدم طلبکاری است. البته هرگز او را ندیدم. این موضوع را از مدارک متوجه شدم. به دنبال شکایت و پیگیری در قوه قضائیه، ایشان بازداشت شد و چیزی هم به نفت نداد. حتی آن اموالی که داده‌اند و می‌گویند دو‌ هزار‌ میلیارد تومان ارزش کارشناسی آن است، نمی‌شود به این قیمت فروخت و کسی نمی‌خرد. تقریبا چیزی دست ما را نگرفته و هر روز هم از این شایعات درست می‌کنند که «من آمده‌ام پول را بدهم و کسی تحویل نمی‌گیرد». بابک زنجانی؛ پدیده عجیبی است و اصلا باید به این فکر کرد. همیشه در جامعه از این چیزها وجود دارد؛ اما چه شرایطی ایجاد شد که این فرد توانست این‌قدر رشد کند و تا اینجا بیاید؟ این مهم‌تر است. چطور می‌گویند فضای کسب‌وکار؟ چیزی که برای رشد اقتصاد یک کشور مطرح است و در دنیا می‌گویند باید فضای کسب‌وکار چگونه باشد تا این رشد اتفاق بیفتد؟ در آن شرایط فضای کسب‌وکار فسادآمیزی در کشور درست شد که بابک زنجانی‌ها رشد کردند. طبیعی است که وقتی فضای کسب‌وکار برای آنها مساعد باشد، برای بقیه فضای ضد کسب‌وکار می‌شود».

پولی بازنمی‌گردد

پویا جبل‌عاملی، اقتصاددان دراین‌باره به «شرق» می‌گوید: مسلم است آنهایی که پول‌های کشور را تاکنون به کشور بازنگردانده‌اند، با افشاگری هم این کار را نخواهند کرد. برای این سخن همین نمونه کافی است که فردی که پای مرگ ایستاده و در حال محاکمه است، حاضر نیست پول‌ها را بازگرداند، پس افشاگری و بدترین مجازات‌ها هم می‌تواند در این روند بی‌اثر باشد. او ادامه می‌دهد: اما به‌هرحال شفاف‌سازی یکی از وجوه جامعه مدنی است که می‌تواند در کاهش فساد و جرم مؤثر باشد. در این‌باره باید گفت که هر چقدر رسانه‌ها آزادتر و جامعه مدنی پویاتر باشد، جامعه باز فساد کمتری خواهد داشت. به گفته جبل‌عاملی دلیل این امر آن است که نهادهای ناظری وجود دارند که مستقل هستند و این استقلال هم مهم است. اگر نه، حتی زمانی که نهادهایی وجود داشته باشند که جرم و فساد را افشا کنند اما اگر در این وضعیت تعادلی وجود نداشته باشد و این قدرت افشاگری مختص یک نهاد باشد، یعنی قدرت‌های مختلف نهادهای ناظر را اداره نکنند، این موضوع فضا را می‌بندد و فضا را برای فساد بیشتر باز می‌کند. جبل‌عاملی تأکید می‌کند که به‌هرحال این افشاگری‌ها برای بازشدن فضای شفاف‌سازی در جامعه مناسب است.

فاصله زیاد صندوق‌های بازنشستگی با اهداف وزارت

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی همچنین روز گذشته گفته بود: روزی که به وزارتخانه آمدم، دیدم تلقی از صندوق درست نیست و صندوق تبدیل به یک کار‌پردازی شده بود و این ماهیت صندوق نبود. برنامه‌ریزی کردیم و روی ایده‌ای برای صندوق کار کردیم. کنار کسانی که کارهای خوبی انجام می‌دهند، کسانی هم هستند که باید آنها را به خاطر کارهای نکرده دوست داشت؛ کسی را که پسرعمه‌اش را در صندوق مدیر جایی نمی‌گذارد تا بخورد هم باید دوست داشت.

علی ربیعی با بیان اینکه تصویر صندوق‌ها فاصله زیادی با اهداف عالی ما دارد، گفت: فقط پرداخت حقوق و مستمری بازنشستگی همه معنای صندوق نیست. تأکید کردیم صندوق‌ها کاهش ریسک بازنشستگی را مدنظر داشته باشند. ریسک مسکن، ریسک درمان و حتی ریسک انزوای اجتماعی هم مدنظر است. در تغییرات نسلی با نوعی انزوای سالمندی روبه‌رو می‌شویم که باید برای رفع آن نهادسازی کرده و به آن پاسخ دهیم. سالمند باید زندگی سالم اجتماعی را در دوران بازنشستگی خود تجربه کند. بازنشسته معضل نیست و رفتارهای ما با صندوق‌ها در پنج دهه گذشته مشکل است.

او با بیان اینکه نظریه‌داشتن در کار مهم است درحالی‌که در کشور کمتر به آن توجه می‌شود، گفت: نظریه ما این بود که صندوق را به مثابه حیات اجتماعی بازنشسته دیدیم. باید سیاست بازنشستگی را تدوین و دنبال کنیم. پایدارکردن منابع صندوق‌ها هم هدف بعدی است. هفت‌‌میلیون‌و ۴۰۰‌ هزار فرد ۶۰ سال به بالا داریم.

به بیان ربیعی، در صندوق‌ها با فقدان آینده‌نگری روبه‌رو بودیم و روزی که باید بدهی‌ها به صندوق‌ها پرداخت می‌شد، شرکت‌هایی را تها‌تر کردند. در صندوق فولاد یک‌سری شرکت رو به ورشکستگی را تحویل دادند. ما حاضریم دارایی‌ها را بگیرند و پول نقد بدهند. نباید شرکت‌ها را به سمت خصولتی برد. متأسفانه به جای نقد این سیاست‌ها خود صندوق‌ها را نقد می‌کنند.  ربیعی با اشاره به اینکه جلسه‌ای با رئیس‌جمهور داشتیم و تصمیماتی گرفتیم که خروج از بنگاه‌های ناکارآمد مهم‌ترین آن بود، گفت: طرح نهایی را تقدیم رئیس‌جمهور خواهم کرد و معتقدیم باید جایی برویم که بیشترین سودآوری را داشته باشیم. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به اینکه بیشترین زجر ما این است که انتصابات سفارشی در برخی شرکت‌ها نداشته باشیم، گفت: تعهد اخلاقی با خدا و مردم داشتیم تا جایی که توانستیم شما را روز قیامت در قبال اموال صندوق ناظر بدانیم. بنای ما حفظ استقلال صندوق بازنشستگی بوده است.

وی افزود: برخی انگ خصولتی به صندوق می‌زنند و نمی‌گویند طبق کدام تحلیل‌های اقتصادی سخن می‌گویند. سهم سرمایه‌گذاری کل صندوق‌های ما در کشور کمتر از ۹ درصد است. در سال گذشته بدون ریالی افزایش سرمایه، توانستیم سه هزار میلیارد تومان وارد صندوق بازنشستگی کنیم. برای بیمه تکمیلی دولت پولی به صندوق نداد اما آن را مدیریت کردیم.