تداوم تلاشهای ناموفق ترامپ در نقض برجام/ تاوان آمریکا از برجام شکنی

«دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا به رغم میل باطنی در ظاهر قضیه هم که شده، در ماه های گذشته خود را متعهد به اجرای برجام نشان داده است زیرا باوجود همصدایی جهانی در حمایت از توافق هسته ای، یکجانبه گرایی آمریکا در این زمینه با پیامدهای بین المللی ناگواری برای این کشور همراه خواهد بود.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی تدبیر و امید، مسوولیت گریزی و شانه خالی کردن آمریکا از زیر بار تعهدات بین المللی در ماه های گذشته همواره وجود داشته و مورد تجزیه و تحلیل محافل گوناگون قرار گرفته است. هزینه ناشی از نقض تعهدات اما همیشه با هزینه ای مشابه همراه نیست و به موازات اهمیت و دایره شمول بازیگران توافق، هزینه های ناشی از نادیده گرفتن آن هم متفاوت خواهد بود.

«دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا پس از ورود به کاخ سفید چه در گفتار و چه در عمل از هیچ گونه اقدامی برای تشدید دشمنی با جمهوری اسلامی ایران فروگذار نکرده است. در سطح کلام، همیشه تندروی علیه سیاست های تهران وجود داشته و حتی برخی مقامات کاخ سفید از تلاش برای تغییر نظام در ایران سخن به میان آورده اند.

در عرصه عمل هم، گنجاندن نام ایران در فهرست کشورهای غیرمجاز برای سفر به آمریکا و همچنین قرار دادن افراد و نهادهای ایرانی در لیست سیاه تحریم ها تنها چند مورد از این اقدامات دولت تازه کار ایالات متحده به شمار می رود.

** تداوم نلاش های ناموفق ترامپ در نقض برجام

رییس جمهوری آمریکا قبل از زمامداری شاید هرگز فکر نمی کرد که مخالفت با برجام و نقض یکجانبه آن از جانب آمریکا اینقدر دشوار باشد. از این رو، او به راحتی برجام را بدترین توافق تاریخ ایالات متحده می خواند و از پاره کردن آن در روزهای نخست ریاست جمهوری سخن به میان می آورد.

ایرنا نوشت؛زمانی که ترامپ بر مسند ریاست جمهوری تکیه زد به تدریج متوجه برخی اصول و قواعد بین المللی شد که نادیده گرفتن آنها به این آسانی که وی تصور می کرد، میسر نبود. در نتیجه شاهد تغییر مواضع رییس جمهوری آمریکا در قبال توافق هسته ای بودیم به طوری که ترامپ و «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه او برجام را مورد تایید قرار دادند. آنها اما معتقدند که ایران روح برجام را نقض کرده است.

آنها به این نکته پی برده اند که با وجود اقدام های مثبت ایران زیر نظر آژانس و شورای امنیت و همچنین حمایت جهانی از برجام، آمریکا به تنهایی نمی تواند اصل این توافق را زیر سوال ببرد. همین مسائل باعث شد تا به رغم عدم تمایل وی مبنی بر تداوم اجرای برجام، طرح تعلیق تحریم های ضدا ایرانی را برای 90 روز تمدید کند.

با توجه به لزوم تایید هر سه ماه یکبار توسط رییس جمهوری آمریکا، ترامپ برای دومین بار در فصل پاییز باید تعلیق تحریم ها را تمدید کند. در این شرایط اما موضوع تازه ای آشکار شده و آن اختلاف بین ترامپ و تیلرسون درباره برجام است. چندی پیش نشریه «فارین پالیسی» نوشت که ترامپ در این باره از عملکرد تیلرسون ناراضی است.

این نشریه به نقل از سه منبع آگاه آورد که رییس جمهوری آمریکا در دوره قبل یعنی سه ماه پیش به طور مشخص از تیلرسون خواست تا زمینه اعلام عدم پایبندی ایران را آماده کند و تیلرسون موفق به این کار نشد. در نتیجه ترامپ کار رسیدگی به این موضوع را به چند نفر از افراد مورد اعتماد خود در کاخ سفید سپرده است.

البته فشارهای داخلی هم تاثیر قابل ملاحظه ای بر اعتراف ترامپ مبنی بر پایبندی به اجرای برجام داشته است. چند روز قبل از امضای تمدید لغو تحریم ها، 38 ژنرال و دریاسالار بازنشسته ارتش آمریکا در نامه‌ ای به ترامپ با ذکر دلایلی، خواستار وفادار ماندن وی به توافق ایران و 1+5 شدند.
همچنین پارسال در ماه اجرایی سازی برجام (دی ماه)، 37 نفر از دانشمندان آمریکایی با امضا و ارسال نامه به ترامپ، اجرای کامل برجام را مورد تاکید قرار دادند. ضمن اینکه در جبهه جمهوریخواه نیز نگاه همسویی با رویکرد ترامپ درباره برجام وجود ندارد.

** تاوان آمریکا از برجام شکنی

تلاش آمریکا برای فشار بر ایران به اتهامات تروریستی، موشکی و حقوق بشری از ناتوانی رییس جمهوری آمریکا از نقض یکجانبه برجام حکایت دارد. به باور بسیاری، ترامپ با توجه به هزینه های ناشی از نقض برجام تا کنون به آن متعهد مانده است؛ هزینه هایی که در این نوشتار به چند مورد از آن اشاره می شود.

نخست: یکی از پیامدهای نقض برجام از جانب آمریکا، مقابله آشکار کاخ سفید با سازمان ملل و شورای امنیت این سازمان مهم بین المللی است. آمریکا که از طریق شورای امنیت توانست اجماعی جهانی برای تحریم ایران ایجاد و 6 قطعنامه تحریمی را علیه کشورمان تصویب کند. اما حال به دلیل خواست و سلیقه مقامات کاخ سفید نمی تواند قطعنامه 2231 این شورا را نادیده بگیرد؛ قطعنامه ای که اصلی ترین ضمانت نامه بین المللی توافق هسته ای است.

دوم: آمریکا همانند یک دهه پیش قادر به اجماع سازی جهانی علیه ایران نیست. تحریم های هسته ای علیه جمهوری اسلامی در زمانی کلید خورد و تشدید شد که همصدایی در میان اعضای دایم و غیردایم شورای امنیت وجود داشت. پس از برجام فضا به کلی تغییر یافته و به جز روسیه و چین، کشورهای اروپایی نیز به عنوان متحدان سنتی آمریکا از سیاست های ترامپ فاصله گرفته اند.

آنها همواره آمریکا را به اجرای درست و کامل برجام دعوت کرده و در مورد برجام شکنی احتمالی ترامپ هشدار داده اند. در چنین شرایطی، آمریکا بدون همراهی و همگامی جامعه جهانی نه تنها قادر به نقض برجام نیست بلکه در صورت نقض یکجانبه برجام، خود در انزوا فرو خواهد رفت.

سوم: ترامپ در ماه های گذشته تا حدی با قواعد بین المللی آشنایی یافته تا به این نتیجه برسد که برجام توافقی دوجانبه نیست بلکه پیمانی چندجانبه است که پس از دو سال گفت وگوهای فشرده و تخصصی بین ایران و گروه 1+5 شکل گرفته و سلیقه شخصی ترامپ نمی تواند تغییر دهنده این توافق بزرگ باشد. بنابراین، در صورت حرکت آمریکا برخلاف مسیر دیگر کشورها، انگشت اتهام به سمت کاخ سفید نشانه خواهد رفت.

چهارم: فعالیت های هسته ای صلح آمیز ایران بارها از جانب «یوکیا آمانو» مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تایید قرار گرفته و این مهمترین دلیل حمایت گروه 1+5 به ویژه آلمان، فرانسه و انگلیس از برجام بوده است. در شرایطی که جهان از سیاست های ترامپ به تنگ آمده، بی اعتنایی وی به نظارت ها و بازرسی های چند ساله آژانس و گزارش های مثبت این سازمان در مورد همکاری های سازنده ایران، موجه و پذیرفته شده نیست و وجهه این کشور را مخدوش می سازد.

پنجم: برجام شکنی ترامپ از نظر مادی نیز برای این کشور پرهزینه خواهد بود چرا که تا کنون صدها هیات اقتصادی و تجاری از سراسر جهان به ایران وارد شده و بالعکس. در نتیجه این دیدارهای دو ساله پسابرجامی، توافق ها و سندهای همکاری زیادی امضا و برخی نیز در مرحله اجرا است. بنابراین، «نه» ترامپ با برجام به قیمت ضرر دیگر کشورها و افزایش هزینه های بین المللی تمام خواهد شد؛ موضوعی که باعث مخالفت سران کشورهای جهان با نظر ترامپ در این باره شده است.

ششم: بازیگران موثر بین المللی (به جز آمریکای دوره ترامپ) به این نکته پی برده اند که تحریم های یک دهه ای علیه ایران نه تنها ثمربخش نبود و آنها را به مقاصد خود نزدیک نساخت بلکه به استقلال و افزایش توان نظامی و هسته ای ایران انجامید. در نتیجه آنها مخالف هرگونه برجام شکنی و بازگشت به دوره تحریم ها هستند.