دور باطل پیاز و سیب زمینی

 پیاز، گوشت، تخم مرغ و در نهایت مرغ جزو اقلامی بوده که طی ماه و البته هفته‌های گذشته با نوسان در قیمت روبه رو شده است. هرچند طی سال های اخیر از تکانه‌های عجیب و غریب در مواد خوراکی و ضروری کمتر اثری دیده شده است، اما این روزها چند قلم از این کالاها سبب شده است تا بار روانی جامعه را تحت تاثیر قرار دهد. اگرچه اتفاق‌های غیر مترقبه ای مانند شیوع بیماری سبب از بین رفتن حدود 30 میلیون مرغ در کشور شد اما به نظر می‌رسد در سایر اقلام با مشکلاتی نظیر نداشتن برنامه جامع و البته همکاری بین وزراتخانه‌ها برای تنظیم بازار هستیم. این عدم هماهنگی اگرچه در4 سال گذشته نمود کمتری داشت اما امسال در گوشت و پیاز اثر خود را به وضوح آشکار کرد. موضوع گرانی یک محصول کشاورزی خاص پدیده تازه‌ای در بازار کشور نیست، یک سال قرعه به نام گوجه، یک بار سیب زمینی و سالی هم به نام پیاز می‌افتد. این معضل ناشی از نبود الگوی کشت مناسب است که با وفور محصولی مانند سیب زمینی و در مقطعی پیاز از قیمت میوه هایی مانند موز بالا می زند.

برخی کارشناسان معتقدند: به‌رغم همه الزامات موجود برای پایش و تنظیم بازار کالاها و خدمات، در ایران همواره اقدامات دولت برای تنظیم بازار این کالاها در قالب یک برنامه مدون بلندمدت نبوده و معمولا به هنگام افزایش بی‌رویه قیمت کالاها و خدمات به‌خصوص قیمت کالاهای اساسی، دولت با عجله اقداماتی را برای کنترل قیمت‌ها انجام داده است. در این چارچوب آسان‌ترین راهکاری که در کوتاه مدت مد نظر قرارگرفته شده تخصیص منابع ارزی و ریالی برای واردات کالاهای اساسی از سایر کشورها بوده است؛ موضوعی که در سال‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی با افزایش شدید قیمت‌ها، به‌عنوان نخستین گزینه روی میز دولتمردان قرار گرفته است. در دولت نهم و دهم این موضوع شکل دیگری پیدا کرد و البته الگوی مصرف محصول با واردات محصولات غیر فصل تغییر کرد. فرهنگی که سبب شد مردم انتظار داشته باشند در هر فصلی محصولات غیر فصل را با قیمتی معین تهیه کنند.

نبود استراتژی معین برای تنظیم بازار

طی سال‌های اخیر با نوسان کمتری نسبت به گذشته در اقلام ضروری مواجه بودیم. اما به واقع گرانی گوشت، پیاز و تخم مرغ توانست ذهن مردم را تحت تاثیر قرار دهد و سوژه طنز
شبکه های اجتماعی نیز شود. با این حال تهیه یک نظام مدون برای جلوگیری از شوک به بازار برخی محصولات لازم است.

علی فاضلی رئیس اتاق اصناف ایران در این خصوص به «ابتکار» می‌گوید: مسئول تنظیم بازار، وزارت محترم جهاد کشاورزی است که طبیعتاً باید نسبت به این مسائل پاسخگو باشند. اما واقعیت این است که ما در بخش‌هایی استراتژی معینی نداریم. هم در تولید و هم توزیع هماهنگی لازم وجود ندارد.

وی با بیان اینکه چرا باید محصولی مانند پیاز که خیلی هم جزو اقلام ضروری نیست با افزایش قیمت مواجه شد، اظهار می‌کند: البته بعضی از موارد مانند مرغ اجتناب ناپذیر است که قیمت بالا رود. ما در این دوره و قبل از بیماری آنفولانزا صادرات زیادی در این حوزه داشتیم.

فاضلی تصریح می‌کند: هرچند ما باید برای اتفاقات غیر قابل پیش‌بینی نیز دارای برنامه باشیم. این به مدیریت واردات بر می گردد که بازار به درستی تنظیم شود. البته ما در گوشت سفید چندان با نوسان قیمت مواجه نشدیم، بلکه در گوشت قرمز با مشکلات بیشتری را به وجود آورد.

رئیس اتاق اصناف می افزاید: خوشبختانه اقلامی که دستخوش تغییر قیمت بودند تعداد زیادی نیستند. اما بار روانی آن به طور قطع برای مردم زیاد است، چرا که دستمزد آن‌ها افزایشی نداشته است و این می تواند بار مضاعفی برای سبد خانوار ایجاد کند.

وی یادآور می‌شود: اقلامی که دچار نوسان شده‌اند زیاد نیستند و این به دلیل ثباتی است که در ارز و مسکوکات طی سال‌های اخیر به وجود آمده است و بازار خیلی بدی نداریم.اما متاسفانه درسه یا چهار نوع از اقلام همواره دچار مشکل می‌شویم که باید برای آن برنامه‌ریزی مدون داشته باشیم.

وضعیت بازار در هفته گذشته چگونه بود؟

بانک مرکزی جزئیات گزارش تغییرات قیمتی کالاهای اساسی را منتشر کرد که بر این اساس، نرخ لبنیات، تخم‌مرغ، چای، روغن نباتی و گوشت مرغ نسبت به هفته قبل از آن با تغییراتی همراه بود.
قیمت خرده‌فروشی برنج، حبوبات، میوه‌های تازه، سبزی‌های تازه و گوشت قرمز کاهش و قند و شکر ثبات را تجربه می‌کند. در عین حال، متوسط قیمت خرده فروشی لبنیات ۷.۷ درصد، تخم مرغ ۳۱.۵ درصد، برنج ۶.۶ درصد، حبوب ۲۰.۷ درصد، میوه های تازه ۷.۴ درصد، سبزی های تازه ۴۰.۸ درصد، گوشت قرمز ۲۱.۲ درصد، گوشت مرغ ۵.۹ درصد، چای ۲۳.۵ درصد و روغن نباتی ۸.۷ درصد در هفته منتهی به سی ام تیرماه سال جاری نسبت به هفته مشابه سال گذشته افزایش داشته اند. همچنین قیمت خرده فروشی قند و شکر در هفته مورد گزارش نسبت به هفته مشابه سال قبل از آن ۲.۲ درصد کاهش داشته است.

در این هفته در گروه برنج بهای برنج داخلی درجه دو معادل ۱.۲ درصد کاهش داشت و قیمت سایر اقلام این گروه ثابت بود. در گروه حبوب بهای لوبیا چیتی و لوبیا سفید بدون تغییر بود و قیمت سایر اقلام این گروه (به جز عدسی که معادل ۰.۲ درصد افزایش یافت) بین ۰.۲ درصد تا ۰.۵ درصد کاهش داشت.

در هفته مورد بررسی، در میادین زیر نظر شهرداری گلابی عرضه نمی‌شد و پیاز عرضه کمی داشت. سایر اقلام میوه و سبزی تازه که تعدادی از آنها از نظر کیفی در مقایسه با سایر میوه فروشی‌ها متفاوت بودند، به نرخ مصوب سازمان میادین میوه و تره بار عرضه می شد. میوه فروشی های سطح شهر اقلام میوه و سبزی تازه را عرضه می کردند که در گروه میوه های تازه بهای خربزه معادل ۳.۷ درصد افزایش ولی قیمت سایر اقلام این گروه بین ۰.۸ درصد تا ۱۴.۸ درصد کاهش یافت.

در گروه سبزی های تازه بهای خیار معادل ۲.۳ درصد، کدو سبز ۵.۲ درصد و پیاز ۶.۱ درصد افزایش ولی قیمت سایر اقلام این گروه بین ۰.۶ درصد تا ۶.۳ درصد کاهش داشت.