آزادی موصل؛ پیروزی بزرگ عراق و عبرتی بزرگتر برای منطقه

 آزادی و پاکسازی شهر موصل از تروریست های داعش پیروزی چشمگیر و رخدادی بزرگ در فرایند مبارزه با تروریسم تکفیری است. زخم های کاری بر جای مانده بر پیکر مناطق آزاد شده، مرگ، آوارگی و رنج ساکنان این مناطق و بحران های پیش روی کشورهای درگیر با تروریسم اما جلوه ای دیگر از این پیروزی را به شکلی عبرتی برای همه دولت های منطقه نمایان می سازد.

به گزارش ایرنا، عملیات نیروهای ارتش و بسیج مردمی عراق علیه تروریست های داعش در مرکز خلافت خودخوانده آنان یعنی موصل پس از ماه ها نبرد پر افت و خیز به آزادی این شهر انجامید؛ شهری که زمانی با جمعیتِ نزدیک به 2میلیون نفر، پس از بغداد عنوان دومین شهر بزرگ عراق را در شمال این کشور یدک می کشید.

موصل در خردادماه 93 و در پی تسری یکباره سرطان داعش بر پیکر عراق سقوط کرد تا «ابوبکر البغدادی» رهبر بزرگترین و مخوفترین گروه تکفیری مسلح خاورمیانه در مسجد تاریخی «النوری» این شهر، با اعلام خلافت خود بر شام و عراق، آن را نقطه آغاز تصرف قلمرو بسیاری از کشورهای منطقه اعلام دارد.

رویای دولت سازی تروریست ها اما عمر چندانی نداشت و نیروهای عراقی پس از بازیابی توان خود و خروج از وضعیت انفعالی، گام به گام تکفیری های مسلح را از مناطق اشغالی بیرون راندند. حدود یک سال پیش یعنی در اواخر خردادماه پارسال بود که «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق از آزادی فلوجه و سقوط یکی از مهمترین سنگرهای داعش در این کشور خبر داد؛ رخدادی که بسیاری آن را مرحله پیش از بازپس گیری موصل عنوان کردند.

پس از وقفه ای چند ماهه، از اواخر مهرماه عملیات آزادسازی موصل آغاز شد تا پس از 9 ماه مهمترین مرکز تجمع داعش در عراق از دست تروریست ها رهایی یابد. خبر پیروزی قطعی نیروهای عراقی و اخراج تروریست ها از موصل را العبادی روز یکشنبه هجدهم تیرماه اعلام کرد و آن را «پیروزی بزرگ» بر داعش خواند.

پس از این اعلام بود که پیام های تبریک بسیاری به سوی بغداد سرازیر شد؛ از ایران و کشورهای منطقه تا دولت هایی که در چارچوب ائتلاف ضدداعش در بمباران مواضع تروریست ها مشارکت جسته بودند. همزمان، بسیاری از رسانه ها تصاویری را از این شهر منتشر ساختند که روایتگر ویرانی موصل به دست داعش و بمباران های مکرر این شهر بود.

در هم آمیختن شادمانی آزادسازی موصل با تاثر ویرانی یکی از آبادترین شهرهای عراق و نیز بسیاری از فجایع انسانی ناشی از حضور و مقاومت تروریست ها در این شهر به نوعی یادآور روزهای آزادسازی حلب در سوریه بود؛ شهری که روزی پررونق و مرکز اقتصادی این کشور بود و سرانجام پس از چهار سال اشغال در آذرماه 95 از تصرف تکفیری های مسلح رهایی یافت.

مقایسه روزهای قبل و بعد از جنگ و اشغال در شهرهای یادشده گویای عمق فجایعی است که بر اثر جولان تروریست های تکفیری در منطقه رخ نموده و مصائبی جبران ناپذیر را بر شهروندان کشورهایی چون سوریه و عراق تحمیل کرده است؛ مصائب و فجایعی که ریشه آن را می توان در ماجراجویی برخی دولت ها و بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای جست.

نکته قابل تامل اینکه بسیاری از این بازیگران پس از رویاندن تخم گروه های تکفیری بر جغرافیای بحران خیز کشورهای خاورمیانه، خود در زمره مدعیان مبارزه با تروریسم قرار گرفته و اهدافی پیچیده را از این رهگذر دنبال کرده اند. مانع تراشی های بسیار بر سر راه عملیات آزادسازی موصل از جمله اعتراض به حضور گردان ها بسیج مردمی عراق، تداوم تجهیز تروریست ها و همزمان فرافکنی در عرصه مبارزه با گروه های تروریستی اما رویکردهای واقعی این بازیگران را تا حد زیادی عیان ساخته است.

با این حال، ویرانی شهرهای پررونق و فجایع انسانی که بر اثر تکاپوی تروریست ها در منطقه به وقوع پیوسته می تواند عبرتی برای بسیاری از پایتخت های پرزرق و برق منطقه باشد؛ مراکزی که به رغم حمایت از تکفیری های مسلح و به ویژه در دوره آوارگی آنان تضمینی برای در امان ماندن از ویرانگری تروریست ها نخواهند یافت.

نکته عبرت آموز دیگر امکان بهره برداری بسیاری از گروه های تکفیری از نارضایتی های موجود در قلمرو کشورها است تا جایی که بسیاری از صاحبنظران مهمترین دلیل تصرف آسان موصل به دست داعش را ناشی از تعارض های موجود بین اکثریت سنی این شهر با دولت مرکزی دانسته و از امکان تکرار حوادثی مشابه در دیگر نقاط منطقه ابراز نگرانی کرده اند.

در حال حاضر در بسیاری از کشورهای منطقه به ویژه حاشیه جنوبی خلیج فارس به رغم تنوع قومی و مذهبی، حکومتداری تمامیت خواهانه از سال های گذشته تاکنون امتداد داشته است و زمینه ساز نارضایتی های بسیاری شده است؛ زمینه هایی که در غیاب شیوه های واقعی مردمسالارانه در سیاست و حکومت می تواند فرصت هایی را در اختیار گروه های تندرو و تکفیری قرار دهد و به تکرار وقایعی چون سقوط موصل بیانجامد. به خصوص آنکه پرونده گروه های تروریستی با اخراج آنان از شهرهایی چون موصل و حلب به طور کامل بسته نشده و هر لحظه امکان سربرآوردن گروهی با عنوانی تازه وجود دارد.

از همین رو آزادسازی موصل از چنگال تروریست ها را علاوه بر پیروزی بزرگ باید عبرتی بزرگتر برای بسیاری از دولت های منطقه به شمار آورد.