استراتژی جدید آمریکا در سوریه؛ گمراهی و انفعال

 با آنکه بیش از شش سال از شروع جنگ داخلی در سوریه می گذرد آمریکا نتوانسته است موضعی قاطع در برابر این بحران اتخاذ کند و در مورد تسلیح تمام عیار مخالفان و یا حمله نظامی به سوریه مردد باقی مانده است.

 کارشناسان خاورمیانه می‌گویند سیاست خارجی آمریکا در برابر جنگ داخلی سوریه بسیار ابهام آمیز و منفعل کننده بوده است. این تردید و بی برنامگی در سیاست خارجی امریکا در قبال بحران سوریه بعد از به قدرت رسیدن ترامپ در امریکا شکل دیگری پیدا کرد و پیش بینی ناپذیری ترامپ همراه با نبود استراتژی مشخص باعث پیچیدگی این بحران شد.

به تازگی امریکا موضع جدیدی در قبال سوریه اتخاذ کرده و این احتمال می‌رود که واشنگتن دست به اقدامات تازه‌ای در میدان سوریه بزند. این در حالی است که سفیر ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل در اظهارنظری عجیب از احتمال حمله شیمیایی دولت سوریه خبر داده و ایران و روسیه را نیز متهم به حمایت از آن کرده است. اما پرسش اینجاست این اظهارات، آنهم در حالی که موضع ارتش سوریه در میدان جنگ تقویت شده، چه پیامی دارد؟

مذاکرات آستانه همچنان امیدوار کننده
روند مذاکرات آستانه در مورد بحران سوریه باعث شد این روند با همکاری ایران، روسیه و ترکیه هر چند به کندی ولی به توافقاتی شکل دهد و دستاوردهای نظامی تبدیل به دستاوردهای سیاسی شود، اما برخی ناظران و کارشناسان اعتقاد دارند امریکا منتظر برنگاهی است تا به موضوع سوریه ورود کند و همپیمانان خود از جمله عربستان را در منطقه راضی نگه دارد. بهانه حمله شیمیایی در خان شیخون باعث شد امریکا این انتظار را پایان دهد و با حمله موشکی به پایگاه نظامی سوریه در پی تغییر معادلات آن باشند.

از این رو در اقدامی شتاب زده کشتی هاى جنگى ایالات متحده بامداد روز جمعه هفتم آوریل، ده‌ها موشک به سمت پایگاه نظامى "الشعیرات" سوریه شلیک کردند. این حمله موشکی با بهانه حمله شیمیایی ۴ آوریل به شهر "خان شیخون" در استان "ادلب" سوریه و براساس استراتژی اقدام پیشگیرانه و البته بدون مجوز شورای امنیت سازمان ملل صورت پذیرفت.

اما بسیاری از تحلیلگران این حمله و ورود امریکا به سوریه را یک اقدام مقطعی و ناپایدار در راستای سرپوش گذاشتن بر مشکلات داخلی ترامپ دانستند. در حالی که تیم ترامپ در معرض اتهام همکاری و ارتباط با روسیه بود و از سویی وعده های انتخاباتی ترامپ عملی نشد، این اقدام امریکا باعث همراهی افکار عمومی با ترامپ شد. اتهام زنی های جدید به سوریه درباره احتمال حمله شیمیایی نیز در این راستا قابل تحلیل است.

در حالی که حمله موشکی امریکا به پایگاه شعیرات نه تنها باعث نشد وزن و قدرت ائتلاف ضد داعش افزایش نیابد بلکه باعث منحرف شدن نوک پیکان مبارزه با داعش و گروههای تکفیری به سمت دولت سوریه و موضوعی حاشیه ای شود. اتهامات جدید امریکا درحالی است که هنوز کمیته بین المللی خلع سلاح شیمیایی درپرونده خان شیخون پیرامون ادعاهای ساختگی امریکا، ابهامات و سئوالات منطقی مطروحه را پاسخ نداده و امروز نیکی هیلی، نمایندۀ آمریکا در سازمان ملل، موج جدید روانی را برای اجرای اهداف سیاسی دیگر امریکا در سوریه را مقدمه چینی و راه اندازی می نماید.

با همۀ تفاسیر گفته شده، شرایط مذاکرات سیاسی در فضای مناسبی قرار دارد. سه کشور محور و مبتکر این مذاکرات تلاش می کنند در راستای گفتگوهای انجام شده، میز مذاکرات را ترک نکنند و برای رسیدن به توافقات ثبات کننده تلاش کنند. از این رو این مسیر با امیدواری ادامه دارد.

امریکا مقابل ایران و روسیه
اما به نظر می رسد اظهارات اخیر مقامات امریکایی مسائل دیگری را به معادلات میدانی اضافه می کند، مثلاً اینکه نوک حملات روانی مقامات امریکایی فقط متوجه سوریه نیست. نیکی هیلی نماینده امریکا در سازمان ملل چندی پیش در ادعایی عجیب به احتمال وقوع حمله تازۀ شیمیایی ارتش سوریه علیه مردم با حمایت روسیه و ایران هشدارداد. این روند در ادامه حملاتی است که ترامپ و تیم او متوجه ایران کرده و با انواع اظهارنظرها و ادعاها سعی کرده اند ایران را عنصر نامطلوب و حمایت کننده از تروریسم در منطقه معرفی کنند.

اما پرسش اینجاست که چه اهدافی در پروژه جدید امریکا در سوریه و اتهامات آنها درباره احتمال حمله شیمیایی در سوریه نهفته است؟ این موضوع بدون بررسی مسائل میدانی در سوریه و شرایط پیش روی رژیم صهیونیستی و همچنین پیشروی ها و دست برتر سوریه و نیروهای هم پیمان آن از جمله ایران قابل تبیین نیست.

در یک سو، رژیم صهیونیستی در تلاش است تا با دست زدن به عملیات هایی در جولان و قنیطره بخشی از بازی میدانی را در دست داشته باشد؛ حمله به پایگاه ارتش سوریه و ساقط کردن سه پهباد در جنوب سوریه طی چند ماهه اخیر نمونه هایی از این تحرکات است. در این باره اظهارات یوسی کوهن رئیس موساد هم قابل توجه است که می گوید: هیچکس در جامعه جهانی به جز امریکا قدرت رویارویی با ایران وحزب الله به منظور اجازه ندادن به شکل گیری کریدور مورد نظر ایران برای اتصال به لبنان را ندارد.

تحرکات اسرائیل و اظهارنظرهای مقامات رسمی این رژیم ظاهراً حکایت از کاهش شدید دست برتر اسرائیل در منطقه و در خطر دیدن منافع از سمت سوریه دارد. اقدامات و حرکتهای جدید امریکا در منطقه نشان از ضعف و ناکارآمدی سیاستهای گذشته این کشور در راستای ایمنی رژیم صهیونیستی است. از این رو امریکا به دنبال ائتلافها و سیاستهایی سیال و غیر پایدار در منطقه است و سیاست جدید منطقه ای آن نیز بر این مبنا پیش می رود.

عدم هم پوشانی سیاستهای امریکا و ترکیه در سوریه در مورد مناطق عملیاتی نیروهای کردی نیز بر سیالی و عدم انسجام سیاست امریکا در سوریه تاثیر داشته است. در حالی که ترکیه با عصبانیت اردوغان علیه امریکا و پ.ک.ک، دستور حمله به ارتش سوریه با همکاری ارتش آزاد برای گرفتن پایگاه هوایی تل رفعت که نقطه اتصال به عفرین است را داده، ترکها نگران آن هستند که تل رفعت نیز همچون عفرین به دست احزاب کردی بیفتد و در این باره نیز دوگانگی مشخصی حاکم است.

موضع گیری‌های ایران
کلاف اختلاف ایران و عربستان روز به روز پیچیده تر می شود؛ در حالی که رفتارهای عربستان در راستای متشنج شدن بیش از پیش منطقه و مرتبط کردن اتهامات علیه ایران و همچنین بازی روانی اسرائیل در این باره مشهود است، سیاستهای جمهوری اسلامی در منطقه و در دیدارهای بین المللی در راستای آگاهی بخشی اقدامات میدانی و اتهام زنی های امریکا علیه سوریه و ایران بوده است.

در این باره محمد جواد ظریف در پیامی که به مناسبت سی امین سالگرد جنایت شیمیایی در سردشت صادر کرد، بیان داشت: آنانی که امروز در سناریویی مرموز و خطرناک مدعی کاربرد سلاح شیمیایی در سوریه اند، همانانی هستند که در طول جنگ تحمیلی علیه این ملت مظلوم ولی سرفراز، نه تنها کاربرد سلاح های کشتارجمعی و تسلیحات ممنوعه شیمیائی علیه رزمندگان و مردم غیرنظامی ایران را نادیده می گرفتند بلکه خود در تسلیح و حمایت همه جانبه از رژیم جنایتکار صدام مشارکت داشته و شریک جرم و جنایات صدام بودند.

برخلاف سیاست های مزورانه و استانداردهای دوگانه برخی کشورهای مدعی حقوق بشر از جمله دولت آمریکا، جمهوری اسلامی ایران در چارچوب سیاست اصولی خود هرگونه کاربرد یا تهدید به کاربرد سلاح های کشتارجمعی از جمله سلاح های شیمیائی یا تمسک به این حربه برای بهانه جوئی و بسترسازی اقدامات غیرقانونی علیه ملت ها و دولت های مستقل را بشدت محکوم نموده و با کاربرد این گونه سلاح ها در هر کجا، در هر زمان و توسط هرکسی مخالف است.

همچنین وزیر امور خارجه در دیدارهایی که با سه کشور اروپایی داشت بر گفتگو در مورد مسائل منطقه ای و سوریه تاکید بسیار داشت. وزیر امور خارجه در این باره گفت: بحث مفصل و خوبی درباره مسائل منطقه‌ای داشتیم و بر ضرورت یافتن راه‌حل‌های سیاسی و همین‌طور طرح‌هایی که دولت جدید فرانسه برای پیگیری جدی بحران سوریه دارد و پیدا کردن روش‌هایی برای کمک‌رسانی که مورد علاقه و تاکید جمهوری اسلامی ایران نیز همواره بوده، تاکید شد.

و در نهایت اینکه، طرح ادعاهایی همچون"هشدار درباره حمله تازۀ شیمیایی" از سوی مقامات آمریکایی، ناشی از سردرگمی و بیش از همه در راستای نبض سنجی تحولات و مواضع بازیگران دیگر از جمله اروپا و روسیه باشد؛

با آنکه بیش از شش سال از شروع جنگ داخلی در سوریه می گذرد آمریکا نتوانسته است موضعی قاطع در برابر این بحران اتخاذ کند و در مورد تسلیح تمام عیار مخالفان و یا حمله نظامی به سوریه مردد باقی مانده است.

آمریکا ناگزیز به برداشتن سیاست یک گام به جلو و دوگام به عقب است؛ چرا که صحنه تحولات بشدت لغزنده بوده و امکان غلطیدن ناخوداگاه به صحنه ای خطرناک و پرهزینه می‌تواند خسارت افرین باشد.