تحریم به تغییر سیاست نمی‌انجامد

محمد جواد ظریف در «دیروز، امروز،فردا» در پاسخ به این سوال که تغییر در سیاست خارجی شامل چه مواردی می شود گفت:«اصول سیاست خارجی توسط قانون اساسی، فرمایشات امام راحل، رهنمودهای رهبری و اسناد بالا دستی تعیین شده و مبنای روابط بین الملل جمهوری اسلامی ایران را تشکیل داده و تغییر هم نخواهد کرد. اما شرایط بین المللی این نیاز را ایجاد می کند که همه دولت ها در دوران خود روش و گفتمان خود را متناسب با تحولات بین المللی تعریف کند و با شناخت دقیق از تحولات جهان، زمینه های حضور قدرتمند کشور در صحنه بین الملل را فراهم بیاورد.»

وی افزود:«سیاست خارجی جای پیگیری مستمر منافع ملی و آرمان های کشور بر اساس تحولات جهانی است. مردم در انتخابات به گفتمان اعتدال و تدبیر و امید رای دادند. ما این سیاست را مبتنی بر حضور معقول، قدرتمند و عزتمندانه در سیاست خارجی پیش خواهیم گرفت.

ظریف ادامه داد:«باید این واقعیت را قبول کنیم که در جهان امروز قدرت مولفه های جدیدی پیدا کرده است. توان معنایی که جمهوری اسلامی داشته چیزی است که این دولت قصد دارد از آن استفاده کند و سیاست های جمهوری اسلامی را پیش ببرد تا در ادامه وضعیت معیشتی مردم بهبود پیدا کند.»

نماینده سابق کشورمان در سازمان ملل همچنین گفت:« صحنه دیپلماسی، یک مسابقه جدی در به دست آوردن منابعی است که برای شما قدرت ایجاد می کند. امروز احساسات هم جهانی شده، در واقع نحوه ارائه دیدگاه های شما می تواند برای شما در سطح دنیا نفوذ یا آسیب پذیری ایجاد کند. اینکه شما سیاست های کشور را با چه زبانی مطرح و پیش می برید و... خیلی مهم است. جمهوری اسلامی هیچ وقت دنبال جنگ طلبی نبوده است. ایران نسبت به سرزمینش راضی است و برای رفع نیازهای خود نیاز به کشور گشایی ندارد. ایران منابع غنی مادی و انسانی دارد و مجموعه شرایط کشور باعث شده ایران یک کشور صلح طلب باشد.

وزیر امورخارجه گفت:«باید پیام صلح خواهی مردم ایران را به صورت واضح برای دنیا تبیین کنیم و از همین مبنا دیدگاه های خود را جلو ببریم. از طرفی کشور ما به دلیل انقلاب در سطح دنیا حرف برای گفتن دارد. استقلال ما با قیمت بالایی به دست آمده که این استقلال قدرت ویژه ای برای بیان صحبت هایمان داده است. مردم سالاری ما در شرایط کنونی که از یک طرف سکولاریسم و از طرف دیگر افراطی گری نتوانسته به نیازهای منطقه پاسخ دهد، یک مردم سالاری نمونه است. تنها این الگوی مردم سالاری بومی جمهوری اسلامی است که توانسته بعد از 35 سال انتخاباتی را برگزار کند که مردم چنین حضور فعالی را داشته باشد.»

ظریف افزود:«اگر ما باور کنیم که ایران قدرتمند است و می تواند در صحنه بین المللی نقش ایفا کند و یک گفتمان جدید را ارائه کند می توانیم بسیار آرام، متین و منطقی با دنیا صحبت کنیم. قدرت چیزی است که به شما قدرت نفوذ می دهد و از آسیب پذیری شما کم می کند و دولت تدبیر و امید از گفتمانی که عرض کردم در جهت افزایش نفوذ و کاهش آسیب پذیری کشور گام خواهد برداشت. مهم ترین برگ برنده جمهوری اسلامی مردم هستند. این توان عظیم انسانی که در حماسه سیاسی امسال خودش را نشان داد سرمایه بزرگی برای کشور ما هستند. البته مردم هم نعمت بزرگ الهی هستند که در خدمت این کشور قرار گرفتند.»

ظریف افزود:«فهم واقع بینانه شرایط بین المللی ضروری است. نظام دو قطبی دوران جنگ سرد فروپاشیده و هنوز نظام دیگری جایگزین آن ها نشده است. البته آمریکایی ها خیال می کردند نظام دو قطبی به یک نظام تک قطبی به ریاست آمریکا تبدیل شده اما تحولاتی که در دنیا صورت گرفت نشان داد که این تصور باطلی است. این که شما بفهمید این تحول در دنیا یعنی چی خیلی مهم است. باید ببینیم در این شرایط چطور باید منافع کشور را در سطح بین المللی جلو برد.»

وی افزود:«طرف مقابل هنوز به این فهم نرسیده که نمی توان در دنیای امروز به هزینه دیگران به رفاه و پیشرفت رسید. اگر می شد بعد از یازده سپتامبر باید همه چیز آرام می شد و آمریکا از لحاظ جهانی در آرامش به سر می برد. اگر آمریکا به دنبال بازی با حاصل جمع صفر باشد هم خودش می بازد و هم طرف مقابل. ما نیازمندیم دیگران را به درک این واقعیت وادار کنیم که تنها از راه بازی برد برد می توان به نفع جمعی رسید.»

نماینده سابق کشورمان در سازمان ملل اظهار داشت:« دولت ها زیاد دوست ندارند باکسی غیر از دولت ها در تماس باشند.شرایط جهانی اقتضاء می کند شما از مجموعه دیپلماسی ها استفاده کنید. دیپلماسی عمومی مهم است اما باید توجه داشت که هیچ یک از ابعاد مختلف دیپلماسی نباید به هزینه بعد دیگری از دیپلماسی شکل بگیرد.   جمهوری اسلامی در زمینه دیپلماسی ارزشی حرف های زیادی برای گفتن دارد. در جهان امروز به نظام مبنایی اهمیت زیادی داده می شود و به همین جهت جمهوری اسلامی باید از انواع دیپلماسی به شکل متوازن استفاده کند.»

وی ادامه داد:« استفاده از کلیه امکانات و زمینه ها برای پیشبرد اهداف سیاسی و توسعه کشور یعنی دیپلماسی اقتصادی! دیپلماسی اقتصادی یعنی شما از ابزارها و توانمندی های اقصادی کشور استفاده کنید. لازمه این دیپلماسی شناخت توانمندی های کشور است. همچنین باید اجازه حضور بخش خصوصی در دیپلماسی اقتصادی داده شود.»

ظریف افزود:«تحریم مانعی است که این دولت در شروع کار با آن روبه رو است. لازمه برداشتن این مانع از مسیر اقتصاد تلاش مداوم و هوشمندانه است تا قدم به قدم در مسیر نرم کردن و از بین بردن زمینه های تحریم ها حرکت کنیم. بسیاری از این تحریم ها مبنای قانونی ندارد و باید این را به دنیا نشان دهیم. از طرف دیگر با مذاکرات هوشمندانه باید در میان مدت و دراز مدت زمینه های تحریم را از بین برد. مهم ترین کار این دولت ایجاد اجماع بین مردم و نخبگان در سیاست خارجی است تا با صبر به سمت کاهش فشارهای اقتصادی و باز کردن راه حضور بخش خصوصی در زمینه اقتصاد بین المللی حرکت کنیم.»

نماینده سابق کشورمان در سازمان ملل گفت:« از مکانیزم شورای امنیت برای بحث فنی و تکنیکی که جایگاهش در آژانس حکام انرژی اتمی بود، سوء استفاده شده است. اصولاً از همان مرحله، تحریم ها مبنای درستی ندارد و یک اقدام سیاسی بود. ما باید این موضوع را روشن کنیم چون تا امروز شفاف و قابل ارائه انجام نشده است. تحریم های یک جانبه ایالت متحده نیز با سوء استفاده از ابزار فشار و سیاه نمایی یکی دیگر از مواردی است که مبنای قانونی ندارد و به دنیا تحمیل شده است. بر اساس اصول مسلم حقوق بین الملل که مداخله در امور داخلی کشورها غیرقانونی است، هیچ یک از تحریم هایی که آمریکا بر ضد کشورهایی که با ایران معاملات پولی دارند، قانونی نیست.»

وی ادامه داد:«ما باید با زبان منطقی و ارام نشان دهیم جمهوری اسلامی آمادگی این را دارد که این موضوع را سامان دهد چون از نظر اصول بین المللی برنامه هسته ای ما نمی تواند غیر صلح آمیز باشد.»
نماینده سابق کشورمان در سازمان ملل گفت:« پیام های تبریکی که به صورت خصوصی و علنی ارسال شد نشان دهنده این است که دنیا نیازمند تصحیح روابط خود با ایران است که ما از آن استقبال می کنیم. من فکر می کنم دنیا از ایران و انتخاباتش فهم درستی ندارد. غرب فکر می کند بعد از انتخابات دولت آماده صرف نظر از حقوق مردم است. این نشان می دهد یک بار دیگر این ها جمهوری اسلامی را اشتباه فهمیده اند. درست است که مردم در این انتخابات نشان دادند که نسبت به گفتمان قبلی رغبت ندارند، اما از طرف دیگر نشان دادند که می خواهند از موضع عزت و از طریق تعامل سازنده کار را پیش ببرند. اگر این پیام درست فهمیده نشود، راه برای آینده چندان هموار نخواهد بود. مردم و ملت از حقوق خود نمی گذرند اما در عین حال می خواهیم به دنیا نشان دهیم که هیچ تهدیدی از طرف ایران متوجه دنیا نیست.»

وی ادامه داد:«ما سلاح هسته ای را تامین کننده امنیت خود نمی بینیم. سلاح هسته ای در دکترین ایران جایگاهی ندارد و نه تنها باعث امنیت کشور نمی شود، بلکه تهدیدی برای امنیت ملی ماست. ما کشور قدرتمندی هستیم و اصولاً احتیاجی به سلاح هسته ای نداریم.»

ظریف افزود:«تشدید تحریم ها در کنگره آمریکا، وحشت تندروهای آمریکایی بود. تندروهای آمریکا و رژیم افراطی صهیونیستی نگران هستند که گفتمان دولت جدید باعث کاهش تنش و تشنج شود و چون منافع آن ها در تنش و تشنج است، از این موضوع واهمه دارند و نمی خواهند زمینه برای گفت و گو و رسیدن به راه حل فراهم شود. این نشان می دهد آن ها نگران برنامه هسته ای ما نیستند بلکه از این بهانه برای به وحشت انداختن دنیا از ایران استفاده می کنند. اینکه لابی اسرائیل در آمریکا تمام تلاش خود را به خرج می دهد که قبل از مراسم تحلیف و تنفیذ، تحریم های جدیدی را به کنگره آمریکا تحمیل می کند، نشان دهنده این است که تندروها از رویکرد دولت جدید می ترسند و می خواهند مردم دنیا را از برنامه نظامی هسته ای ایران که وجود خارجی ندارد، بترسانند.»

وزیر امورخارجه گفت:«البته در داخل دولت آمریکا این گرایش وجود دارد که از یک طرف فشار بیاورند و از یک طرف مذاکره کنند که این سیاست هم جواب نمی دهد. راه برخورد با ایران تکریم است، نه تحریم. این مردم به فشار جواب نمی دهند.»

وی ادامه داد:«جامعه سیاسی آمریکا مجموعه منسجم و یکپارچه نیست. متاسفانه گاهی می بینیم منافع رژیم صهیونیستی روی دوش آمریکا بار می شود که بعضاً به ضرر آمریکا هم هست. انواع فشارها در آمریکا وجود دارد و به همین دلیل باید این جامعه را یک مجموعه پیچیده دانست که همانطور که اسرائیل در آن حضور فعالی دارد، ایران هم باید نقش خوبی ایفا کند. مجموعه ایرانیانی که در آمریکا حضور دارند سرمایه مهمی برای ما هستند که باید با فعالیت خود اجازه ندهند یک عده کوچکی منافع جنگ طلبانه خود را نه تنها به ایران، بلکه به آمریکا تحمیل کنند.»

محمد جواد ظریف در پاسخ به این سوال که چطور می خواهیم از موانع سیاست خارجی در مواجه با کشورهای همسایه عبور کنیم گفت:«ما نیاز داریم که همراه با همسایگان خود نسبت به منافع خود به یک فهم درست برسیم. دوستان ما فراموش کرده اند که یک بار صدام را برای مقابله با جمهوری اسلامی قدرتمند کردند و نتیجه شان را دیدند؟ یک بار طالبان را قوی کردند و نتیجه عکسی از آن دیدند؟ نیاز هست که این بحث را با این دوستان به صورت جدی پیش ببریم که ما به دنبال ثبات و آرامش در منطقه است.»

وی ادامه داد:«آن ها فکر می کنند تندروی را به خارج صادر کرده اند اما این تندروی ها در داخل مرزهای هیچ کشوری محدود نخواهد شد و می تواند کل منطقه را به آتش بکشاند. در اوایل هزاره جدید برای حفظ صدام بحث فرقه ای هلال شیعی به راه انداخته شد که ابعاد وسیع امنیتی دارد. در منطقه ای که این میزان از گروه ها و مذاهب مختلف وجود دارد، نمی توان با دعوای فرقه ای منافع خود را پیش برد.»

ظریف همچنین گفت:«فجایعی که در سوریه اتفاق می افتد که گروه های افراطی که از طرف دولت های خارجی حمایت می شوند از سلاح های شیمیایی استفاده می کنند، نشان دهنده عمق درک غلط از شرایط بین المللی. باید به صورت جدی با این کشورها وارد مفاهمه شویم و به آن ها نشان دهیم که افراط چیزی است که آن ها را تهدید می کند.»

وی افزود:«ما قدرتمندترین کشور منطقه هستیم و باید به دیگران این ارامش را دهیم که بدون نگرانی و ترسی که به افراط می انجامد، به تفاهم برسیم. ما در نشان دادن این واقعیت به کشورهای منقطه تعلل کرده ایم. البته یک سری از کشورها مثل رژیم صهیونیستی هستند که منافع خود را در جنگ و درگیری جست و جو می کنند. وظیفه ما این است که تلاش گروه های تندرو را با شکست مواجه کنیم که این هم راهی جز مسیر اعتدال و اجتناب از هیجان زدگی های سیاسی ندارد.»

ظریف تاکید کرد:«منافع ملی جمهوری اسلامی بسیار مهم تر از این است که آن را در سیاست داخلی خود هزینه کنیم.»

وی در بخش دیگری از برنامه در مورد مذاکرات هسته ای اظهار داشت:«زمانی که آقای روحانی مسول مذاکرات هسته ای بودند بنده هم در کنار ایشان بودم اما اینکه چه میزان وزارت خارجه در بحث هسته ای نقش داشته باشند چیزی است که رئیس جمهور و مقامات عالی نظام باید در مورد آن تصمیم گیری کنند. افتخار من این است که همیشه به عنوان کارشناس عمل کرده ام و به همین دلیل اگر دوست عزیز دیگری هم عهده دار مذاکرات هسته ای شود، به او کمک خواهم کرد.اگر چیزی به ذهنم برسد حتماً اعلام خواهم کرد.»

ظریف گفت:«ظرف یکی – دو هفته آینده در مورد مذاکره کننده هسته ای ایران تصمیم گیری خواهند کرد.»

نماینده سابق کشورمان در سازمان ملل همچنین گفت:« تحریم ها فشار روی مردم ایجاد می کند اما باعث تغییر سیاست نمی شود.غربی ها باید این را غربی ها بفهمند که فشار به تغییر سیاست نمی انجامد. ما هم موظف هستیم که فشارها را از روی مردم بکاهیم اما این فشار نه به تغییر سیاست ها انجامیده و نه در ادامه خواهد انجامید. تحریم ها به مردم عادی لطمه می زند اما این مردم از کشور توقع ندارند که از حقوق خود صرف نظر کند.»

 ظریف افزود:«ایران یک حقوقی دارد که از بین بردن این حقوق تضمین امنیتی هیچ کجای دنیا نخواهد بود. ایران باید بتواند از حقوق خود در موازین بین المللی استفاده کند. ما هم آمادگی داریم که برای دنیا شفاف سازی کنیم که موضوع هسته ای ما تهدیدی برای دنیا نخواهد بود. اگر اراده سیاسی در غرب شکل بگیرد، راه حل خیلی نزدیک است.»

وی افزود:«اگر از امکانات جدی مذاکراتی استفاده شود و برای رسیدن به راه حل وارد مذاکره شویم، راه حل حاصل خواهد شد. طرف مقابل برای رسیدن به راه حل وارد مذاکره نشده و ما هم از همه ظرفیت خود برای رسیدن به راه حل استفاده نکرده ایم. جمهوری اسلامی قدرتمند است و می تواند از موضع اعتماد به نفس مذاکره کند. ما به هیچ وجه سر حقوق خود معامله نخواهیم کرد. آن ها باید بدانند جمهوری اسلامی از حقوق مردم کوتاه نخواهد آمد. من مطمئن هستم که با صبر و حوصله و اجماع ملی می توانیم به نتیجه خوبی برسیم.»

ظریف اظهار داشت:«باید از عبارات هیجان زده ای که ممکن است این تصور را ایجاد کند که ما قصد رسیدن به سلاح هسته ای را داریم اجتناب کنیم. متاسفانه در گذشته از این عبارات استفاده شده است. گاهی ما از عباراتی استفاده کرده ایم که در سطح جهانی معانی دیگری دارد. مثلاً نمی دانستیم وقتی می گوییم ایران هسته ای، این کلمه چه بازتابی در دنیا به همراه خواهد داشت. مثلاٌ نام لایحه ای که در مجلس آمریکا تصویب شد، لایحه مقابله با ایران هسته ای است. در واقع از واژه غلطی که دوستان ما استفاده کردند، برای پیشبرد اهداف رژیم صهیونیستی استفاده شد. واژه ها در سیاست خارجی معنا دارند. از همه دوستان خواهش می کنم مراقب واژه ها و کلمات باشند.»

وی در بخش دیگری از «دیروز، امروز، فردا» گفت:«ایران و عمان دو کشور همسایه هستند که روابط دیرینه ای دارند. سلطان عمان از قبل از تحلیف ریاست محترم جمهوری اظهار علاقه کرده بودند که به عنوان اولین رهبر خارجی به ایران می آیند. اینکه ایشان پیامی از جایی برای ما داشته باشند چیزی است که باید صبر کنیم و بعد از سفر ایشان به آن پی ببریم

ظریف در مورد سفر روحانی به مجمع سالانه سازمان ملل هم گفت:«اینطور نیست که رئیس جمهور هر سال در مجمع عمومی سازمان ملل شرکت کند. دکتر روحانی اصرار دارند سفرهای محتوایی داشته باشند تا برای کشور دستاورد داشته باشد. ایشان به حضور فعال در مجمع عمومی معتقدند. اجلاس های مجمع عمومی فرصت خوبی برای ملاقات های دیپلماتیک است اما آقای روحانی در این زمینه وسواس خاصی دارند اما باتوجه به شرایطی که وجود دارد، فکر می کنم حضور آقای روحانی با توجه به جلسه ویژه ای که در مورد خلاء سلاح هسته ای تشکیل خواهد شد، مفید خواهد بود.»

وی افزود:«راهبرد جمهوری اسلامی احترام به حقوق مردم جهان است. مداخله خارجی در منطقه آثار نامناسبی دارد و هرگونه تلاشی در جهت جلوگیری از سرکوب و کشتار باید انجام شود. مجموعه این دیدگاه ها چیزی است که سیاست جمهوری اسلامی را در منطقه شکل می دهد. توجه به نظر و نگاه مردم در همه کشورها مهم است. خشونت و مداخله خارجی و نسخه های بیگانه نمی تواند مشکلات منطقه را حل کند.»

ظریف همچنین گفت:«همسایگان برای همه کشورها در اولویت ها هستند و برای ما هم در اولویت هستند.»

وی ادامه داد:«وزارت خارجه مملو از کارشناسان زبده سیاست خارجی است. ما نخبگان خوبی در این حوزه داریم که باید از آن ها استفاده کنیم و به این عزیزان فرصت و شخصیت دهیم. کارشناس باید در تحلیل خود شخصیت داشته باشد. نباید در حوزه تحلیل دیدگاه مخالف را سرکوب کرد بلکه باید آن را تشویق نمود.»

ظریف گفت:«مجموعه ایرانیانی که در خارج از کشور هستند ظرفیت بزرگی برای ایران تلقی می شوند. ایرانیان مقیم خارج می توانند حامیان منافع ملی کشور باشند.»

وی اظهار داشت:«استفاده از نیروهای غیر زبده که با اتوبوس و بدون بلیط آماده اند را متوقف خواهم کرد.»