وی در ادامه با تاکید بر اینکه فقدان اخلاق چه در جوامع دینی و چه در جوامع غیردینی مصیبتآفرین است، خاطرنشان کرد: شریعت بدون اخلاق و ایمان و دور از خرد و پایبندی به ظواهر فارغ از عرفان مشکلآفرین است.
رییسجمهور پیشین کشورمان با بیان اینکه خشونتهای زشت و ننگینی که امروز به نام دین انجام میگیرد خود نشانه جدایی دین از شریعت، اخلاق، عرفان و ادب است، گفت: این مسائل زمانی ایجاد میشود که پوسته دین به حقیقت دین تبدیل شود. در دنیای امروز اساس سیاست و اساس روابط بینالملل دوری از اخلاق است.
خاتمی با اشاره به نظریه ماکیاولی در مورد جدایی اخلاق از روح سیاست، خاطرنشان کرد: گرچه در طول تاریخ سیاست همواره سعی میکرده که از اخلاق دور باشد، ولی حداقل در منابع فکری ما مسلمانان و ما شرقیها اخلاق دارای جایگاه بوده است .
وی در ادامه با اشاره به فرا رسیدن روز معلم و روز بزرگداشت آیتالله مطهری، اظهار کرد: همانطور که شهید مطهری در مورد عدالت گفتند، عدالت در سلسله علل احکام است و احکام باید عادلانه باشد.
رییسجمهور پیشین کشورمان ادامه داد: من نیز معتقدم اخلاق در سلسله علل احکام قرار دارد. اگر اخلاق و عدالت را در طول شریعت قرار دهیم باید بدانیم که در دین حکم غیرعادلانه و غیراخلاقی نداریم.
خاتمی در پایان با تاکید بر اینکه یکی از ملاکهایی که مجتهد باید در نظر بگیرد این است که باید همواره حکم اخلاقدوستانه بدهد، گفت: من فکر میکنم تلفیق شریعت و اخلاق و عدالت موثر خواهد بود تعهدی است که باید در حوزههای فکری و دینی ما ایجاد شود و ما رگههای آن را میبینیم.