عربستان به سمت خودکشی سیاسی می رود

 یک کارشناس مسایل خاورمیانه به بررسی ابعاد و زوایای انتخاب محمدبن سلمان، به عنوان ولیعهد جدید عربستان سعودی می پردازد.

سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان، طی حکمی فرزندش محمدبن سلمان را به عنوان ولیعهد جدید به جای محمدبن نایف منصوب کرد. طبق اعلام خبرگزاری رسمی سعودی ها، سی و یک تن از هیئت بیعت 34 نفره عربستان به ولیعهدی بن سلمان رأی داده اند. وی علاوه بر ولیعهدی و پست وزارت دفاع به عنوان معاون رییس شورای وزیران نیز منصوب شده است. خبرگزاری خبرآنلاین تغییرات گسترده در بدنه حاکمیت سعودی را در گفتگو با حسن هانی زاده کارشناس مسائل خاورمیانه مورد بررسی قرار داده که در ادامه می خوانید:

به نظر شما علت تغییرات در سیستم حکومتی عربستان و برکناری محمد بن نایف چه بود؟

برکناری محمد بن نایف و معرفی محمد بن سلمان در جریان رقابت های خاندان سعودی برای به دست گرفتن اهرم های قدرت است. این جابجایی و تغییر ناگهانی برآیند دیدار اخیر دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا از ریاض بود. دلیل آن هم این است که محمدبن سلمان در انجام توافقنامه نظامی پانصد میلیارد دلاری بین آمریکا و عربستان سعودی نقش مهمی داشته است و قبل از اینکه ترامپ به ریاض سفر کند، محمدبن سلمان یکی از شرایطی را که برای رئیس جمهور آمریکا تعیین کرده بود، مجبور کردن پادشاه عربستان به برکناری محمد بن نایف ولیعهد سعودی بود تا خود بتواند جایگزینی برای وی باشد.

بنابراین پس از شرکت ترامپ در نشست ریاض و انجام رایزنی ها این جابجایی و تغییرات صورت گرفته که این اقدام مقدمه ای برای به قدرت رسیدن محمدبن سلمان به عنوان پادشاه آینده به شمار می رود. این موضوع آن چیزی است که ایالات متحده آمریکا همواره به دنبال آن بوده است. باید توجه داشت که محمد بن سلمان نقش ماجراجویانه ای در رخدادهای منطقه دارد و همینطور رابطه نزدیکی با رئیس جمهور و وزیر امور خارجه آمریکا و همچینین شخصیت های جمهوری خواه دارد. به هرحال این اقدامی است که آمریکا در آن تاثیر داشته و منطقه در آینده شامل یک سری از رخدادهای جدید خواهد بود. محمد بن سلمان شخصی ماجراجو بوده که ممکن است وی عامل یک بحران جدید در منطقه باشد.

آیا دیدگاه محمدبن نایف و محمدبن سلمان در خصوص موضوعات منطقه ای متفاوت است؟

محمدبن نایف و محمدبن سلمان دیدگاه های متفاوتی در زمینه موضوعات منطقه ای از جمله قطر، یمن و حتی ایران دارند. محمد بن نایف نگاهی معتدلی نسبت به دیگر سران سعودی داشت و مایل نبود که نگاهی تهاجمی به موارد گفته شده داشته باشد. لذا به دلیل همین تفاوت دیدگاه ترجیح داد که محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد فعالیت خود را آغاز کند و در رده دوم حاکمیت باشد، زیرا تشخیص مقام های آمریکایی بر این است که مرگ پادشاه عربستان نزدیک است.

این تغییرات چه تاثیراتی را در بحران قطر به وجود خواهد آورد؟

به هر حال محمد بن سلمان یکی از افرادی بود که در تشدید بحران قطر و عربستان نقش داشته است. با این حال به نظر می رسد که وضعیت سیاسی در عربستان به یک نقطه غیرقابل بازگشت رسیده است. به این مفهوم که انتظار می رفت، شخصیت های عاقل و معتدل در نظام عربستان، حاکمیت را به سمت اعتدال و پرهیز از ماجراجویی در داخل و خارج سوق دهند، اما اقدام پادشاه سعودی، عربستان را به سمت خودکشی سیاسی حرکت خواهد داد. بدین معنا که هم پادشاه و هم فرزندش که به عنوان ولیعهد در رده دوم حاکمیت قرار دارد، این کشور را به سمت ماجراجویی و بحران سازی بیشتر هدایت خواهند کرد، که این موضوع تقابلی را درون حاکمیت این کشور ایجاد خواهد کرد. ضمن اینکه پیش بینی می شود چالش های جدیدی بین عربستان و کشورهای منطقه به وجود خواهد آمد.

چشم انداز روابط ایران و عربستان را با توجه به این انتخاب چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا شرایط پیچیده تر خواهد شد؟

روابط ایران و عربستان به یک مرحله کاملا تهاجمی و غیرقابل بازگشت رسیده است، با اقدام پادشاه عربستان یعنی سلمان بن عبدالعزیز که فرزند خود را به عنوان ولیعهد معرفی کرد، نمی توان انتظار داشت که روابط تهران و ریاض به وضعیت مناسبی بازگردد و حتی ممکن است شاهد چالش های جدی بین بین دو کشور باشیم. محمد بن سلمان یکی از شاهزادگان و امرای عربستان سعودی است که نگاه و نقشی تهاجمی نسبت به محور مقاومت دارد، همچنین او رابطه نزدیکی با دونالد ترامپ و همینطور نخست وزیر رژیم صهیونیستی یعنی بنیامین نتانیاهو دارد. وی علاقه دارد تا عربستان تابعی از اراده آمریکا و لابی صهیونیستی باشد. بنابراین با توجه به نکاتی که مطرح شد، به نظر می رسد آمریکایی ها احساس کردند که مرگ سلمان بن عبدالعزیز یعنی پادشاه فعلی عربستان، نزدیک است و بر او فشار وارد کردند تا فرزند خود را به عنوان ولیعهد منصوب کند.