رقابت شرکت های جهانی نفت برای ورود به ایران

 صنعت نفت و گاز مهمترین بخش اقتصادی در تامین منابع مالی کشورکه بیشترین بهره و تاثیر را از امضای توافق هسته ای و رفع تحریم ها کسب کرده است.

افزایش تولید و صادرات انرژی، ورود به بازارهای جهانی و کسب جایگاه پیشین در عرصه بین الملل از جمله مواردی است که پس از برجام به دست آمد.
 
از طرف دیگر افزایش تمایل کشورهای دیگر برای سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز ایران از دیگر دستاوردهای توافق هسته ای محسوب می شود که بتدریج برخی از این قراردادها در قالب جدید و به روز، در حال نهایی شدن است.
 
سرمایه گذاران و شرکت های خارجی منابع نفت و گاز کشورمان را با توجه به قراردادهای جدید نفتی سودآور تشخیص می دهند و به همین دلیل با وجود برخی تهدیدها از سوی آمریکا، جهت امضای توافق های نفتی پیشقدم می شوند.
 
روز گذشته در یکی از این تحولات در حوزه نفت و گاز، قرارداد همکاری میان ایران و یک شرکت ایتالیایی در زمینه انجام مطالعه در یک میدان نفتی و یک میدان گازی امضا شد.
 
تارنمای خبرگزاری «رویترز» نوشت شرکت نفت و انرژی انی (ENI) و شرکت ملی نفت ایران یادداشت تفاهمی را در زمینه انجام تحقیقات برای توسعه یک میدان نفتی و یک میدان گازی امضا کردند.
 
این توافق که در تهران امضا شد ، توسعه میدان گازی کیش و فاز سوم میدان نفتی دارخوین در جنوب ایران را شامل می شود. این توافق مدت زمان 6 ماهه ای را به شرکت ایتالیایی در مورد انجام مطالعات زمان می دهد.
 
سال گذشته هم قراردادی بین شرکت ملی نفت ایران و انی ایتالیا برای عرضه نفت خام امضا شد و از ابتدای سال ۲۰۱۷ میلادی روزانه بین ۶۰ و تا ۱۰۰ هزار بشکه نفت‌خام به انی ایتالیا فروخته می شود. این شرکت ایتالیایی که در حدود 80 کشور فعالیت اجرایی دارد و گفته می شود بزرگترین شرکت صنعتی ایتالیا است ، پیش از این نسبت به همکاری با ایران در توسعه میدان نفتی آزادگان ایران نیز ابراز علاقه مندی کرد.
 
همچنین شرکت انی ایتالیا به تازگی مذاکراتی را برای اجرای طرح ‌های پالایشگاهی در ایران به همراه یک شریک چینی آغاز کرده است.

*بازار بکر و پرسود انرژی ایران
 
جمهوری اسلامی ایران با داشتن ذخایر فراوان نفت و گاز از مهمترین کشورها در این زمینه به شمار می رود که نیازمند فناوری های نو و سرمایه گذاری برای ایجاد تحول در تولید است.
 
دلیل عمده این شرایط وجود موانع گوناگون مالی و تکنولوژیکی در دوره تحریم ها بود. از این رو اکنون با رفع محدودیت ها، شرکت های بزرگ خارجی تمایل بسیار زیادی را برای همکاری با ایران نشان می دهند.
 
تارنمای «اویل پرایس» که در زمینه بررسی بازار نفت و انرژی فعال است در گزارشی به بررسی روند ورود شرکت های بزرگ نفتی جهان به ایران در دوران پس از تحریم ها پرداخت و نوشت: نفت ایران موجب تحرک در بازار شده است و ایران بزرگترین تحول و پویایی را در بازار انرژی ایجاد خواهد کرد.
 
ایران در دوره پس از تحریم ها با تغییر در قراردادهای نفتی خود فرصتی بزرگ را برای شرکت های بزرگ ایجاد می کند زیرا به زودی نخستین مناقصه نفت و گازی خود را در مورد میدان آزادگان برگزار خواهد کرد. این مناقصه ابتدا قرار بود با حضور فهرستی از 29 شرکت آغاز شود اما بعدها تعداد شرکت ها افزایش یافت.
 
به نوشته این گزارش در صورتی که بر اساس قراردادهای جدید توافق توسعه این میدان نهایی و امضا شود ، فرصتی بزرگ برای شرکت های نفتی ایجاد می شود زیرا پیش بینی می شود بین 33 تا 42 میلیارد بشکه نفت درجا داشته باشد که 6 میلیارد بشکه آن قابل بازیافت است و یکی از بزرگترین پروژه هایی است که در سال های اخیر در سطح جهان ارائه شده است. به دلیل همین منافع عظیم اقتصادی بسیاری از شرکت ها از اروپا، آسیا و روسیه تمایل خود برای انجام آن اعلام کردده اند.
 
بر اساس این تحلیل برای ایران تفاوتی نمی کند که کدام شرکت توانمند این مناقصه ها را برنده می شود زیرا در هر صورت موفقیتی برای دولت خواهد بود. «حسن روحانی» رئیس جمهوری ایران تلاش بسیاری را انجام داد تا قرادادهای جدید نفتی را به تایید قانونگذاران برساند. وزیر نفت ایران نیز امیدوار است تا ماه جولای قراردادهای توسعه میدان نفتی آزادگان امضا شود.

*استقبال شرکت های خارجی از قراردادهای جدید نفتی
 
از جمله محورهایی که موجب رغبت شرکت های خارجی برای ورود به ایران شد تغییر در نوع قرار دادهای نفت و گاز ایران با شرکت های خارجی بود. بسیاری از کارشناسان اعتقاد داشتند که قراردادهای پیشین به اندازه کافی برای بنگاه های اقتصادی خارجی تحریک کننده و سودآور به شمار نمی رفتند.
 
ایران در سال 2015 بر اساس قراردادهای جدید نفتی که به آی.پی.سی معروف شده است تعداد 49 میدان نفتی و گازی خود را به سرمایه گذاران خارجی ارائه کرده است.
 
تارنمای خبرگزاری «یورو نیوز» در این زمینه نوشت قراردادهای جدید آی.پی.سی ایران از قراردادهای پیشین متفاوت است زیرا در گذشته بر پایه تولید برای سرمایه گذار سود محاسبه می شد. دوره زمانی قراردادهای جدید نیز از 7 یا 8 سال به 20 سال افزایش یافته است. به نظر فعالان صنعت نفت و گاز، این امر یک پیشرفت واقعی است.
 
تارنمای روزنامه «نیویورک تایمز» در گزارشی نوشت شرکت «توتال» فرانسه به سمت امضای قراردادی بزرگ در پروژه گازی ایران حرکت می کند. مدیرعامل توتال گفته است که تابستان امسال نخستین سرمایه گذاری بزرگ شرکت های غربی در ایران را پس از امضای توافق هسته ای اجرایی می کند.
 
«پاتریک پویان» مدیر اجرایی این شرکت گفته است که توتال فرانسه سرمایه گذاری اولیه یک میلیارد دلاری را پس از توافق سال 2015 در ایران انجام می دهد. البته توتال این اقدام را با وجود تهدید های آمریکا انجام می دهد. پویان تاکید می کند انجام این پروژه به ریسک یک میلیارد دلاری آن می ارزد زیرا بازار بزرگی را می گشاید ضمن اینکه توتال مشکلات تحریم را محاسبه و ارزیابی کرده است.
 
این میدان دریایی برای نخستین بار در دهه 1990 توسعه یافت و از سال 2006 با تشدید تحریم ها، توتال که یکی از شرکت های غربی فعال در این میدان بود از آن دست کشید.
 
اکنون توتال به فکر بازگشت به ایران و مشارکت در فاز 11 پروژه پارس جنوبی در خلیج فارس است. این ورود به حدود 5 میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد. توتال در دهه 1990 هم در فازهای دوم و سوم پارس جنوبی مشارکت داشت.
 
نیویورک تایمز افزود: بریتیش پترولیوم و رویال داچ شل که از بزرگترین تولید کنندگان نفت و گاز جهان هستند هم برای سرمایه گذاری در ایران تمایل نشان دادند اما به دلیل کاهش قیمت نفت و برخی مسائل دیگر این انگیزه شدید نبود به ویژه اینکه رویکرد سختگیرانه رئیس جمهوری آمریکا نسبت به تهران باعث شد فضای سرمایه گذاری در ایران چندان داغ نباشد.
 
مدیر اجرایی شرکت نفت توتال فرانسه سهم شرکت توتال فرانسه از پروژه پارس جنوبی را 50.1 و سهم شرکت ملی نفت چین را 30 درصد عنوان کرد. شرکت پتروپارس ایران نیز 19.9 درصد از این پروژه را در اختیار دارد. البته با توجه به وجود تحریم ها علیه ایران و ممنوعیت انجام معاملات دلاری با کشور، شرکت توتال منابع مالی این پروژه ها را از منابع خود و به یورو تامین می کند.
 
گاز پارس جنوبی برای مصرف داخلی در بازار ایران اسفاده می شود و برای صادرات نیست. هزینه ها نیز به صورت نقدی به توتال پرداخت نمی شود بلکه در ازای آن نفت خام سبک که یک محصول جانبی است داده می شود.
 
به گفته پاتریک پویان همچنین توتال انجام پروژه های پالایشگاهی در ایران را نیز مد نظر دارد که نیازمند منابع مالی بیشتر از بانک های آسیایی است اما پیشرفت قابل توجهی نداشته است.
 
گزارش یورو نیوز پارس جنوبی را میدان بزرگ گازی عنوان کرد که در آب های سرزمینی ایران و قطر قرار گرفته است. تهران عنوان داشته است که تنش میان قطر و عربستان سعودی تاثیری بر این پروژه نخواهد داشت.
 
علاه بر این تارنمای «آذر نیوز» نیز نوشت: شرکت نفتی سوکار(SOCAR) آذربایجان هم برای توسعه میدان های نفتی ایران ابراز تمایل کرد. این گزارش از همکاری تعدادی از شرکت های نفتی با شرکت ملی نفت ایران خبر داد. در این چارچوب شرکت آذربایجانی سوکار نیز به شرکت های دیگر همچون گاز پروم، روس نفت و تات نفت روسیه اضافه شد.
 
به نوشته این گزارش شرکت ملی نفت ایران دخایر عظیمی از نفت و گاز را در اختیار دارد و یکی از بزرگترین شرکت های نفتی جهان است. برآوردها در شرایط کنونی نشان می دهند این شرکت بیشتر از 156 میلیارد بشکه هیدروکربن مایع را در اختیار دارد. همچنین این شرکت بیش از 33 تریلیون متر مکعب گاز مایع را نیز در اختیار دارد.
 
شرکت نفتی سوکار(SOCAR) شرکت نفتی کاملا دولتی است که مقر اصلی آن در باکوی آذربایجان قرار دارد. این شرکت تنها تولید کننده سوخت در آذربایجان است و بیش از 370 جایگاه سوخت را در سوئیس، گرجستان، رومانی و اوکراین در اختیار دارد. سوکار همچنین به همراه شرکت پتکیم(Petkim) ترکیه مالکیت بزرگترین پالایشگاه این کشور را در اختیار دارد و مشغول عرضه سوخت است.