عصاره جوانی به بدنه دولت تزریق می شود

  چندین سال است که کارمند این شرکت و یک مدیر باسابقه اما پیر است، مدیری که به طور کلی طرز فکر کارمندان جوانش را نمی‌خواند و با بیش از 30 سال سابقه با راهکارهای مدیریتی جدید کمترین آشنایی را دارد. او می‌گوید ارباب رجوع‌ رئیسش را فسیل می‌خواند! رئیس او رسماً پیر شده است. می‌گوید: خودش زیر بار جانشینی نمی رود؛ جایگزینی هم برای او وجود ندارد. شاید اگر همین روال ادامه پیدا کند، سازمان نتواند اهداف اولیه خود را نیز تحقق بخشد!

استخدام 2000 دستیار جوان در دولت

استخدام 2000 جوان به عنوان دستیاران جوان در دولت. در عبارت گفته شده در نگاه اول کلمه «استخدام» بیشتر به چشم می آید اما آیا واقعا هدف ایجاد اشتغال توسط دولت است؟ بررسی چگونگی عملکرد این طرح دید بازتری نسبت به استخدام این 2000 نفر را در اختیارمان قرار می دهد.

هدف از اجرایی شدن این طرح که برای اولین بار محمدرضا رستمی، معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان آن را اعلام کرد، «جانشین پروری و شایسته سالاری» است. براساس این طرح جوانانی که توانایی خود را ثابت کنند شناسایی و به عنوان سرمایه ای بزرگ به بخش های مدیریتی کشور معرفی می شوند. حال باید پرسید جوانان از چه طریق می توانند توانایی های خود را به دولت ثابت کنند؟ و دولت از چه طریق به شناسایی این افراد خواهد پرداخت؟ که نیاز به شفاف سازی بیشتر از جانب معاونت امور ورزش و جوانان دولت دارد.

به گفته رستمی طرح دستیاران جوان در سطح دولت تا سطح شهرستان ها آغاز شده است و مدیران را موظف می کند به منظور جانشین پروری دو دستیار جوان داشته باشند. به عبارتی با اخذ این مجوز برای 1000 مرکز اداری دولت دو دستیار جوان استخدام شد. گفتنی است از حدود دو سال پیش با انجام مطالعات تطبیقی در کشورهای مختلف دنیا، موضوع دستیاران جوان دولت  را در کشور آغاز و رئیس‌جمهور پذیرفت که مدیران کشور به منظور جانشین پروری مدیریتی در کشور دستیاران جوان داشته باشند.

شاید اخذ مجوز استخدام 2000 نفر به عنوان دستیار جوانان در راستای وعده های رئیس جمهوری در خصوص جوان سازی دولت در دوران انتخاباتی بوده، با این حال معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در این باره به ایسنا گفته بود: « انتظار می رود در دولت دوازدهم شاهد تغییر سن مدیریتی در هیئت دولت، بدنه مدیریتی کشور و همچنین استانداران باشیم تا انرژی جدید، با نگاهی نوگرایانه وخلاقانه تر  به نظام مدیریتی کشور وارد شود و بتواند هماهنگ و همتراز با نوآوری های جهانی در مدیریتهای سازمانی، تغییرات محسوسی را در ایران ایجاد کند.» شاید سوالی دیگری که مطرح می شود مربوط به جنسیت این 2000 نفر جوان باشد که رستمی در این باره گفته بود:

« با توجه به آنکه رئیس‌جمهور همواره به رعایت نسبت جنسیتی در موضوعات استخدامی وبه کارگیری ها تاکید دارند، این نگاه دربحث استخدام و به کارگیری دستیاران جوان نیز پیگیری شده است.»

جانشین‌پروری و جذب نخبگان به معنای پایان ریاست یک مدیر نیست

مصطفی آب‌روشن، جامعه شناس در گفت‌وگو با «ابتکار» می‌گوید: «مهم ترین رکن هر سازمان اجتماعی مدیریت آن است زیرا کلیه سرمایه‌های انسانی با راهبردی که ریاست در حوزه مدیریت اتخاذ می‌کند انجام وظیفه می‌کنند. به عبارتی بخش بزرگی از موفقیت و یا عدم موفقیت درعملکرد کاری یک نهاد اجتماعی و اقتصادی وابستگی مستقیم به مدیریت آن مجموعه دارد، طرح هایی با عناوین «جانشین پروری» در سازمان‌ها و یا جذب نخبگان در بدنه دولت بارها و بارها از سوی دولت به سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی و نظامی ابلاغ شده است اما این طرح‌ها علی رغم داشتن کارکردهای مثبت فراوان همیشه با چالش و عدم اجرا مواجه شده است زیرا بزرگترین مشکلی که در اجرای این طرح ها وجود دارد تضاد منافعی است که بین مدیران فعلی و جذب افراد نخبه به وجود می‌آید. وی در ادامه می‌افزاید: «در نظام مدیریتی کشورمان این تفکر حاکم است که جانشین‌پروری و جذب نخبگان به معنای پایان ریاست یک مدیر خواهد بود که این انگیزه‌های شخصی و خود محورانه باعث شده که گردش نخبگان در نظام اداری ایران به کندی صورت بگیرد لذا همیشه این رویکرد انتقادی وجود داشت که تغییر و اصلاح نظام مدیریتی بایستی با رویکردی کلان و از بالا به پایین صورت پذیرد زیرا اگر جانشین پروری و شایسته سالاری را به مدیران واگذار کنیم به وضعیتی خواهیم رسید که الان در آن گرفتاریم.» این جامعه شناس می‌گوید: «به عبارتی مدیران تمایل ندارد کارمندی را پرورش بدهند که در کوتاه مدت و یا میان مدت جایگاه شغلی او را اشغال کند لذا به نظر بنده طرح دستیاران رئیس جمهور بهترین طرح در شرایط موجود خواهد بود زیرا این طرح مدیران را مکلف می‌کند که دو دستیار جوان داشته باشند و این الزام آوری می‌تواند ما را به نتیجه مطلوب و منطقی برساند. در واقع تا زمانی که در نظام اداری ما فرایند نظام‌مندی برای شایسته سالاری وجود نداشته و انتخاب مدیران بر اساس ذائقه‌های شخصی یک مدیر بالا دستی صورت می‌پذیرد، ما همچنان با مسئله مواجه خواهیم بود.» آب روشن در پایان گفت: «به نظر می‌رسد جوان‌سازی دولت و گردش نخبگان در سازمان‌ها و نهادهای اداری بایستی با نظارتی برون سازمانی محقق شود و ما شاهد نبوغ متخصصان و جوانان ایرانی در همه عرصه‌های فعالیت نظام هستیم اما این سرمایه‌های عظیم انسانی بایستی در مسیر شایسته هدایت و مدیریت شود و تا زمانی که در احراز مدیریت‌های اجرایی سلیقه‌ای عمل شود و به جای احراز شایسته سالاری، مسئولیت‌های نهادهای موجود، بین افرادی با وابستگی‌های حزبی و یا درون گروهی تقسیم شود، امید به هر گونه توسعه پایدار و همه جانبه در جامعه دور از ذهن و دست نیافتنی به نظر می‌رسد. متاسفانه نظام مدیریت دولتی در ایران به وضعیت بیمارگونه‌ای رسیده، به گونه‌ای که رویکرد مدیران در کلیه سطوح به جای حفظ منافع ملی و اجتماعی با منافع شخصی‌شان گره خورده که به نظر می‌رسد شکستن این قدرت پنهانی و حاکم ساختن گردش نخبگان در بروکراسی اداری عزمی ملی را می طلبد.»

در آینده کشور باید از فسیل های مدیریتی فاصله بگیرید

کوروش محمدی، جامعه شناس در گفت و گو با «ابتکار»

می گوید: «اگر استخدام دستیاران جوان دولت به صورت عادلانه و براساس توانایی هایی افراد صورت گیرد، به گونه ای که همه جوانان بتوانند در این فرآیند رقابت کنند طبیعتاً نویدی خواهد بود برای همه جوانان کشور که به دنبال کسب شغل و کسب مهارت های مدیریتی هستند.»

وی با اشاره به اینکه باید در آینده کشور باید از فسیل های مدیریتی فاصله بگیرد، می افزاید: «فرصت را در اختیار افراد جدید و جوان قرار دهد. حال اینکه اگر رویکردها مانند گذشته به روابط بین مدیران معطوف شود و به شکل سلیقه ای این انتخاب ها صورت گیرد، نمی توان امیدوار بود که این طرح ها با موفقیت به نتیجه ختم شود. می دانیم که نگاه شخصی به مقوله مدیریتی و جایگزینی آقازاده‌ها آسیب جدی به فضا حاکم می زند و با شعارهای دولت ها نیز هم‌خوانی ندارد. بهتر است پیش از اجرای کامل چنین طرح هایی یک چارچوب شفاف و شیشه ای تعریف شود و تمام اصول مربوط به طرح دستیاران جوان دولت براساس آن صورت گیرد و تحت شعاع چهره های سیاسی قرار نگیرد؛ زیرا این موضوع یک بی عدالتی را در جامعه ترویج می‌‌دهد و روح امید را در جامعه خدشه دار می‌کند و جوانان تحصیل‌کرده کشور را در شرایط نامناسب روحی و روانی قرار می‌دهد.» محمدی می‌افزاید: «موضوع دیگر نیاز کشور به مدیران جوان و خوش فکر است. کشور به ایده ها و دیدگاه این افراد نیازمند است. در مقابل مقوله به کارگیری مدیرجوان، بحث ایجاد اشتغال نیز وجود دارد؛ بحثی که نیاز به نگاه شایسته سالاری داشته و کشور را به سمت تخصص گرایی خواهد برد. استخدام مدیر جوان و ایجاد اشتغال اصلا در تضاد با یکدیگر نیستند و به طور کلی می تواند جوان سازی را در سیستم کشور باب کند.» این جامعه شناس در پایان می‌گوید: «ما با دو طیف سر و کار داریم؛ با نگاه با دولت ها به طور عمده افراد این کابینه می روند افراد کابینه بعدی جایگزین می شوند. به عبارتی طیفی می روند و نفر بعدی طیف خود را جایگزین می کند. این فرآیند آنچنان موفق نبوده است، باید قبول کنیم که برخی مدیران اهل تحول و پویایی نیستند. توجه به این موضوع حائزاهمیت است که اگر ما مدیریت کشور را به سمت جوان گرایی سوق دهیم موانع مربوط به اشتغال نیز به مرور زمان از سر راه برداشته خواهد شد .»