قطر از کشورهاي عربي است که روابط خود را با ايران حفظ و حتي در سوريه تلاش کرده است تا باب همکاري با ايران را باز کند. همچنين قطر در پرونده سوريه، يمن، مصر و ليبي سازي مخالف با ساز عربستان‌سعودي کوک کرده و حاضر نشده است در زمين عربستان بازي کند.
علي موسوي‌خلخالي/در بحران قبل در روابط عربستان و قطر که به فراخواندن همزمان سفراي کشورهاي شوراي همکاري از قطر انجاميد هيچگاه تيرگي روابط به اين سطح نرسيد. با وجود اينکه در آن مرتبه هم اختلافات ميان آنها سنگين بود. رفتار کشورهاي عربي در برخورد با قطر ناگهاني بود؛ برخوردي شديد که در نوع خود در روابط داخلي کشورهاي عربي بي‌سابقه بوده است. بهانه برخورد، حفظ رابطه با ايران و اظهارات شيخ تميم در تعريف و تمجيد از ايران بود؛ البته گفتند که چون قطر از گروه‌هاي تروريستي‌ای چون داعش و جبهه‌النصره يا جفش و به زعمشان اخوان‌المسلمين حمايت کرده و از حزب‌الله که در فهرست گروه‌هاي تروريستي آنها قرار دارد، پشتيباني مي‌کند، چنين برخورد تندي با آن شده است. آنها قطر را متهم مي‌کنند که در وحدت عربي شکاف ايجاد مي‌کند و حاضر نيست در کنار آنها در برابر ايران بايستد. کشورهاي عربي گفته‌اند که کاسه صبرشان در برابر قطر لبريز شده و ديگر بيش از اين نمي‌توانند رفتارهاي دوحه را تحمل کنند. بهانه رابطه با ايران را نمي‌توان به سادگي باور کرد زيرا کدام کشور عربي است که با ايران رابطه نداشته باشد؟ حتي عربستان‌سعودي که همه روابطش را با ايران قطع کرده، در اوپک تن به همکاري با ايران داد و در بحث زائران بيت‌الله‌الحرام حاضر به همکاري با ايران شد. مراودات امارات متحده عربي با ايران دست‌کم 6 ميليارد دلار در سال است. روابط اقتصادي ايران با مصر، تونس، لبنان، کويت، عمان و عراق نيز قابل‌توجه است؛ بنابراين صرف داشتن رابطه با ايران نمي‌تواند بهانه خوبي براي برخوردي اين‌چنيني با قطر باشد. در اين ميان نکاتي وجود دارد که تأمل‌برانگيز است. نگاهي به سير تحولات سه هفته اخير بيندازيم: 20 مي، قطر اعلام مي‌کند که در آستانه سفر ترامپ به منطقه حمله برنامه‌ريزي‌شده و مغرضانه‌اي عليه‌اش به راه افتاده که آن را متهم به همکاري با تروريسم مي‌کند. 21 مي شيخ تميم بن حمد، امير قطر، با دونالد ترامپ، رئيس‌جمهوري ايالات‌متحده آمريکا، در رياض ديداري دوجانبه انجام مي‌دهد. 22 مي سفر ترامپ به منطقه پايان مي‌يابد، درحالي‌که اخباري درباره ناخرسندي کشورهاي عربي اردن، قطر و عراق از نشست عربي- اسلامي- آمريکايي در رياض و رفتارهاي عربستان‌سعودي در اين نشست منتشر مي‌شود. 23 مي وزير امورخارجه قطر به عراق مي‌رود و در بغداد ضمن ديدار با مقامات عراقي خواستار تشکيل گروهي سه‌جانبه متشکل از قطر، ايران و عراق براي حل مشکلات منطقه مي‌شود. 24 مي اظهاراتي به نقل از امير قطر منتشر مي‌شود که گفته است ايران يکي از کشورهاي بزرگ منطقه بوده و کشورهاي عربي بايد با آن در جهت حل مشکلاتشان گفت‌وگو کنند. وي همچنين به تمجيد حزب‌الله پرداخته و برخورد برخي کشورها با اخوان‌المسلمين را نيز ناروا دانسته است. عصر همان روز دولت قطر اعلام مي‌کند که خبرگزاري رسمي قطر که اين حرف‌ها را منتشر کرده مورد هجوم هکرها قرار گرفته و اظهارات منسوب به امير قطر عاري از صحت است اما تکذيب دولت قطر فايده نمي‌کند و حمله همه‌جانبه‌اي به‌ويژه از سوي امارات متحده عربي و عربستان‌سعودي عليه قطر آغاز مي‌شود. مطبوعات و رسانه‌هاي اين کشورها دولت قطر را آماج حملات خود قرار مي‌دهند و به افشاگري عليه امير قطر و دولت اين کشور مي‌پردازند. 25 مي شبکه خبري الجزيره و تمامي خبرگزاري‌هاي وابسته به قطر در امارات و يک روز بعد در عربستان فيلتر مي‌شوند. در همين روز شيخ حمد بن عبدالرحمان آل ثاني، وزير امور خارجه قطر، آنچه «حملات توهين‌آميز» به کشورش دانست را محکوم مي‌کند و اعلام مي‌دارد که کشورش در برابر اين حملات خواهد ايستاد. 26 مي برخي رسانه‌هاي عربستاني ادعا مي‌کنند که ظرف سه ماه گذشته قطر براي کودتا در کويت و امارات متحده عربي تلاش کرده است. 28 مي انور قرقاش، وزير دولت امارات در امور خارجه تأکيد مي‌کند که شوراي همکاري خليج‌فارس وارد بحران شديدي شده و فتنه خطرناکي در کمين آن نشسته است. دوم ژوئن محمد‌بن زايد، وليعهد امارات و حاکم ابوظبي، به‌طور ناگهاني به عربستان سفر کرد و گفته شد درباره مسائل مورد دغدغه دو طرف بحث و تبادل‌نظر شد. هيچ‌چيز از جزئيات اين سفر منتشر نشد. سوم ژوئن روزنامه نيويورک‌تايمز گزارش مي‌دهد که مايکل دي‌آندريا که سابقه طولاني در مبارزه با تروريسم دارد و مسئول تعقيب اسامه بن لادن، رهبر سازمان القاعده بوده و تجربه فرماندهي نه‌چندان موفق حمله پهپادهاي آمريکايي به تروريست‌ها در پاکستان را بر عهده داشته مسئول ميز ايران در سي‌آي‌اي شده است. نيويورک‌تایمز همچنين در اين گزارش خود تأکيد مي‌کند که انتخاب دي‌آندريا براي اين سمت نشان از رويکرد سختگيرانه دولت دونالد ترامپ در قبال ايران دارد. اين روزنامه همچنين مي‌نويسد، سيا رسما اين‌گونه انتصاب‌ها را اعلام نمي‌کند و آقاي دي‌آندريا مأمور مخفي به حساب مي‌آيد. پنجم ژوئن حمله از قبل هماهنگ‌شده ديپلماتيک عربستان، امارات، بحرين و مصر عليه قطر آغاز مي‌شود و اقدام به اخراج سفير و ديپلمات‌هاي قطري از خاک خود مي‌کنند، به اتباع قطر نيز 48 ساعت فرصت مي‌دهند که خاک کشورشان را ترک کنند، مرزهاي زميني، دريايي و هوايي را نيز به روي قطر مي‌بندند، مراودات بانکي ميان اين کشورها با قطر همگي متوقف مي‌شوند، تمامي پروازها به و از قطر لغو مي‌شوند و عربستان هرگونه ميانجيگري را رد مي‌کند؛ البته از روز دوشنبه کويت ميانجيگري‌هايي را آغاز کرده و شيخ احمد الصباح، امير اين کشور به عربستان رفته است تا شايد بتواند به بحران پيشء‌آمده پايان دهد اما دولت قطر اعلام کرده که امير شيخ تميم نطقي را آماده کرده که در صورت شکست پا‌در‌مياني‌هاي کويت قرائت کند، درحالي‌که عمان هيچ واکنشي از خود نشان نداده، گويي که مي‌داند پا‌در‌مياني‌ها راه به جايي نخواهد برد.
به نظر مي‌رسد آمدن و رفتن ترامپ و تعيين فردي به رياست ميز ايران در سيا با حملات ديپلماتيک ناگهاني کشورهاي عربي به قطر و ديگر تحولات گفته‌شده همگي به نوعي به‌هم مرتبط هستند. قطر از کشورهاي عربي است که روابط خود را با ايران حفظ و حتي در سوريه تلاش کرده است تا باب همکاري با ايران را باز کند. همچنين قطر در پرونده سوريه، يمن، مصر و ليبي سازي مخالف با ساز عربستان‌سعودي کوک کرده و حاضر نشده است در زمين عربستان بازي کند.
نمي‌توانيم به ضرس قاطع بگوييم کاسه‌اي زير نيم کاسه است و توطئه‌ای در کار بوده اما بي‌شک اين‌طور هم نيست که گمان کنيم سيري طبيعي در پس پرده اين حملات نهفته و يکي کار بدي کرده و ديگري جواب محکمي به آن داده است. شکي نيست که قطر از تروريست‌هاي جبهه‌النصره و ديگر گروه‌هاي تروريستي در بسياري از کشورهاي جهان از جمله در سوريه، لبنان، عراق و حتي در آفريقا حمايت مي‌کرده اما سؤال اين است که چه شد بعد از اين همه سال ناگهان عربستان و امارات فهميدند که قطر از گروه‌هاي تروريستي حمايت مي‌کند؟ اختلاف در چگونگي حمايت از مخالفان در سوريه از همان ابتدا ميان قطر و عربستان وجود داشته اما هيچگاه دو کشور اختلافات خود را علني نکرده بودند. حتي در بحران قبل در روابط عربستان و قطر که به فراخواندن همزمان سفراي کشورهاي شوراي همکاري از قطر انجاميد نيز هيچگاه تيرگي روابط به اين سطح نرسيد، با وجود اينکه اختلافات ميان آنها سنگين بود.
ازسوي‌ديگر رژيم صهیونيستي مي‌گويد اين تغيير رويکرد کشورهاي عربي در قبال قطر به سود روابطش با کشورهاي عربي است. درحالي‌که مي‌دانيم قطر با رژيم صهیونيستي رابطه تجاري دارد و اين مسئله بر کسي پوشيده نيست، اين اظهارنظر عجيب به نظر مي‌رسد. درعين‌حال اين را هم مي‌دانيم که روابط تنگاتنگي ميان سي‌آي‌اي با سازمان امنيت و وزارت امورخارجه قطر از ديرباز وجود داشته است.
قطعا روزهاي آينده و تحولات پيش رو حقايق بسياري را نشان خواهد داد و پرده از روي بسياري از اسرار برخواهد داشت.
منبع:وقایع اتفاقیه
ارسال نظر
