چرا داعش شب انتخابات حمله می‌کند؟

بررسی حملات داعش از حیث زمانی، واقعیت‌های جدیدی درباره اهداف و انگیزه‌های این گروه از انجام اقدامات تروریستی را فاش می‌کند.

 پیش از این تصور می‌شد که مسائل ایدئوژیک، مهم‌ترین انگیزه گروه‌های تروریستی از جمله داعش برای انجام حملات مختلف است. مثلا القاعده یا داعش به غرب و اهداف غربی یا به گروه‌های مختلف مذهبی به این دلیل حمله می‌کردند که آن ها را از نظر ایدئوژیک اهدافی مشروع برای حمله می‌دانستند.

اما دو حمله بزرگ اخیر در اروپا باعث شده است تا انگیزه‌های دیگری نزد داعش برای حملات تروریستی مطرح شود. شاید به‌نظر می‌رسد که داعش تلاش دارد با حملات جدیدش جریان‌های سیاسی صاحب قدرت در اروپا را آن‌طور که خود می‌خواهد تعیین کند.

به عبارت دیگر داعش می‌کوشد تا با انتخاب زمان‌های خاص برای انجام حملاتش بتواند افکار عمومی را چنان جهت بدهد که جریان‌های سیاسی مطلوب داعش در اروپا به قدرت برسند.

البته این انگیزه‌های سیاسی و انتخاباتی صرفا مخصوص داعش نیستند بلکه گاردین دو ماه پیش در گزارشی نوشته بود که برخی تحلیل‌گران در سال 2004 و در آستانه برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا گمانه‌زنی کرده بودند که نوار ویدیویی که آن زمان اسامه بن لادن، رهبر القاعده، منتشر کرده به نوعی در راستای کمک به جورج دبلیو بوش بوده است.

در آن روزگار جورج بوش از حزب جمهوری‌خواه و به عنوان رئیس‌جمهوری وقت با جان کری نامزد حزب دموکرات که بعدها در دولت باراک اوباما وزیر امور خارجه شد رقابت می‌کرد. بوش هوادار تشدید جنگ علیه القاعده بود در حالی که جان کری منتقد چنین رویکردی به شمار می‌آمد.

در ایام نابه‌سامانی و بی‌نظمی‌های ناشی از حملات آمریکا به دو کشور عراق و افغانستان فرصت مناسبی در اختیار القاعده قرار داد تا از بی‌ثباتی در این دو کشور بهره برده و بر توان خود بیفزاید. به این ترتیب تصور می‌شد که ادامه دولت بوش می‌تواند بیشتر به سود القاعده باشد.

دومین مورد از انگیزه‌های سیاسی به حملات پنج هفته پیش داعش به فرانسه برمی‌گردد. این حملات که دقیقا سه روز مانده به انتخابات دور اول ریاست‌جمهوری فرانسه برگزار شد به کشته شدن چهار تن از جمله نیروهای پلیس فرانسه منجر شد.

در انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه دو چهره جدی به عنوان رقبای اصلی حضور داشتند. از یک سو، مارین لوپن رهبر حزب به شدت افراطی جبهه ملی و از سوی دیگر امانوئل ماکرون نامزد مستقل میانه‌رو.

لوپن معتقد به جدایی فرانسه از اتحادیه اروپا، تقویت مرزهای فرانسه و افزایش سخت‌گیری علیه پناهجویانی در فرانسه است که جمعیت بیشتر آنها را مسلمانان تشکیل می‌دهند.

بدون تردید در یک ارزیابی اولیه، وجود سیاست‌مداری همچون لوپن بیشتر به سود داعش بود تا امانوئل ماکرون که در مقابل به افزایش خدمات به پناهجویان اعتقاد داشت.

فشار به اقلیت مسلمان فرانسه به افزایش حس از خود بیگانگی آنها و شکاف بین اکثریت غیرمسلمان فرانسه و اقلیت مسلمان این کشور منجر می‌شد. این شکاف مهم‌ترین عامل و انگیزه برای عضوگیری داعش به شمار می‌آید.

در حالی که داعش در مهم‌ترین سرزمین‌های خود یعنی عراق و سوریه در حال اضمحلال است، عضوگیری از قاره اروپا و انجام حملات تروریستی از طریق این اعضای جدید مهم‌ترین راهکار این گروه به شمار می‌آید.

انتخابات در فرانسه با وجود این حمله تروریستی باب میل داعش جلو نرفت. دست آخر نامزدی که تصور می‌شد مطلوب داعش است شکست خورد.

اما این شکست باعث نشده است تا داعش احتمالا در انگیزه‌های جدید حملات تروریستی تجدیدنظر کند. در آخرین مورد از این حملات، شنبه‌شب لاندن بریج و یورو مارکت در شهر لندن هدف حملات ترویستی قرار گرفتند. دو هفته پیش از این نیز کنسرتی در منچستر آره‌نا در بریتانیا هدف حملات داعش قرار گرفته بود. این در حالی است که روز پنج‌شنبه 8 ژوئن (18 خرداد) انتخابات سراسری در بریتانیا برگزار می‌شود.

دو جناح اصلی در این رقابت‌ها یکی حزب کارگر تحت رهبری جرمی کوربین و دیگری حزب محافظه‌کار به رهبری ترزا می نخست‌وزیر کنونی است. عقاید این دو سیاستمدار در موضوعات مختلفی که ممکن است به عضوگیری داعش از میان جوانان رادیکال در اروپا منجر شود کاملا متفاوت است.

کوربین معتقد به افزایش پناهجو از سوی لندن و ارائه خدمات بهتر به آنهاست. این در حالی است که ترزا می از جمله رهبران جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا (برگزیت) و در نتیجه تقویت مرزهای بریتانیاست.

در همین حال کوربین معتقد به افزایش فشار به اسرائیل و کمک به نیروهای فلسطینی است. امروز یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی دنیای اسلام، مساله چگونگی برخورد با بحران فلسطین و اسرائیل است.

روی کار آمدن سیاستمداری در لندن که معتقد به حمایت گسترده از گروه‌های فلسطینی است قطعا می‌تواند بخشی از یاس و ناامیدی در موجود در جامعه مسلمان اروپا را کم کند.

از سوی دیگر کوربین جزء آن دسته از سیاستمدارانی است که به در پیش گرفتن سیاست‌هایی که منجر به جذب شدن اقلیت‌های مذهبی در جوامع بزرگ‌تر اروپایی است اعتقاد دارد. این موضوع همان شکاف گسترده‌ای که باعث می‌شود داعش از طریق آن عضو‌گیری کند را از بین می‌برد.

این دست واقعیت‌ها سبب شده است تا برخی تحلیلگران از وجود انگیزه‌هایی به‌غیر از انگیزه‌های ایدئولوژیک در حملات داعش سخن بگویند.

شاید بی‌دلیل نیست که داعش نزدیک‌ترین روزها به برگزاری انتخابات در اروپا را برای حملات خود برمی‌گزیند. این موضوع هم می‌تواند پیامی سیاسی داشته باشد و هم پیامی امنیتی به آنهایی که دست‌اندرکار سرکوب حملات ترویستی داعش هستند.