پیامد بحران عربی بر بازار نفت

 اگرچه قطر کشور تاثیرگذار و مهمی در بازار نفت نیست اما قیمت های جهانی نفت خام به علت بی اعتمادی به آینده و هراس از شکسته شدن توافق کاهش تولید، روند کاهشی داشت.

وجود تنش میان کشورهای عربی حوزه خلیج فارس باعث بحرانی شدن اوضاع منطقه شده است. گذشته از پیامدهای سیاسی قطع روابط برخی کشورهای منطقه با قطر، در عرصه های اقتصادی نیز این موضوع بی تاثیر نبوده است. کشورهای عربستان سعودی، بحرین و امارات متحده عربی مرزهای آبی، زمینی و هوایی خود را به روی قطر بستند و در عمل حمل و نقل این کشور را دچار مشکلات بزرگی کردند. ارزش سهام در بورس دوحه کاهش یافت و هراس از عواقب تشدید بحران موجب کمبود نسبی کالا در برخی فروشگاه های این کشور شد.

از سوی دیگر بازار جهانی انرژی نیز به این تنش واکنش نشان داد. اگرچه قطر تولیدکننده مهم نفت خام نیست اما بزرگترین صادرکننده گاز در منطقه است. افزایش تنش در میان کشورهای عربی که بر منابع سرشار انرژی سوار هستند باعث شد قیمت نفت خام در بازارهای جهانی دچار نوسان شد.

رسانه های انگلیسی زبان تحلیل های گوناگونی را از تاثیر این تحولات بر بازار نفت و انرژی ارائه کرده اند.

**کاهش قیمت نفت در اوج بحران

چند روز پس از خروج «دونالد ترامپ» از خاورمیانه، درگیری سیاسی در میان برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس آغاز شد. ابتدا قیمت نفت در واکنش به این تحولات تاحدودی بهتر شد اما این روند پایدار نبود و به تدریج قیمت نفت خام روبه کاهش نهاد. در یکی دو روز گذشته با اوج گیری بحران میان این کشورها، قیمت ها با سرعت بیشتری کاهش یافت و در برخی موارد نزدیک به 10 درصد افت را تجربه کرد.

روزنامه «گاردین» در این زمینه نوشت شروع این بحران با افزایش قیمت نفت همراه بود اما سپس قیمت ها سقوط کرد زیرا تردید خریداران و سرمایه گذاران به آینده بیشتر شد. در واقع افزایش قیمت های نفت در هفته گذشته بیش از آنکه از تنش میان اعراب تاثیر گرفته باشد ناشی از گزارش اشتغال آمریکا، حادثه تروریستی در لندن و انتخابات در انگلستان بود که بر قیمت نفت خام اثرگذار بود.

گاردین نوشت نفت خام افزایش قیمتی را که به دست آورده بود از دست داد. از طرف دیگر تقویت ارزش دلار هم قیمت نفت را برای خریداران بین المللی بالاتر برد؛ ضمن اینکه نگرانی از توقف جریان عرضه نفت به بازارهای جهانی باعث کاهش بیشتر قیمت ها شد.

تارنمای روزنامه «اکونومیک تایمز» اما نوشت درگیری دیپلماتیک میان قطر و سه کشور عربی تنش ها در منطقه را شعله ور ساخت و باعث جهش قیمت نفت شد. عربستان و سه کشور دیگر برای تنبیه قطر سخت ترین مجازات های اقتصادی و دیپلماتیک را علیه دوحه به اجرا در آوردند. بیشتر اعضای اوپک برای اینکه به توافق کاهش تولید لطمه ای وارد نشود از ورود به بحران خودداری کرده اند.

«عبدالصمد العواضی» تحلیلگر بازار نفت و نماینده کویت در اوپک در دهه 1980 میلادی اعتقاد دارد این اولین بار نیست که اوپک بحران سیاسی را در میان کشورهای عضو شاهد است. این بحران نیز خیلی طول نخواهد کشید. در گذشته حتی جنگ و درگیری هم هیچگاه بر جریان نفت و توافق های میان کشورهای عضو نداشته است.

در همین راستا پس از اینکه در ابتدای بحران قیمت نفت نزدیک به 2 درصد افزایش داشت اما اکنون این افزایش را از دست داد و به 49.55 دلار درهر بشکه رسید.

به نوشته این گزارش«جان اسفکیانکیس» مدیر یک مرکز پژوهشی در ریاض ابراز کرد هیچ نشانه ای از قطع روند تولید در داخل و خارج اوپک وجود ندارد. این موضوع نه تنها به منافع کشورهای خلیج فارس در حوزه انرژی مربوط می شود بلکه منافع روسیه نیز با ادامه توافق اعضای اوپک گره خورده است زیرا این کشور نیز به قیمت های بالاتر نفت و ثبات در بازار نیاز دارد.

تارنمای شبکه تلویزیونی سی.ان.بی.سی در مورد قیمت نفت خام نوشت روز دوشنبه پس از قطع روابط عربستان و متحدان آن با قطر قیمت ها دچار افت شد. این نگرانی به وجود آمده است که تنش موجب توقف توافق برای کاهش تولید میان کشورهای تولیدکننده نفت می شود.

این گزارش روند قیمت ها را کاهشی ارزیابی کرد و افزود علاوه بر وجود تردید در میزان رشد جهان، آینده توافق نفتی اعضای اوپک نیز نامشخص است.

این گزارش پیش بینی کارشناسان در خصوص افزایش قیمت نفت تا بیشتر از 55 دلار را نادرست دانست و روز دوشنبه قیمت نفت خام را با یک درصد کاهش، اندکی بیشتر از 47 دلار در هر بشکه اعلام کرد.

سبد نفتی اوپک هم پس از کاهش حدود 2 دلاری هفته پیش اکنون حدود 47 دلار ثابت باقی مانده است.

**ابهام در آینده توافق کاهش تولید

مهمترین هراس بازار نفت از ادامه جریان عرضه نفت خام به بازارهای جهانی است. در صورت حادتر شدن بحران در منطقه ممکن است در روند تامین نفت و گاز اختلال ایجاد شود و کشورهای مصرف کننده انرژی را دچار مشکل کند.

تارنمای روزنامه «دیلی تلگراف» اوضاع بازار نفت را به علت کاهش روابط عربستان و قطر وخیم و پیچیده ارزیابی کرد و نوشت پس از بحران روابط در کشورهای عربی خلیج فارس قیمت نفت در بازار سهام آمریکا کاهش داشت. سرمایه گذاران از این امر نگران هستند که کاهش روابط میان این کشورها ممکن است ضربه محکمی را به توافق توقف تولید نفت در اوپک وارد کند.
به اعتقاد تحلیلگر روزنامه گاردین، قطر تولیدکننده مهم نفت نیست بلکه بیشتر در زمینه تولید گاز مایع فعال است. این کشور بازیگر کوچکی در میان بزرگان نفتی اوپک است بلکه بیشتر توان آن در تولید گاز متمرکز است به نحوی که حدود 30 درصد تولید گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد.

از طرف دیگر قطر از نظر سرزمینی در محاصره عربستان قرار دارد و تنها از طریق دریا، به وسیله کشتی می تواند تولیدات خود را از تنگه هرمز صادر کند. مهمترین آسیبی که ممکن است قطر به بازار انرژی وارد کند قطع صادرات گاز طبیعی به کشورهای آسیایی همچون هند، کره جنوبی و ژاپن است که بزرگترین واردکننده گاز طبیعی از قطر هستند.

به باور این کارشناس، شرایط اکنون به گونه ای است که نمی توان چیزی را پیش بینی کرد بلکه باید به دقت اوضاع را دید. خاورمیانه در هر صورت انبار انرژی جهان است که به شدت از کمبود ثبات سیاسی رنج می برد. هر گونه درگیری ژئوپلتیکی که در این منطقه رخ می دهد پیامدهای جهانی را در بازار انرژی خواهد داشت. با وجود اینکه قطر بازیگر کوچکی است اما این هراس وجود دارد که توافق تولیدکنندگان نفت برای کاهش تولید دچار دردسر شود. همین نگرانی باعث شد تا قیمت هر بشکه نفت برنت با یک درصد کاهش به 49.44 و نفت وست تگزاس با 0.9 درصد کاهش به 47.23 دلار افت کند.

تارنمای «اویل پرایس» ( oilprice.com ) نیز در گزارشی نوشت انسجام کشورهای عرب عضو شورای همکاری خلیج فارس ترَک برداشته است و وزیر امورخارجه امارات آشکارا از وجود بحرانی بزرگ سخن می گوید. درگیری میان قطر و عربستان سعودی ممکن است توافق کاهش تولید در سازمان اوپک را تهدید کند.

عربستان و امارات پس از انتشار یک خبر که قطری ها آن را ناشی از هک رسانه ای عنوان کردند، در مقابل دوحه قرار گرفته اند. این گزارش، تحلیل خود را بر پایه ورود تهران به بحران در حمایت از دوحه استوار و تاکید کرد در این صورت وقوع رودررویی میان ایران و آمریکا دور از ذهن نیست.

نویسنده گزارش اویل پرایس بر این اعتقاد است که حتی اگر درگیری نظامی بین عربستان و قطر شکل نگیرد این منازعه ممکن است باعث ایجاد خطر دیگری شود. همه کشورهای شورای همکاری نیازمند استقرار ثبات در منطقه و بازار نفت و گاز هستند. این ثبات از توافق اخیر در اوپک ناشی شد. اما بدون تردید یک درگیری کامل موجب تحمیل فشار بر شرایط کنونی می شود که مورد قبول اعضای اوپک است و باعث کاهش تولید شد.

این گزارش افزود: دوحه در این شرایط می تواند توافق کاهش تولید 6+3 ( میان اعضای اوپک با غیر عضو ها) را نابود کند. اگر قطر چنین تصمیمی را بگیرد آینده اوپک در ابهام فرو می رود.