تکثر رسانه یکی از مظاهر آزادی بیان در دنیای امروز به‌شمار می‌رود؛ اما این تکثر بیشتر در حوزه‌ی مطبوعات دیده می‌شود و در جهان، عموما تفاوت بین کارکرد ماهنامه، هفته‌نامه، روزنامه، گاه‌نامه، وبلاگ، سایت خبری و خبرگزاری مشخص شده است.
خبرگزاری در تعریف جهانی‌اش، به بنگاه تولید انبوه خبر و فروش آن گفته می‌شود و در حقیقت، مطبوعات با پرداخت مبلغی، محتویات خبرگزاری‌ها را می‌خرند. بنابراین از آنجا که خبرگزاری‌ها باید برای تولید اخبار بیشتر، فعالیت گسترده‌تری داشته و در نقاط مختلف دنیا خبرنگار یا دفتر نمایندگی داشته باشند و برای چنین کاری به برندسازی نیاز دارند، به‌راحتی نمی‌توان یک خبرگزاری را تأسیس و فعال کرد. بنابراین تکثر رسانه‌ای به نشریات مکتوب یا سایت‌های خبری محدود می‌شود. براساس همین اصول، در کشوری مانند آمریکا، فقط سه خبرگزاری رسمی فعالیت می‌کنند.اما در ایران، شرایط بسیار متفاوت است؛ خبرگزاری‌های ایرانی تنها چیزی که از تعریف خبرگزاری به ارث برده‌اند، تولید انبوه خبر و عکس و مجانی دادن آن‌ها به دیگر رسانه‌هاست. معیارهای خبرگزاری بودن در ایران تقریبا با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد و به همین دلیل است که اکنون در ایران 39 خبرگزاری مجوز فعالیت دارند!
با نگاهی به فهرست بلند نام خبرگزاری‌ها در ایران، متوجه می‌شویم که در دولت‌های گذشته و بویژه در دولت دهم، نگاه به رسانه تا چه اندازه غیرحرفه‌ای بوده است. شاید کمی تعجب‌برانگیز باشد، اما در دولت‌های نهم و دهم به 31 خبرگزاری مجوز فعالیت داده شد؛ هشت خبرگزاری در دولت نهم و 23 خبرگزاری در دولت دهم مجوز فعالیت گرفتند.
همچنین در این فهرست، نام سایت‌های خبری مانند تابناک و خبرآن‌لاین نیز دیده می‌شود که از چند سال پیش از این فعالیت می‌کردند و مسوولان دولت دهم با عنوان «ساماندهی سایت‌های خبری» به آن‌ها مجوز خبرگزاری دادند. در حالی که مسوولان برخی از این سایت‌های خبری گفته‌اند که اصلا درخواستی برای دریافت مجوز نداشتند!
خبرگزاری ایرنا به صاحب امتیازی سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) به صاحب امتیازی موسسه‌ی فرهنگی قرآنی دانشجویان ایران - جهاد دانشگاهی به تاریخ 27 بهمن‌ماه 83، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) به صاحب امتیازی موسسه‌ی فرهنگی خبری جهاد دانشگاهی به تاریخ 25 مردادماه 84، خبرگزاری قدس به صاحب امتیازی موسسه‌ی فرهنگی - هنری خبرگزاری قدس و مدیرمسوولی ایرج سبقتی به تاریخ 25 مردادماه 84، خبرگزاری مرور وقایع جهان (موج) به صاحب امتیازی موسسه‌ی فرهنگی خبری مرور وقایع جهان و مدیرمسوولی محمودرضا امینی محمدآبادی در تاریخ 25 مردادماه 84، خبرگزاری مهر به صاحب امتیازی موسسه‌ی خبرگزاری مهر در تاریخ 25 مردادماه 84، خبرگزاری میراث فرهنگی به صاحب امتیازی موسسه‌ی فرهنگی خدمات اطلاع‌رسانی «نما رسانه» به تاریخ 25 مردادماه 84 و خبرگزاری ورزش ایران (ایپنا) به صاحب امتیازی موسسه‌ی فرهنگی - ورزشی پاس و مدیرمسوولی سیدهاشم قیاسی به تاریخ 15 مردادماه 84، از نخستین خبرگزاری‌هایی هستند که مجوز فعالیت خود را در دولت هشتم گرفتند.
پیش از این خبرگزاری‌ها، تنها خبرگزاری فعال در ایران، ایرنا به صاحب امتیازی سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران بود که قبل از انقلاب اسلامی با نام خبرگزاری پارس فعالیت می‌کرد.
خبرگزاری آریا به صاحب امتیازی موسسه‌ی اطلاع‌رسانی خبرگزاری آریا و مدیرمسوولی امیر محبیان به تاریخ پنجم آذرماه 85، خبرگزاری تقریب به صاحب امتیازی مجمع جهانی تقریب مظاهر اسلامی و مدیرمسوولی محمدمهدی تسخیری به تاریخ یکم مردادماه 87، خبرگزاری رسا به صاحب امتیازی موسسه‌ی خبرگزاری رسا و مدیرمسوولی محمدمهدی محققی به تاریخ پنجم آذرماه 85، خبرگزاری سلامت به صاحب امتیازی و مدیرمسوولی سیدعلی ریاض به تاریخ 28 مهرماه 87، خبرگزاری شبستان به صاحب امتیازی موسسه‌ی فرهنگی و اطلاع‌رسانی شبستان نور و مدیرمسوولی حمیدرضا ارباب سلیمانی فینی به تاریخ پنجم آبان‌ماه 86، خبرگزاری فارس به صاحب امتیازی موسسه‌ی فرهنگی خبرگزاری فارس به تاریخ 12 بهمن‌ماه 87، خبرگزاری کار ایران به صاحب امتیازی موسسه‌ی اطلاع‌رسانی و خبرگزاری کار و مدیرمسوولی اسرافیل عبادتی ساری‌قیه به تاریخ 25 مردادماه 85 و خبرگزاری متنا به مدیرمسوولی و صاحب امتیازی علیرضا علی‌احمدی به تاریخ 28 دی‌ماه 87 در دولت نهم مجوز فعالیت گرفتند.
خبرگزاری آنا به صاحب امتیازی دانشگاه آزاد اسلامی و به تاریخ سوم مهرماه 91، خبرگزاری آسیا به صاحب امتیازی موسسه‌ی مطالعات فرهنگ و رسانه و مدیرمسوولی ساسان والی‌زاده به تاریخ 13 آذرماه 91، خبرگزاری اقتصادی ایران به صاحب امتیازی و مدیرمسوولی توحید علی‌خانلوی به تاریخ 30 بهمن‌ماه 91، خبرگزاری اهل بیت (ع) (ابناء) به صاحب امتیازی موسسه‌ی فرهنگی - هنری ابناءالرسول تهران و مدیرمسوولی علیرضا حسینی به تاریخ 27 شهریورماه 91، خبرگزاری ایرانیان به صاحب امتیازی موسسه‌ی خانه‌ی ایرانیان خارج از کشور و به مدیرمسوولی محمدصادق خوش‌بین به تاریخ دهم بهمن‌ماه 89، خبرگزاری ایمنا به صاحب امتیازی شهرداری اصفهان و به مدیرمسوولی اصغر آذربایجانی به تاریخ سوم مهرماه 91، خبرگزاری باغ کتاب تهران به صاحب امتیازی موسسه‌ی باغ کتاب تهران و مدیرمسوولی علی‌اکبر اشعری به تاریخ سوم مهرماه 91، خبرگزاری پانا به صاحب امتیازی سازمان دانش‌آموزی و به تاریخ 27 شهریورماه 91، خبرگزاری تابناک به صاحب امتیازی موسسه‌ی فرهنگی - هنری ملت تابناک ما و مدیرمسوولی مهدی مقیمی هنجنی به تاریخ 27 شهریورماه 91، خبرگزاری تسنیم به صاحب امتیازی موسسه‌ی آتی‌سازان فرهنگ تسنیم و مدیرمسوولی مجید قلی‌زاده به تاریخ 27 شهریورماه 91، خبرگزاری تماشاگر به مدیرمسوولی و صاحب امتیازی علیرضا دبیر به تاریخ 24 تیرماه 92، خبرگزاری حوزه به صاحب امتیازی مرکز مدیریت حوزه‌ی علمیه قم و به مدیرمسوولی حسن مولایی به تاریخ پنجم اردیبهشت‌ماه 90، خبرگزاری خبرآن‌لاین به صاحب امتیازی شرکت توسعه‌ی مکتب خبر ایرانیان و مدیرمسوولی علیرضا معزی به تاریخ 27 شهریورماه 91، خبرگزاری دانا به صاحب امتیازی مجتمع آموزشی امام صادق (ع) و مدیرمسوولی سیدحجت وکیلی به تاریخ سوم مهرماه 91، خبرگزاری دانشجو به صاحب امتیازی سازمان بسیج مستضعفین و مدیرمسوولی حسین قدیانی به تاریخ 14 مردادماه 92، خبرگزاری دفاع مقدس به صاحب امتیازی بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و مدیرمسوولی کاوه اشتهاردی به تاریخ 30 اردیبهشت‌ماه 92، خبرگزاری علم و فرهنگ به صاحب امتیازی دانشگاه علم و فرهنگ و مدیرمسوولی محمدحسین ایمانی خوشخو به تاریخ 14 مردادماه 92، خبرگزاری فرهنگ رضوی به صاحب امتیازی بنیاد ملی فرهنگی - هنری امام رضا (ع) و مدیرمسوولی سیدجواد جعفری احمدآبادی در تاریخ 14 مردادماه 92، خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به صاحب امتیازی موسسه‌ی خانه‌ی کتاب ایران و مدیرمسوولی علی اسماعیلی در تاریخ سوم مهرماه 91، خبرگزاری کردپرس به صاحب امتیازی و مدیرمسوولی محمد هادی‌فر در تاریخ 27 شهریورماه 91، خبرگزاری کیهان به صاحب امتیازی موسسه‌ی کیهان و مدیرمسوولی حسین شریعتمداری در تاریخ 14 مردادماه 92، خبرگزاری مبین (مبینا) به صاحب امتیازی و مدیرمسوولی پرویز اسماعیلی در تاریخ 13 آذرماه 91 و خبرگزاری مرکز ملی جهانی شدن به صاحب امتیازی مرکز ملی جهانی شدن و مدیرمسوولی همایون حمیدی فراهانی در تاریخ 27 شهریورماه 91 در دولت دهم مجوز فعالیت دریافت کردند.
نام برخی از این خبرگزاری‌ها حتا در حد یک سایت خبری هم برای بسیاری از مخاطبان آشنا نیست و اصولا اگر در یکی از سرویس‌های جست‌وجو نام برخی از این خبرگزاری‌ها را جست‌وجو کنید، یا اثری از آن‌ها در فضای مجازی نیست یا مطالب‌شان تولیدی نیست و در مواردی هم بهروز نشده‌اند. با این حال، اگر قرار باشد مسوولان در مجامع بین‌المللی آمار ارایه کنند، قطعا می‌گویند «ایران 39 خبرگزاری دارد!» هرچند از نگاه هر اهل فن و عاقلی، وجود این تعداد خبرگزاری در یک کشور مایه‌ی افتخار و نشانه وضعیت خوبی نیست!
تا پیش از سال 1379 هیچ قانونی برای فعالیت خبرگزاری‌ها و رسانه‌های تحت وب وجود نداشت. در فروردین‌ماه 1379 مجلس شورای اسلامی، اصلاحیه‌ای را به قانون مطبوعات اضافه کرد که در آن از «نشریات الکترونیک» یاد شده بود؛ اما در این اصلاحیه نیز توضیحی درباره‌ی صدور مجوز برای خبرگزاری‌ها وجود نداشت. در سال 1384، هیئت وزیران آیین‌نامه‌ای را به نام «آیین‌نامه تأسیس و نحوه فعالیت خبرگزاری‌های غیردولتی» به تصویب رساند که در آن به قوانین مربوط به صدور مجوز و فعالیت خبرگزاری‌ها اشاره شده بود. همچنین آخرین قانون درباره‌ی خبرگزاری‌ها و سایت‌ها در فروردین‌ماه 1388 به تصویب رسید و نمایندگان مجلس شورای اسلامی به اینکه خبرگزاری‌ها و سایت‌ها مشمول قانون مطبوعات شوند، رأی دادند.
منبع: ایسنا
ارسال نظر
