نام و نشان شهردار پایتخت چه باید باشد؟

صاحب‌نظران شهری با شرکت در نظرسنجی «دنیای اقتصاد» گزینه‌های برتر برای شهرداری تهران را معرفی کردند. نتایج این نظرسنجی براساس معیارهای مورد تاکید 55 صاحب‌نظر مسلط به چالش‌های تهران، نشان می‌دهد شهردار جدید پایتخت علاوه‌بر دارا بودن مجموعه‌ای از ویژگی‌های لازم، باید در قالب دست‌کم سه شاخص کلیدی، یک «تکنوکرات کاربلد» و «آشنا به تعاملات سیاسی» باشد و در عین حال کارنامه قابل دفاعی در «پرهیز از سیاست‌‌بازی» داشته باشد تا بتواند مطالبات شهروندان را در کمترین زمان و بهترین شکل ممکن،‌ محقق کند. نام‌های 3 منتخب اول شرکت‌‌کننده‌ها در نظرسنجی، نمادی از مهارت، تجربه مدیریتی در سطح ملی و همچنین شاخص کلیدی مورد تاکید برای سکان‌داری «پایتخت تا 1400» است. تراز مدنظر نخبگان شهری مشخص می‌کند فردی که توسط شورای پنجم برای شهرداری انتخاب می‌شود،‌ باید سابقه‌ مدیریتی فراتر از اداره یک شهر را داشته باشد تا با کمترین خطا یا انحراف،‌ برای مجموعه شهری تهران - که پایتخت کاملا متاثر از آن است - از طریق مشارکت دولت،‌ تصمیم‌گیری کند. پرهیز از نگاه «سخت‌افزاری» و «پیمانکاری» به مسائل شهر نیز از جمله خطوط قرمز مطرح برای شهردار آینده است.‌ فرد منتخب باید توان مدیریت نرم‌افزاری شهر را داشته باشد.

 

صاحب‌نظران ارشد و متخصصان با تجربه در حوزه‌های «اقتصاد شهر»، «اقتصاد مسکن»، «شهرسازی» و «مدیریت شهری» و همچنین بخش‌های مرتبط با این 4 حوزه، با شرکت در نظرسنجی «دنیای اقتصاد»، افراد برتر دارای بیشترین صلاحیت برای شهرداری تهران را اعلام کردند. در این نظرسنجی که با حضور 55 صاحب‌نظر شهری، انجام شد،‌ هر کدام از نظردهنده‌ها، با لحاظ مجموعه‌ای از «معیارهای لازم» برای «انتخاب شهردار جدید تهران»، سه نفر را از میان چهره‌ها و گزینه‌های مطرح برای پایتخت‌داری، به ترتیب در قالب «انتخاب اول یا فرد اصلح»،‌ «انتخاب دوم» و «انتخاب سوم» خود، برگزیدند. مطابق نتایج نظرسنجی، براساس امتیاز تعیین شده برای انتخاب اول تا سوم هر کدام از نظردهنده‌ها، پیروز حناچی و عباس آخوندی، به ترتیب با کسب «بیشترین امتیاز» و «بیشترین رای در انتخاب اول» از سوی جامعه تخصصی شرکت‌کننده در نظرسنجی، به‌عنوان دو منتخب نخست «اکثریت نخبگان شهری» برای شهرداری تهران معرفی شدند. بررسی «دنیای اقتصاد» درباره تحلیل پاسخ‌های نظرسنجی، مشخص می‌کند: غالب کارشناسان مسائل شهری، انتظار دارند شهردار آینده پایتخت یک «تکنوکرات کاربلد و آشنا به تعاملات سیاسی» و در عین حال،‌ «مطلع و مسلط به مصائب ساکنان مجموعه شهری تهران» باشد. شرکت‌کننده‌ها در نظرسنجی، براساس دیدگاه خود، سه نفر را با اولویت‌های یک تا سه، از بین نامزدهای مطرح در رسانه‌ها، معرفی کردند و در نهایت، مجموع نظرات، با لحاظ سه امتیاز برای فرد معرفی شده در انتخاب اول، دو امتیاز برای انتخاب دوم و یک امتیاز برای انتخاب سوم، طبقه‌بندی شد.

نتایج نشان می‌دهد: پیروز حناچی و‌ عباس آخوندی، هر کدام، در مجموع، 55 امتیاز و 53 امتیاز از طرف صاحب‌نظران در نظرسنجی اخذ کرده‌اند که بیشترین امتیاز در مقایسه با سایر گزینه‌های مطرح برای شهرداری تهران، محسوب می‌شود. در این میان، عباس آخوندی به لحاظ «انتخاب اول» نظردهنده‌ها، بیشترین رای را کسب کرده است. 14 صاحب‌نظر از مجموع 55 شرکت‌کننده در نظرسنجی، «انتخاب اول» خود برای شهرداری تهران را عباس آخوندی معرفی کردند. بعد از آخوندی، بیشترین «انتخاب اول»، برای پیروز حناچی با 9 رای از بین 55 نظردهنده، به ثبت رسیده است. جمع امتیازات هر کدام از گزینه‌های مطرح برای سکانداری پایتخت در نظرسنجی،‌ مشخص می‌کند: عباس آخوندی، پیروز حناچی و اسحاق جهانگیری، به ترتیب 3 گزینه دارای بیشترین امتیاز هستند که از نگاه متخصصان مسائل شهر،‌ می‌توانند به‌عنوان شهردار جدید تهران، منشاء تحولات و توسعه مطلوب پایتخت، شوند. چهره‌های انتخاب‌شده به عنوان نمادی از «استاندارد مدیریتی» برای شهردار جدید، نشان می‌دهد: پایتخت در شرایط فعلی به شهرداری نیاز دارد که با پرهیز از سیاسی بازی، قدرت تعامل سیاسی با جناح‌ها و دولت را داشته باشد.

صاحب‌نظران، در نظرسنجی اعلام کردند: شهردار جدید پایتخت باید «به‌دور از نگاه پیمانکاری به شهر»، «دید نرم‌افزاری» به انبوه چالش‌های زندگی در تهران داشته و از مهارت لازم برای اعمال راهکارهای غیرسخت‌افزاری، برخوردار باشد.

منتخبان دارای بیشترین امتیاز از شرکت‌کننده‌ها در نظرسنجی، «نماد» افراد دارای توانایی بالا برای پالایش پایتخت از مولفه‌های مزاحم سکونت، هستند. سکاندار پایتخت در دوره جدید مدیریت شهری، از یکسو باید به آخرین وضعیت شهر از بابت میزان متغیرهای شهر با شاخص‌های اسناد فرادست (طرح‌های جامع و تفصیلی)، آگاهی داشته باشد و از سوی دیگر، بدون فوت وقت،‌ بتواند تجربه‌های موفق کلان‌شهرهای دنیا در حوزه‌های مختلف شهری را در تهران پیاده کند. برای این منظور، شهردار جدید ضمن دارا بودن تجربه کاری موثر در سطح ملی و بالاتر از اداره یک شهر –با توجه به اینکه، مسائل پایتخت، فقط به کلان‌شهر تهران محدود نیست و با مجموعه شهری تهران پیوند خورده است- لازم است از جسارت کافی برای تغییر رویه‌های غلط و توقف فرآیندهای پرخطر گذشته، برخوردار باشد. عمده معیارهایی که صاحب‌نظران در نظرسنجی، برای انتخاب شهردار تهران، لحاظ کرده‌اند، جزو 30 معیار مطرح در گزارش چهارشنبه گذشته «دنیای اقتصاد» است.

نظردهنده‌ها معتقدند: شورای پنجم شهر تهران برای ثبت بهترین عملکرد در انتخاب شهردار جدید،‌ باید «وضع موجود پایتخت و بحران‌های پیدا و پنهان در شهر» را محور قرار دهند و سطح توانایی و تجربه نامزدهای مطرح را با آن، محک بزنند. 55 صاحب‌نظر، هر کدام، ضمن اعلام گزینه‌های خود برای شهردار شانزدهم پایتخت، کامنت‌هایی هم درباره مسوولیت‌های مدیریت شهری تهران مطرح کردند که مجموعه این نظرات‌، حاوی 10 توصیه طلایی برای شورای پنجم و شهردار آینده است. مهم‌ترین توصیه در بین کامنت‌ها، «پرهیز 21 عضو جدید شورای شهر از انصراف نمایندگی مردم پایتخت به قصد خدمت یا فعالیت در حوزه دیگر حتی در شهرداری» است. این توصیه،‌ با هدف «حفظ احترام به رای تاریخی تهرانی‌ها در انتخابات شورای شهر» عنوان شده است به‌طوری که، عدم رعایت آن از جانب منتخبان در پارلمان پنجم شهر، می‌تواند سطح مشارکت عمومی در اداره مطلوب پایتخت را تضعیف کند. متن کامنت‌ها به شرح زیر است:

حسین عبده تبریزی: شهردار جدید تهران بیشتر از آنکه علاقه‌مند و متخصص در حوزه‌های عمرانی باشد، ‌باید به معضلات اصلی شهر یعنی افزایش تحرک در شهر تهران و حمل‌ونقل مناسب، محیط‌زیست، مسائل فرهنگی و تبدیل شهر به نقطه‌ ثقل توسعه‌ کشور توجه کند. در عین حال، شهردار ‌باید از سابقه‌ سیاسی لازم برای تعامل با دولت و سایر قوا برخوردار باشد. با توجه به نکات بالا و با فرض اینکه آقای محسن هاشمی‌رفسنجانی تعهد به عدم‌استعفا از شورای شهر داده‌اند، افراد پیشنهادی که در حوزه‌ شناخت اینجانب است، معرفی می‌شوند:

آقای مهندس داوود کشاورزیان با تجربه‌ چهار سال اخیر در حوزه‌ حمل‌ونقل، می‌تواند سطح تحرک در شهر تهران را بالا برد. وی با سابقه‌ دو دوره‌ استانداری، از ظرفیت سیاسی مناسبی برای تعامل با مسوولان کشوری برخوردار است. وی بحث مسکن و توسعه‌ شهری را با مدیریت شرکت شهرهای جدید تجربه و دنبال کرده است. با توجه به تجربه‌ مدیریت در نهادهایی چون هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، شرکت فولاد و شرکت‌های معدنی و سیمانی، مهندس کشاورزیان بر مسائل شرکتداری نیز کاملا تسلط دارد. آقای دکتر محسن پورسیدآقایی قطعا می‌تواند با تمرکز بر حمل‌ونقل ریلی در شهر تهران و حومه، سطح تحرک در شهر تهران را به‌سرعت بالا برد. وی با توجه به تحصیلات خود در رشته‌ مهندسی صنایع تا مرحله‌ دکترا، تجارب شرکت‌داری مثبتی در حوزه‌ عمومی و خصوصی دارد.

تجربه‌ طولانی کار در دولت، وی را از ظرفیت مناسبی برای تعامل بین شهرداری و دستگاه‌های دولتی برخوردار کرده است. نحوه‌ برخورد وی با فاجعه‌ تصادف قطار در محور سمنان- دامغان بیانگر ارزش‌های بالایی است که وی در خدمت به مردم و مسوولیت در قبال آنان قائل است. آقای دکتر سورنا ستاری از نسل جوانان موفق در کابینه‌ یازدهم بوده است. با تجربه‌ معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور، به همه‌ حوزه‌های فعالیت در اقتصاد ایران سر زده است. بنابراین وی در مراکزی چون بنیاد نخبگان، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، صندوق نوآوری و شکوفایی، پارک ملی فناوری و موسسات مطالعاتی و پژوهشی با مفاهیم، صنایع و فناوری‌های مرتبط با شهر و حمل‌ونقل آشنا شده است. وی می‌تواند ارتباط‌های سیاسی لازم را برای تعامل با مقامات دولتی و مسوولان سایر قوا برقرار کند. سپردن کار شهرداری به دکتر ستاری سطح فناوری لازم برای اداره‌ شهر را ارتقا می‌دهد و با کاربرد فناوری‌های کنترل عملیات و حساب‌ها، سلامت مالی بیشتری را برای شهر به ارمغان می‌آورد.

مهندس محسن صفایی حائز همه‌ شرایط لازم برای اداره‌ شهر تهران است و طبعا نسبت به هر مدیری ارجحیت دارد که امروز برای این پست کاندیدا شود. تجربه‌ او در سیاست، اقتصاد، فرهنگ و ورزش به وی اجازه می‌دهد که به‌طور علمی به کلیه‌ زوایای امور مربوط به شهر بپردازد. این فارغ‌التحصیل دانشکده‌ فنی از جوانی در حوزه‌ عمران سابقه اندوخته است و با اولین شهردار تهران پس از پیروزی انقلاب، همکاری کرده است. با کار در سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران با همه‌ حوزه‌های صنعتی کشور آشنا شده و با معاونت وزارت صنایع سنگین و پس از آن مدیرعاملی توانیر در بالاترین سطوح شرکت‌داری تجارب خود را به کار گرفته است. در این دوران است که با تاسیس شرکت‌هایی چون فرآب و مپنا آینده‌نگری خود را در صحنه‌ توسعه‌ کشور به نمایش می‌گذارد. اداره‌ بسیار موفق فدراسیون فوتبال و خدمت در کنفدراسیون فوتبال آسیا و متعاقب آن قائم مقامی وزارت اقتصاد فرصت‌های مدیریتی فراتر از بخش‌های عمران و صنعت در اختیار مهندس صفایی قرار داد. در واقع، کمتر حوزه‌ای از مدیریت شهر وجود دارد که مهندس صفایی در آن تجربه‌ قبلی نیندوخته‌ باشد. بی‌شک اگر موانع دیگری پیش‌رو نباشد، وی بهترین فرد برای مدیریت شهر تهران است.

محمد بهشتی: یکی از مهم‌ترین پارامترها برای انتخاب شهردار جدید تهران باید «پاکدستی و تعصب روی پاکدستی» باشد. همچنین شهردار جدید باید توانایی ارائه و استفاده از راه‌حل‌های نرم‌افزاری برای ارتقای کیفیت زندگی و سکونت در شهر تهران را داشته باشد. به‌عنوان مثال، در بحث ترافیک، اقدامات سخت‌افزاری زیادی انجام شده و مشکل با این نوع نگاه، قابل حل شدن نیست. باید روی راه‌حل‌هایی برای کاهش تقاضای سفر، متمرکز شد. شهردار آینده تهران همچنین باید قدرت لازم برای جلب مشارکت فرهیختگان در تخصص‌های مختلف در شهر را دارا و در عین حال، پذیرای نظرات آنها باشد. در این میان، اعضای جدید شورا نیز باید نسبت به «حفظ احترام رای‌دهنده‌ها» هوشیار باشند؛ خروج از شورا، حرکت خلاف جهت این موضوع است.

سید رضا هاشمی: مسوولیت شهرداری تهران، جایگاه مهم و قابل مقایسه با مسوولیت‌ها در سطح ملی است. حل مشکلات کهنه پایتخت به معنای حل نیمی از مشکلات شهرهای کشور است، چون مولفه‌های شهری تهران، اثرگذاری عمده بر شرایط اقتصادی-اجتماعی سایر شهرها دارد. شهردار آینده حتما باید قدرت تعامل با مقامات ارشد دولت را داشته باشد.

حسین ایمانی جاجرمی: فردی که در مسند شهردار تهران می‌نشیند نباید سودای ریاست جمهوری داشته باشد. برای انتخاب درست شهردار تهران اعضای شورای شهر تهران می‌توانند فراخوانی ارائه دهند که چهره‌های مناسب برای شهرداری تهران همراه با معرفی برنامه و تیم خود در این فراخوان شرکت کنند. نکته مهمی که در انتخاب شهردار دوره جدید می‌تواند مدنظر اعضای شورای شهر قرار گیرد این است که می‌توانند چهره‌ها و فرصت‌های جدیدی را برای مجموعه شهرداری تهران انتخاب کنند. این در حالی است که بسیاری از چهره‌هایی که تاکنون مطرح شده‌اند امتحان خود را پس داده‌اند.

علی نوذرپور: اگرچه مناسب‌ترین روش برای انتخاب شهردار در کلانشهر انتخاب به شیوه مستقیم است، اما در شرایط فعلی معتقد هستم فردی که برای سمت شهردار تهران انتخاب می‌شود باید از یکسو شهر را بشناسد و از سوی دیگر صاحب تئوری و سوابق اجرایی موفق باشد. برای اینکه چنین فردی انتخاب شود مناسب است شورای شهر به نیابت از مردم از طریق یک فراخوان، از کاندیداها بخواهد برنامه خود را برای شهرداری تهران ارائه دهند. برگزاری یک فراخوان موجب می‌شود چهره‌های جدیدی برای شهرداری تهران معرفی شود و شورای شهر در انتخاب شهردار محدود به افراد گذشته نشود، چراکه شهرداری تهران یک مدیر قوی اجتماعی نیاز دارد که می‌توان برای انتخاب آن از ظرفیت تمامی کشور استفاده کرد.

بهروز هادی زنوز: شهر تهران از دو جهت در وضعیت نگران‌کننده‌ای قرار دارد. نخست آنکه طی سال‌های گذشته بی بند و باری مالی سبب‌شده شهر تهران گران اداره شود، دوم آنکه تهران طی دهه‌های اخیر از طریق شهرفروشی تامین مالی شده است. از این رو محیط زیست، ایمنی و آسایش شهروندان فدای مبادلات شهرداری شده و تمامی برنامه‌ریزی‌های شهری زیرپا گذاشته شده است.

با توجه به این دو جهت، شهردار تهران در دوره جدید باید دارای سه مشخصه اصلی باشد. این مشخصات شامل پاکدستی، آشنایی با مسائل فنی و اجرایی پروژه‌های عمرانی و دارا بودن انضباط مالی است برای آنکه بتواند بدهی‌های شهرداری را سامان دهد. با توجه به این ویژگی‌ها، به نظر می‌رسد گزینه مناسب اول برای شهرداری آقای محمد حسین مقیمی(معاون سابق وزارت کشور، رئیس سابق سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و عضو کمیسیون عمران مجلس) است. این فرد به لحاظ سیاسی حاشیه‌ای ندارد و فردی پاکدست است. گزینه مناسب دوم حبیب‌الله بیطرف و گزینه سوم رسول خادم است که علاوه بر این سه ویژگی به مسائل شورا و شهرداری آگاه است. در کنار این سه گزینه در صورتی که بنا نباشد آقای دکتر آخوندی در وزارتخانه باشند ایشان، آقای مرعشی و آقای صفایی فراهانی نیز گزینه‌های مناسبی برای شهرداری تهران هستند. شورای شهر باید در دوره جدید سازوکاری داشته باشد تا بتواند به‌صورت مناسب و موثر بر عملکرد شهرداری نظارت کند.

مصطفی بهزادفر: شهرداری تهران در مقطع کنونی در شرایط بحرانی مالی و فنی قرار دارد، از این رو فرد منتخب برای شهردار علاوه بر تخصص باید دارای ارتباطات سیاسی قوی برای حل بحران‌های شهرداری و ارتباط با دولت باشد.

محمود جهانی: انتخاب چهره شهردار یک انتخاب تخصصی باید باشد از این رو بهتر است یک چهره غیرسیاسی بر مسند شهردار تهران تکیه بزند.

مجید غمامی: به نظر می‌رسد در حوزه مدیریت شهری همچون حوزه هسته‌ای نیازمند اجرای یک برجام هستیم. از این رو به نظر می‌رسد فردی باید برای شهرداری تهران انتخاب شود که دارای سابقه و توان اجرایی بالا و جسارت زیاد برای تامین مخارج اداره شهر از مسیر سالم و پایدار و تسویه بدهی‌های چند هزار میلیاردی شهرداری تهران را داشته باشد.

اردشیر اروجی: شهر تهران با چالش درآمد پایدار روبه‌رو است، تغییر شهردار در وضعیت کنونی می‌تواند شهر را با مسائل مختلف در حوزه مالی روبه‌رو کند، پیشنهاد شهرداری تهران به شهردار کنونی در چارچوب نظارت قانونی شورای آینده می‌تواند فرصتی برای شورا در جهت شناخت ریشه‌ای مشکلات باشد. در صورت قبول نکردن این مسوولیت از سوی شهردار کنونی، مهر تایید بر چالش‌ها و مسائل مورد اشاره از سوی اعضای شورای پنجم و صاحب‌نظران است. بنابراین گزینه شهرداری آقای قالیباف با هدف طراحی دوره گذار مطرح شده است

محمد حسین بوچانی: شهردار آینده تهران برای روبه‌رو شدن و حل مشکلات فعلی پایتخت باید دارای سه شاخص اصلی باشد. نخست آنکه شهردار جدید باید نسبت به هویت و محیط شهر تعصب داشته باشد و دارای نظریه درخصوص آینده شهر تهران باشد. دوم آنکه شناخت فنی کافی از مدیریت شهری تهران داشته باشد و سوم آنکه شهردار تهران باید توان ارتباط با دستگاه‌های حاکمیت در سطح ملی را برای حل مشکلات شهر داشته باشد. ضمن آنکه علاوه بر شهردار تهران، حلقه اول تا سوم مدیران شهرداری نیز باید دارای یک شناخت دقیق و کافی نسبت به شهر باشند.