فناوري اطلاعات و ارتباطات و چالش‌هاي پيش رو

   چند جوان خلاق هستند که به يک ايده رسيده‌اند و آن را تا مرحله عمل پيش برده‌اند و حالا منتظرند از ايده خود جواب بگيرند. «بيز بوک» نام ايده آنان است.

اين اسم اولين چيزي که به يادمان مي‌آورد، يک نام ديگر است، يعني فيس بوک! جدا از نام، حوزه فعاليت اين دو نيز شبيه هم است؛ هر دو شبکه اجتماعي هستند.

خيلي‌ها شايد فکر کنند كه اين يک شوخي است، اما «بيزبوک» نام يک شبکه اجتماعي ايراني است که ابداع‌كنندگانش چند جوان ايراني جوياي نام هستند.

طراحي وب سايت آن‌ها شباهت بسياري با همان فيس بوک دارد و حتي رنگ و شيوه ثبت نام آن هم يادآور فيس بوک خارجي‌هاست. ‏

شبکه‌هاي اجتماعي ايراني ديگري هم در فضاي مجازي موجود هستند. اما ماهيت «بيز بوک» با آن‌ها خيلي متفاوت است. همان طور که از نام آن پيداست، مبناي اين شبکه اجتماعي بر اين است که در حوزه تجارت فعاليت کند.

تاجران و صاحبان شرکت‌ها و صنايع و بنگاه‌هاي اقتصادي و در کل همه افرادي که شغلشان به تجارت و پول بستگي داشته باشد، مي‌توانند از اعضاي اين سايت باشند.

سيد سعيد ساعتي، يکي از مديران اين شبکه اجتماعي در مورد زمينه فعاليت‌هاي وبسايت خود به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: اين وبسايت در زمينه کسب و کار هم فعاليت مي‌کند و ما براي هر برندي که در اين شبکه فعاليت کند، صفحه اختصاصي داريم.

وي مي‌گويد: مي‌خواستيم مردم با اين شبکه اجتماعي احساس راحتي و نزديکي کنند. به همين دليل آن را شبيه فيس بوک درست کرديم، اما امکانات آن کمي متفاوت است. ‏

در اينجا افراد در حوزه فعاليت خود دسته بندي مي‌شوند و حتي بر اساس نوع محصولات يا حتي تحصيلاتشان در گروه‌هاي مختلف قرار مي‌گيرند.

به آن‌ها خدماتي مانند مشاوره در تجارت، برگزاري سمينار‌هاي دانشگاهي، نشاني تمامي نهادها و ارگان‌هاي ضروري و توضيحات در موردشان ارائه مي‌شود.

ساعتي همچنين مي‌گويد: انتظار حمايت داريم تا به نتيجه برسيم و اين شبکه اجتماعي را که کاملاً فارسي و بر اساس معيارهاي ايراني است، در ميان افراد مختلف جا بيندازيم. اگر حمايت‌هاي لازم صورت نگيرد، شايد نتوانيم آن طور که بايد و شايد آن را گسترش دهيم.‏

با خود فکر مي‌کنم با وجود شبکه‌هاي اجتماعي بزرگتر و فعال تري با ميليون‌ها و حتي ميلياردها کاربر در اندازه‌هاي جهاني، چه قدر احتمال موفقيت اين طرح‌هاي کوچک داخلي وجود دارد، آن هم درست وقتي که خيلي‌هايشان از نبود حمايت‌هاي دولتي و عدم اعتماد مردم به فناوري‌هاي داخلي صحبت مي‌کنند!



برندهاي داخلي

راستي چه مقدار امکان دارد که ما نرم افزارهاي دستگاه رايانه خود را از شرکت‌هاي ايراني و برندهاي وطني تهيه کنيم؟ ‏

چقدر امکان دارد به جاي آن که نرم افزارهاي کپي شده رايگان را از اينترنت دانلود کنيم يا آن‌ها را در بسته‌هاي ارزان قيمت بخريم، سعي در خريد نسخه اورژينال آن‌ها داشته باشيم؟

اگر چه که با خريد نسخه اصلي يک نرم افزار هزينه زيادي را متقبل مي‌شويم، اما باز هم حاضر نيستيم به يک برند ايراني در زمينه نرم افزار اعتماد کنيم و حداقل آن را يک بار هم که شده، امتحان کنيم.

البته اين حقيقت دارد که بازار جهاني فناوري اطلاعات و ارتباطات در دست شرکت‌هاي بزرگي است که سالانه چندين ميليارد دلار درآمد دارند. مثلاً در همين چند ثانيه‌اي که شما اين جمله را مي‌خوانيد، شرکت «اپل» حدود 20 هزار دلار درآمد داشته است!

موسسه پژوهشي گارتنر گفته است که در سال 2013 ميلادي، جهانيان 7/3 تريليون دلار در بازار فناوري اطلاعات و ارتباطات هزينه کرده‌اند.

اين برآورد‌ها در بازار آي.تي بر مبناي مولفه‌هاي مختلفي مثل وضعيت بازارهاي سخت‌افزاري، نرم‌افزاري، خدمات آي.تي و بازارهاي ارتباطات راه دور (تله کام) صورت مي‌گيرد.‏

اما سهم ما در اين بازار شلوغ جهاني ارتباطات و فناوري اطلاعات چيست و در بازار داخلي چه قدر توانسته‌ايم فناوري را به صورت کاربردي، در اختيار مردم بگذاريم؟

هر کسي که با رايانه کار کرده باشد، حتماً گوشش به آنتي ويروس‌هايي مانند نود 32، بيت ديفندر و کسپراسکي خورده است.

نرم افزارهاي کاربردي که هر کدامشان بازار بزرگي از کاربران کامپيوتري را در اختيار خود دارند.

اما طبق گفته آقاي مطلبي ـ مدير توليد يک آنتي ويروس ايراني، بايد بدانيم که تنها با داشتن نگاه خوش‌بينانه به محصولات داخلي، مي‌توان محصول ايراني خوب را پيدا کرد. ‏

مطلبي در گفتگو با گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: به‌طور مثال آنتي ويروس ما از ترکيب موتورهاي ضد ويروس دو تا از آنتي ويروس‌هاي شناخته شده، ساخته شده است و شرکت‌هاي معتبر تست آنتي ويروس آن را تاييد کرده‌اند.

وي ادامه مي‌دهد: اين آنتي ويروس همان خدمات را ارائه مي‌دهد. پشتيباني دارد و چون داخلي و فارسي است، در کار با آن به هيچ مشکلي برخورد نمي‌کنيد و قيمت آن هم بسيار با صرفه است. اما متاسفانه كاربران ترجيح مي‌دهند همچنان از ساخته‌هاي خارجي حمايت کنند.

البته خود من هم ابتدا که بحث توليد اين نرم افزار مطرح شد، چندان تمايلي به همکاري نداشتم و آن را ريسک بزرگي مي‌دانستم. اما حالا که چند سال از توليد آن مي‌گذرد، خود و همه بستگان و آشنايانم از همين آنتي ويروس استفاده مي‌کنيم و بسيار هم از آن رضايت داريم.

مطلبي در مورد اينکه چرا كاربران به محصولات ايراني در حوزه «آي. تي» استقبال نشان نمي‌دهند، اظهار مي‌دارد: اينجا از توليد کنندگان نرم افزار و فناوري هيچ حمايتي نمي‌شود و به تبع آن، تبليغات خاصي هم انجام نمي‌گيرد.

همه فکر مي‌کنند که چون محصولي «ايراني» است، پس به درد نمي‌خورد! در صورتي که همين نرم افزار از بسياري نمونه‌هاي خارجي بهتر عمل مي‌کند.‏

يک دليل ديگر اين است که نرم افزار‌هاي خارجي به صورت رايگان همه جا در دسترس است و قانون کپي رايت در کشور ما اجرا نمي‌شود.

ولي اگر اين قانون به اجرا در آيد، افراد مجبورند براي خريد نرم افزارهاي اصلي خارجي پول زيادي پرداخت کنند، اما نرم افزار ايراني قيمت خيلي کمتري دارد و ممکن است استقبال از آن به مراتب بيشتر شود.



قوانين دست و پا گير

محمد رضا طلايي ـ رئيس هيات مديره مجمع تشکل‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات ايران به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: ما از لحاظ نيروي متخصص در زمينه فناوري اطلاعات هيچ مشکلي در کشور نداريم و از اين نظر داراي ظرفيت‌هاي بالايي هستيم. حتي کيفيت و هزينه تمام شده محصولات «آي. تي» به نسبت در سطح خوبي قرار دارد.

با توجه به موقعيت خاص فرهنگي کشور ما، از لحاظ محتوايي هم داراي ظرفيت‌هاي زيادي هستيم و اگر بخواهيم مي‌توانيم از فناوري ديجيتال براي توليد محتواي مفيد، بهره کافي ببريم.

وي در پاسخ به اين سؤال که آيا بسترهاي کافي براي گسترش کاربردي فناوري اطلاعات در کشورمان وجود دارد، مي‌گويد: قوانين و مقررات در اين زمينه باعث به وجود آمدن مشکلات بسياري شده است و زير ساخت‌هايي مانند پهناي کم باند اينترنت هم مزيد بر علت شده است تا دشواري‌هايي را براي فعالان اين عرصه به وجود بياورد. همچنين حمايت‌هاي مادي خوبي از اين بخش صورت نمي‌گيرد و سرمايه گذاري مناسبي در آن انجام نمي‌شود.

حال آن‌كه کشورهاي از نظر اقتصادي بزرگ دنيا در زمينه «آي. تي» سرمايه گذاري‌هاي کلاني انجام مي‌دهند و در جهت رفع قوانين دســت و پاگير مي‌کوشند كه ما هم بايــد براي تدوين يک نقــشه راه در اين زمينه تلاش کنيم.‏

سارقان نرم افزار

طلايي اظهار مي‌دارد: سال 1383 آيين نامه اجرايي قانون حمايت از پديد آورندگان نرم افزار تصويب شد، اما هنوز با گذشت 10 سال اين قانون اجرا نشده و همين امر باعث فرار سرمايه‌ها از اين صنعت شده است. وقتي حمايتي صورت نمي‌گيرد، نرم افزارهاي توليدي، به راحتي توسط سارقان نرم افزار سرقت مي‌شود و سرمايه‌گذاران را از ورود به اين عرصه پشيمان مي‌کند. ‏

از ديگر سو، در بخش گمرکات هنوز ما پذيرفته نشده‌ايم و صادراتي به عنوان فناوري اطلاعات را که داراي ارزش دلاري بالاست، قبول نکرده اند.

به همين دليل آمار دقيقي از صادرات و گمرکات دراين حوزه در دسترس نيست و پرونده‌هاي صادراتي آنها به درستي ثبت نمي‌شود.‏

وي با بيان اين‌كه اخذ ماليات از حوزه‌هاي غير نفتي غير مجاز است، اما از حوزه‌هاي فناوري به راحتي اين ماليات‌ها را مي‌گيرند، نتيجه‌گيري مي‌کند: پس از دو جنبه مادي و قوانين و مقررات، اگر برنامه ريزي انجام شود و صنعت نرم‌افزار مورد حمايت قرار گيرد، شاهد جهش‌هاي خوبي در حوزه فناوري خواهيم بود.

در اين صورت هم مشکل جذب سرمايه حل مي‌شود و هم اينکه به اشتغال زايي در سطح کشور کمک خواهد شد.‏

در صنايع ديگر، به جز فناوري و ارتباطات، براي ايجاد هر يک شغل به بودجه‌اي بالغ بر 80 ميليون تومان نياز است. اما بايد بدانيم كه در حوزه فناوري، ايجاد هر شغل فقط نيازمند 8 ميليون تومان هزينه است و مسلماً سرمايه گذاري در اين زمينه بسيار به صرفه‌تر خواهد بود.‏



بازار محصولات «آي. تي»‏

ديگر مساله‌اي که بايد مورد توجه قرار گيرد، اين است که فناوري مي‌تواند به عنوان زير ساختي براي رشته‌هاي ديگر مورد استفاده قرار گيرد و به پيشرفت آن‌ها نيز ياري رساند. با استفاده از همين فناوري‌ها، ما امروز بانکداري الکترونيک، سلامت الکترونيک يا حتي گردشگري الکترونيک داريم و مي‌توانيم مثل همه دنيا از اين فناوري‌ها براي رفع مشکلات صنايع ديگر استفاده کنيم.

طلايي مي‌گويد: امسال كه سال اقتصاد و فرهنگ نام گذاري شده است، با نگاه تازه به فناوري مي‌توانيم فرهنگ خود را به همگان بشناسانيم و از ديگر سو در اقتصاد هم پيشرفت کنيم.

از وي در مورد بازار محصولات «آي تي» ايراني در دنيا مي‌پرسم که پاسخ مي‌دهد: ما در دنيا بازار خوبي داريم. در سال 91 توانستيم 90 ميليون دلار صادرات به کشورهاي آمريکاي شمالي، اروپا و آسياي ميانه داشته باشيم.

رئيس هيات مديره مجمع تشکل‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات در مورد بازار داخلي «آي.تي» و عدم استقبال مردم از محصولات ايراني مي‌گويد: يکي از دلايل اصلي اين اتفاق، رعايت نکردن قانون کپي رايت و حق تکثير آثار است.

وقتي اين قانون رعايت نمي‌شود، محصول خارجي با قيمت ارزان تري نسبت به محصول داخلي در اختيار همه قرار مي‌گيرد و در نتيجه استقبال از آن زياد مي‌شود.

در ايران قيمت كل يک بسته شامل تمامي نرم افزارها فقط 50 هزار تومان است، اما نسخه اصل همان نرم افزارها در دنيا 2 ميليارد تومان ارزش دارد.

طلايي ادامه مي‌دهد: ما بايد در زمينه خريد نرم‌افزارهاي داخلي فرهنگ‌سازي کنيم و از مردم بخواهيم که از نسخه‌هاي اصل استفاده کنند و چه بهتر که از محصول ايراني سود ببرند که هم کيفيت خوبي دارد و هم به صرفه‌تر است.

ما حتي ظرفيت اين را داريم محصولاتي را بسازيم که در بازار جهاني قدرت رقابت با محصولات بزرگ را داشته باشند. ولي وقتي اين نرم افزارها به راحتي در داخل مورد سرقت قرار مي‌گيرند، انگيزه‌هاي سرمايه گذاران کاهش پيدا مي‌کند و به تبع آن، کيفيت محصولات هم پايين مي‌آيد.

دو دهه از ورود فناوري به ايران و فعاليت کشورمان در اين زمينه مي‌گذرد، اما به جاي آن که به فعالان اين حوزه افزوده شود، روز به روز تعداد آنان کاهش مي‌يابد و حتي کساني که در گذشته در اين زمينه فعال بوده‌اند، از اين صنعت خارج مي‌شوند.

به گفته وي، ديدگاه بخش دولتي و برنامه‌ريزان کشور نسبت به فنــاوري اطلاعات بايد تغيير کند و به آن به عنوان يک کالاي غير ضروري و هزينه بر نگاه نکنند. بايد بپذيريم که اين يک نياز است و جامعه بدون حضور اين فناوري‌ها نمي‌تواند پيشرفت کند.

از طلايي در مورد پائين بودن سرعت و پهناي باند اينترنت در کشور و پيامدهاي آن مي‌پرسم، مي‌گويد: به طور مثال قشر جوان مملکت با گرفتن ناچيزترين حق الزحمه (مثلاً براي هر تقاضا 1000 تومان) نرم افزارهايي را براي تلفن‌هاي همراه هوشمند طراحي و ارائه مي‌کنند.

با وجود سرعت کم اينترنت، اين افراد متخصص براي ارائه خدمات به مشتريان خود دچار مشکل مي‌شوند. ‏

اين نرم افزارها که در زمينه کارهاي بانکي، مطالعه، خبرخواني و امثال آن‌ها هستند، مورد نياز کل جامعه‌اند و اگر مشکلي در ارائه اين خدمات وجود داشته باشد، کل جامعه مشکل دار مي‌شود.

پس مسئولان بايد از امروز حمايت‌هاي مؤثري از اين محصولات انجام دهند تا ببينند که تا پايان سال چه پيشرفت‌هاي محسوسي در زمينه‌هاي اقتصاد و فرهنگ خواهيم داشت.