محرومیت چند دهه‌ای و نیاز مبرمی که صنعت نشر ما به ویترین‌های دائمی و ثابت کتاب دارد، باعث شد که تصمیم گرفتیم این مبلغ محدود را بین حوزه‌های مختلف صنعت نشر تقسیم نکنیم
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگوی اختصاصی با آنا، جزئیات برنامه ارائه تسهیلات بانکی با هدف تجهیز و نوسازی کتاب‌فروشی‌ها و تاسیس کتاب‌فروشی‌های جدید را تشریح کرد.زنجیره صنعت نشر کتاب، از حلقه‌های مختلفی تشکیل می‌شود و ارتقاء این صنعت، قطعا در شرایطی محقق می‌شود که تمام حلقه‌های آن تقویت شوند. این در حالی است که سیاست‌های حمایتی از صنعت نشر، همواره در طول سی‌وچند سال اخیر؛ خصوصا تا پیش از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، به ناشران معطوف بوده است. ارائه وام‌های طولانی مدت، ارائه سهمیه کاغذ، مهیا کردن نمایشگاه‌های مختلف و در راس آن‌ها نمایشگاه کتاب تهران برای اینکه ناشران بتوانند فروش مستقیم داشته باشند، خریدهای حمایتی کتاب از سوی وزارت فرهنگ و سایر دستگاه‌ها از ناشران و... از مصادیق سیاست‌های حمایتی معطوف به ناشران در ادوار مختلف است.
ارائه تسهیلات و حمایت‌های ویژه از ناشران و غفلت از سایر حلقه‌های نشر؛ خصوصا شبکه‌های توزیع کتاب در کشور و شبکه فروش که کتاب‌فروشی‌ها آن را تشکیل می‌دهند، منجر شد توازن در این صنعت به هم بخورد؛ تا جایی که تعداد پروانه‌های نشر به بیش از 12 هزار عدد رسید و در مقابل شاهد تعطیلی و محدود شدن کتاب‌فروشی‌ها در سراسر کشور بودیم؛ تا جایی که تعداد کتاب‌فروشی‌های واقعی در کشور کمتر از هزار کتاب‌فروشی است. بی‌توجهی به این عرصه که در واقع فروشندگان واقعی کتاب به شمارمی‌آیند، تا حدی بود که نه تنها هیچ حمایتی شامل حال آن‌ها نبود، بلکه تا همین یکی دوسال پیش ماهیت فرهنگی کتاب‌فروشان از سوی اداره مالیات به رسمیت شناخته نمی‌شد و آن‌ها (مانند ناشران) از معافیت مالیاتی برخوردار نبودند.
اما یکی از رویکردهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت امورفرهنگی این وزارتخانه در دولت جدید، تعدیل نسبی حمایت‌ها و سوق دادن تسهیلات به بخش‌های مختلف صنعت نشر بوده است. پیگیری و به نتیجه رساندن معافیت مالیاتی کتاب‌فروشان، حضور معاونت امورفرهنگی در کتاب‌فروشی‌ها و شنیدن مشکلات آنان و آغاز طرح‌های حمایتی عیدانه، تابستانه و پائیزه کتاب که در این طرح‌ها کتاب‌فروشان می‌توانند با حمایت وزارت فرهنگ، تخفیفاتی را به مشتریان خود ارائه کنند، از جمله اقداماتی است که در این راستا محقق شده‌اند و تازه‌ترین تصمیم معاونت امورفرهنگی در مسیر حمایت از این حلقه مهم از صنعت نشر، ارائه تسهیلات بانکی برای تجهیز، نوسازی و تاسیس کتاب‌فروشی‌های تازه است؛ طرحی که سیدعباس صالحی می‌گوید بعد از نمایشگاه کتاب سی‌ام، آن را عملیاتی می‌کند:
تقویت کتاب‌فروشی‌ها به عنوان یکی از حلقه‌های مغفول صنعت نشر
سید عباس صالحی؛ معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا درباره رویکرد تازه این معاونت در ارائه تسهیلات به حوزه کتاب‌فروشی‌ها، گفت: «در سال‌های اخیر شرایط اقتصادی و بانکی کشور طوری نبود که بشود به ناشران یا کتاب‌فروشان وام و تسهیلات بانکی پرداخت کرد. اما حالا با سپرده‌ای که معاونت امورفرهنگی وزارت فرهنگ و مقدار معادلی که یکی از بانک‌ها در اختصاص داده است، این امکان ایجاد شده که کمکی به صنعت نشر و فعالان آن صورت دهیم.»
محرومیت چند دهه‌ای و نیاز مبرمی که صنعت نشر ما به ویترین‌های دائمی و ثابت کتاب دارد، باعث شد که تصمیم گرفتیم این مبلغ محدود را بین حوزه‌های مختلف صنعت نشر تقسیم نکنیم
وی افزود: «در این راستا به نظرمان آمد در دایره نشر، آن حلقه‌ای که بیشتر از همه نیاز به حمایت دارد و در طول سی‌وچند سال اخیر اصلا به آن کمکی نشده و از حمایت‌های مالی برخوردار نبوده، حوزه کتاب‌فروشی‌هاست. بنابراین به دلیل این محرومیت چند دهه‌ای و نیاز مبرمی که صنعت نشر ما به ویترین‌های دائمی و ثابت کتاب دارد، با وجود اینکه حلقه‌های دیگر هم دچار مشکلات مالی‌اند و مثلا ناشران در صورت حمایت بیشتر می‌توانند کتاب‌های بهتری چاپ کنند، تصمیم گرفتیم این مبلغ محدود را بین حوزه‌های مختلف صنعت نشر تقسیم نکنیم و آن را در قالب طرح حمایت از نوسازی و تاسیس کتاب‌فروشی‌های جدید و توزیع کتاب به کار بگیریم.»
معاون امورفرهنگی وزارت فرهنگ درباره روند انجام مراحل اجرایی این طرح توضیح داد: «چند روز پیش توافق‌نامه‌ای بین معاونت فرهنگی و بانک همکار به امضا رسید. مبلغ مورد نظر در حال حاضر در بانک است و مطالعات لازم و هماهنگی‌های مربوط به ارائه تسهیلات انجام شده اما از آنجایی که برگزاری نمایشگاه سی‌ام کتاب تهران را پیش رو داشتیم، تصمیم گرفته شد که بعد از نمایشگاه؛ نهایتا تا پایان خردادماه استارت اولیه این طرح را بزنیم و ارائه تسهیلات را آغاز کنیم.»
وی سقف تسهیلات در موارد مختلف را متغیر خواند و گفت: «رده‌های مختلفی برای ارائه تسهیلات تعیین شده است که هر کدام سقف رقمی خاصی دارند. برای تجهیز، نوسازی و تاسیس کتاب‌فروشی‌های جدید، مبالغی در نظر گرفته شده که در قالب وام بانکی اعطا می‌شود. نحوه تخصیص وام نیز اینگونه است که متقاضیان پس از تایید موضوع تقاضا از سوی معاونت، به بانک معرفی می‌شوند و وام خود را دریافت می‌کنند.»
اولویت‌های وزارت فرهنگ برای ارائه تسهیلات کدام‌اند؟
صالحی درباره اولویت‌ها در ارائه تسهیلات نیز توضیح داد: «شهرهای کمتر برخوردار برای ارائه تسهیلات، اولویت دارند. از طرفی کتاب‌فروشی‌هایی که سابقه فعالی در جذب مشتری داشته‌اند و ایده‌های مفیدی در این راستا دارند نیز در اولویت قرار گرفته‌اند؛ کتاب‌فروشی‌هایی که با محدودیت‌هایی که داشتند، توانسته‌اند کتاب‌فروشی حرفه‌ای باشند و موقعیت‌های خوبی را در عرصه نشر ایجاد کنند. آیتم‌های دیگری نیز برای اولویت‌بندی تقاضاها در نظر گرفته شده است.»
پیشنهاد ما ارائه تسهیلات 4 درصدی بوده است که موقعیت خوبی را برای وام‌گیرندگان ایجاد می‌کند
سابقه ثابت کرده است که حمایت‌ها و یارانه‌ها و تسهیلات، در دوره‌های مختلف خود محل مفسده شده‌اند. دریافت سهمیه کاغذ با تعرفه دولتی و فروش آن در بازار کاغذ، تنها یکی از موارد مشهور مفسده در دوره‌ای است که کاغذ سهمیه‌ای به ناشران اختصاص می‌یافت. سیدعباس صالحی که احتمال ایجاد چنین مفسده‌هایی را از نظر دور نداشته است، در این‌باره گفت: «کارگروهی که برای ارائه این وام‌ها شکل می‌گیرد باید عملکرد شفافی داشته باشد تا عملا خودش باعث ایجاد سوءتفاهمات و رانت‌ها نشود.»
وی که ترجیح داد فعلا بودجه کلی این طرح و ارقام تسهیلات را عنوان نکند، در پاسخ به این سوال که آیا مبالغ تسهیلات می‌تواند مشکلات را رفع کند، گفت: «نمی‌خواهم بگویم رقم‌ها رقم‌های ایده‌آلی است اما تا حدودی می‌تواند مشکلات را مرتفع و انگیزه‌های تازه‌ای را در بین علاقه‌مندان به حوزه کتاب و کتاب‌فروشی جذب کند. البته پیشنهاد ما ارائه تسهیلات 4 درصدی بوده است که موقعیت خوبی را برای وام‌گیرندگان ایجاد می‌کند.»
تامین بودجه تسهیلات از صرفه‌جویی‌های سال 95
صالحی ضمن ابراز امیدواری از موفقیت، تداوم و توسعه طرح ارائه تسهیلات به ارکان صنعت نشر، اظهار داشت: «مبلغی که برای آغاز این طرح فراهم شده، مبلغ اولیه است و امیدواریم در سال 96 و آمدن بودجه‌های تازه، مبالغی به این طرح تزریق شود. همچنین امیدواریم با مدیریت درست، بتوانیم مشارکت سایر مجموعه‌ها و نهادها را نیز جذب کنیم تا مبالغ خوبی به بودجه این طرح اضافه شود.»
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ درباره محل تامین بودجه اولیه این معاونت برای ارائه تسهیلات گفت: «ما این مبلغ را از محل صرفه‌جویی‌های سال 95 فراهم کردیم و از آنجایی اعتقاد ما این بود که بودجه‌ها و یارانه‌ها باید به سمت زیر ساخت‌های نشر هدایت شوند، نه مصارف و یارانه‌های موقت، مبلغ مورد نظر را به ارائه تسهیلات تجهیز، نوسازی و تاسیس کتاب‌فروشی‌های جدید اختصاص دادیم که یک کار زیرساختی به شمار می‌آید.»
صدور پروانه قانونی و ورود انرژی‌های تازه به عرصه توزیع
خبر صدور پروانه برای موزعان کتاب نیز، خبر دیگری بود که اخیرا فعالان حوزه نشر را به سامان‌دهی شبکه‌های توزیع امیدوار کرد. این اتفاق در شرایطی رخ داد که موزعان، تعریف قانونی نداشته و بدون نیاز به پروانه و مجوز توزیع کتاب را آغاز کرده‌اند. سید عباس صالحی درباره این اقدام جدید معاونت امورفرهنگی گفت: «آیین‌نامه نشر در این‌باره دچار ابهام و سکوت بود و به همین دلیل کسی سراغ آن نرفته بود. اما در آیین‌نامه جدید، صدور پروانه برای موزعان در نظر گرفته شد.»
آیین‌نامه نشر دراین‌باره {موزعان کتاب} دچار ابهام و سکوت بود و به همین دلیل کسی سراغ آن نرفته بود.
وی ضمن بیان اینکه حالا این زمینه وجود دارد تا افرادی که تمایل به حضور در عرصه توزیع کتاب دارند، با اخذ مجوز، فعالیت خود را آغاز و یا به آن ادامه دهند، اضافه کرد: «این اتفاق کمک می‌کند تا در کنار حوزه ناشران و کتاب‌فروشان، حوزه موزعان کتاب نیز جدی‌تر به نهاد صنفی و ارتباط خود را با آن شکل دهند. ضمن اینکه اخذ مجوز باعث می‌شود که موزعان به لحاظ قانونی، پایگاه خود را پیدا کنند.»
صالحی ادامه داد: «این اقدام اجازه می‌دهد همان طور که امکان حضور و به عرصه آمدن ناشران جدید به عرصه نشر کشور وجود دارد، حالا این امکان در حوزه توزیع کتاب نیز به‌وجود آمده است که نیروها و انرژی‌ها و ایده‌های جدید بتوانند به شکل قانونی وارد این عرصه شوند و آرم رسمی خود را داشته باشند.»
ارسال نظر
