بررسی ادعای تولید برق از زباله های تهران

 سخنان یک نامزد انتخابات ریاست جمهوری در نخستین مناظره انتخاباتی مبنی بر ناتوانی شهرداری تهران در تفکیک زباله از مبدا و پاسخ دیگر نامزد در خصوص توانمندی در تولید برق از زباله های پایتخت، مورد توجه بسیاری از تحلیلگران شهری قرار گرفت.

به استناد آمارهایی که منابع رسمی شهرداری پایتخت منتشر کرده، در کلان شهر تهران روزانه هفت هزار و 500 تن زباله تولید می شود و «منصور باقرصاد» مدیر عامل سازمان مدیریت و جمع آوری پسماند شهر تهران تاکید دارد که فقط 200 تن زباله بازیافتی (معادل 2.6 درصد زباله های تولیدی روزانه شهر تهران) برای تولید سه مگاوات برق مورد استفاده قرار می گیرد.

در همین حال، «محمدمهدی تندگویان» عضو شورای اسلامی شهر تهران بر این باور است که تکفیک زباله از مبدا در کلان شهر تهران صفر است و در 12 سال اخیر هیچ فعالیت عملیاتی در این خصوص انجام نشده است و از سوی دیگر تاکنون هیچ درآمدی از محل جمع آوری و بازیافت زباله های شهر تهران به شورای شهر اعلام نشده است.

به گزارش ایرنا، تولید انبوه زباله در شهر تهران سالهاست به دلیل آنچه کارشناسان آن را «بی‌تدبیری مدیریت شهری» می نامند، به یکی از معضلات شهری تبدیل شده و تحلیلگران می گویند هیچ یک از راهکارهای به‌ کار گرفته شده برای حل این مشکل مثمر ثمر نبوده است.

نخستین مناظره انتخابات ریاست جمهوری جمعه هشتم اردیبهشت ماه با محوریت مسائل اجتماعی و فرهنگی برگزار شد. در جریان این مناظره یکی از نامزدها در پاسخ به اظهارات نامزد دیگر در خصوص ناکامی برای اجرای طرح تفکیک زباله به رغم گذشت 12 سال گفت: یکی از توفیقات این دوره مدیریت شهری پایتخت، تولید برق از زباله بوده است.

ماجرای تولید برق از زباله ها اولا به شهر تهران محدود نمی‌شود اما موضوع این است که بسیاری از تحلیلگران و حتی اعضای شورای اسلامی شهر تهران می گویند به علت مقرون به صرفه نبودن این طرح، محل حرف و حدیث است و شهرداری هم تاکنون گزارشی در این زمینه نداده است.

منصور باقرصاد مدیرعامل سازمان مدیریت و جمع آوری پسماند شهر تهران در این خصوص می‌گوید: دستگاه زباله سوز «آرادکوه» در کهریزک سه مگاوات برق تولید می‌کند که تاکنون حدود 22 هزار مگاوات برق به شرکت برق تحویل داده که در کنتور مشخص است.

سئوالی که پیش می آید اینکه مصرف برق در چه زمینه ای است و چه درآمدی دارد که مدیر عامل سازمان مدیریت و جمع آوری پسماند شهر تهران در پاسخ به این سئوال افزود: برق تولیدی این کارخانه به شبکه برق رسانی کشور داده می شود.

دستگاه زباله سوز آرادکوه کهریزک دهه فجر سال 93 با اعتباری بالغ بر 9 میلیون دلار و 160 میلیارد ریال ساخته شد که 60 درصد آن توسط شهرداری و 40 درصد از سوی بخش خصوصی تأمین شد و حالا به گفته مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران 60 درصد درآمد حاصل از این کارخانه متعلق به شریک چینی آن است.

اما محمدمهدی تندگویان عضو شورای اسلامی شهر تهران در این باره نظر دیگری دارد، وی به خبرنگار ایرنا گفت: قطعات این دستگاه زباله سوز که اغلب کهنه بود از کشور چین با هزینه بالا وارد شد اما نکته مهم این است که این کارخانه تا به امروز حتی یک ریال درآمد نداشته و اگر داشته به شورای شهر اعلام نشده است.

البته باقرصاد مدیرعامل سازمان مدیریت و جمع آوری پسماند شهر تهران اعلام کرده برق تولیدی این کارخانه به قیمت 540 تومان برای هر کیلووات از سوی اداره برق خریداری می شود که ارزش کل برق تولیدی این کارخانه از زمان راه اندازی تاکنون حدود 10 میلیارد تومان بوده است، اما تندگویان می گوید: اگر این کارخانه درآمد دارد پس چرا یک هزار و 400 میلیارد تومان به سازمان پسماند شهرداری هزینه می دهیم؟

مدیرعامل سازمان جمع آوری و مدیریت پسماند شهر تهران در خصوص بودجه این سازمان در سال 93 و 95 نیز گفت: بودجه این سازمان در سال 93 حدود 90 تا 100 میلیارد تومان بود که رقم آن برای سال 95 به 130 میلیارد تومان رسیده است.

وی در پاسخ به این سئوال که چرا با وجود کسب درآمد از کارخانه زباله سوز بودجه این سازمان طی سه سال اخیر افزایش یافته گفت: مدیریت شهری در طول سال حدود 500 میلیارد تومان برای جمع آوری، رفت‌وروب و حمل و نقل زباله شهر تهران پرداخت می کند.

این مقام شهرداری تهران درعین حال اظهارکرد: در تمام دنیا مدیریت پسماند یک شهر هزینه زاست نه درآمد زا، طرح این موضوع که زباله سوز باید درآمد داشه باشد غیرکارشناسی است چرا که باید زباله را بی‌خطر کنیم.

براساس اعلام شهرداری تهران، با راه اندازی این دستگاه زباله سوز قرار بود با سوزاندن روزانه 200 تن زباله سه مگاوات برق تولید شود که این امر با اعتراض تعدادی از اعضای شورای اسلامی شهر تهران و کارشناسان حوزه شهری روبه رو شد.

مجتبی عبداللهی معاون وقت خدمات شهری شهرداری تهران در خصوص این زباله سوز گفته بود که با بهره برداری از دستگاه زباله سوز آرادکوه در کهریزک، روزانه 200 تا 300 تن زباله بازیافت شده و سه تا چهار مگاوات برق تولید خواهد شد.

نکته قابل توجه دیگر این است که براساس اعلام شهرداری تهران روزانه هفت هزار و 500 تا هشت هزار تن زباله در تهران تولید می شود و حجم تولید زباله در برخی مناطق به گونه ایست که شهرداری تهران مجبور است روزانه دو تا سه نوبت اقدام به جمع آوری زباله ها کند.

البته شهرداری تهران در سال های اخیر اقدامات و هزینه های زیادی برای فرهنگ سازی در این زمینه انجام داده که بسیاری از کارشناسان همواره گفته اند اکثر آنها به جای کارشناسی بودن، تبلیغاتی بوده و جنبه شعاری داشته است.

برای مثال یکی از اهداف شهرداری تهران از راه اندازی کمپین آسمان آبی زمین پاک در سال 93 مباحث مربوط به تفکیک زباله بود که تنها جنبه یک شو تبلیغاتی برای شهرداری داشت.
در قالب این کمپین جمعی از مردان سفید (وایت من ها) ابتدا در مناطق شش، هشت و 11 دست نوشته و پلاکارد های با مضامین آموزش رفتارهای ترافیکی و محیط زیستی شهروندان در دست داشتند و قرار بود این در مرحله بعد این اقدام در سطح مناطق 22 گانه دنبال شود.

تفکیک زباله از مبدأ یکی از موضوعاتی بود که در این کمپین دنبال می شد اما با گذشت مدتی این کمپین به صورت شعاری درآمد که تنها بنرهای آن زینت بخش همایش های مختلف شهرداری تهران بود و در ورق هایی اطراف کارگاه های مترو پایتخت نقاشی می شد.

در همین راستا آموزش هایی نیز در سراهای محلات برگزار شد که آنها نیز چندان اثر بخش نبود و نکته مهم تر اینکه سطل های زباله محله ها همان سطل های زباله قدیمی بود و در صورتی که زباله ها از سوی شهروندان هم تفکیک می شد درنهایت با ریختن آن درون این سطل های زباله و جمع آوری آن در شب با یکدیگر مخلوط می شدند.

رحمت‌الله حافظی، عضو شورای اسلامی شهر تهران نیز درهمین ارتباط در گفت‌وگو با یکی از روزنامه ها درباره نحوه مدیریت پسماند در شهرداری تهران گفت که «مدیران شهرداری تهران هیچ انگیزه‌ای برای ساماندهی پسماند پایتخت نداشته‌اند. دلیل آن نیز بسیار واضح و مشخص است. زباله کالای بسیار با ارزشی است که از‌ آن به‌عنوان طلای کثیف یاد می‌شود. برای جمع‌آوری زباله، شهرداری باید مزایده برگزار کند. این درحالی است که شهرداری تهران مناقصه برگزار کرده است.»

او می‌افزاید: «شرکت‌هایی که در بحث پسماند ورود پیدا می‌کنند و تقاضای جمع‌آوری زباله می‌کنند، باید به شهردای بابت صدور مجوز جمع‌آوری زباله پول پرداخت کنند. اما متاسفانه در شهرداری تهران علی‌رغم اینکه پولی دریافت نمی‌شود بلکه میلیاردها تومان از بودجه شهر نیز به حساب آن شرکت‌ها واریز می‌شود. حال شهردار باید پاسخ دهد که چرا چنین اتفاقی در 10 سال گذشته رخ داده است؟ از یک سو میلیاردها تومانی که از بودجه شهرداری پرداخت شده و از سوی دیگر میلیاردها تومانی که می‌توانست به خزانه شهرداری تزریق شود اما نشده است. تمامی این پول‌ها کجا رفته و به حساب چه کسانی واریز شده است؟».

محمدمهدی تندگویان نیز درباره بحران پسماند در شهر تهران به خبرنگار ایرنا گفت که «تفکیک زباله از مبدا در پایتخت صفر است. در این 12 سال که قالیباف شهردار بود هیچ کار عملیاتی در این خصوص انجام نشده است. در یک دوره کوتاه مدت، شهروندان تفکیک زباله در مبدا را انجام دادند اما به‌دلیل آماده نبودن زیرساخت‌ها در سازمان پسماند، امکان جمع‌آوری از مبدا نبود و این طرح اجرایی نشد. این مشکل تنها به‌دلیل سوء مدیریت رخ داده و دلیل دیگری ندارد. یا شاید اشخاصی از این سوء‌مدیریت منتفع می‌شوند که به‌عنوان عضو شورای شهر از آن خبر ندارم».

تندگویان با بیان اینکه متأسفانه کارخانه زباله سوز تکنولوژی قدیمی و آلایندگی زیست محیطی دارد به ایرنا گفت: اکنون تکنولوژی های روز دنیا درخصوص بازیافت پسماند تغییر کرده و نکته مهم این است که تولید برق از 20 درصد زباله ها امکان پذیر است و شهرداری تهران 80 درصد مابقی را چه می کند.

وی با اشاره به اینکه روزانه هفت هزار تن زباله در شهر تهران تولید می شود گفت: درآمد حاصل از این زباله ها چه مقدار است؟

عضو شورای اسلامی شهر تهران با تأکید بر اینکه چهار سال است که این سوال از شهردار تهران مطرح می شود تصریح کرد: اگر روزی شهرداری تهران اعلام کند چه اقدامی در حوزه تفکیک پسماند صورت می گیرد ما حرف هایمان را پس می گیریم.

وی افزود: چرا از هفت هزار تن زباله شهر تهران هیچ درآمدی نداریم در حالیکه سایر کشورها زباله می خرند برای تولیدات مشخصی از زباله ها.

تندگویان تأکید کرد: هیچ درآمدی در تولید زباله به شورای شهر اعلام نشده و نکته مهم این است که در مواقعی به دلیل وزش باد و بوی نامطبوع و آلودگی امکان بهره برداری از زباله سوز نیست.

اما مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران در این باره گفته است این کارخانه در طول سال تنها به مدت یک ماه برای رفع نواقص و ایرادات کارخانه تعطیل می شود.

تندگویان در این خصوص می گوید: در صورت تولید برق در زباله سوز، میزان برق تولیدی بیش از مصرف همان نیروگاه نیست و راه اندازی این نیروگاه هیچگونه صرفه اقتصادی نداشته است.

عضو شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه موضوع تفکیک زباله مشخص است گفت: هر شب همه زباله های تر و خشک داخل یک مخزن ریخته می شود و هیچگونه تفکیکی صورت نمی گیرد.

وی افزود: شب ها شرکت هایی وجود ندارند که زباله ها را به صورت تفکیکی جمع آوری کنند و اغلب زباله جمع کن هایی هستند که زباله ها را به مناطقی منتقل کرده و از آن درآمد کسب می کنند.

تندگویان خاطرنشان کرد: همه شهروندان زباله جمع کن های غیرقانونی را می بینند و سئوال این است چرا شهرداری تهران نتوانسته در این 12سال شبکه رسمی مشخص درست کند که زباله ها به کارگاه های مشخص منتقل شوند.

وی تأکید کرد: در صورت وجود درآمد، سازمان پسماند نه تنها نباید بودجه دریافت کند بلکه باید برای شهرداری درآمد پایدار نیز داشته باشد.

عضو شورای اسلامی شهر تهران با تأکید بر اینکه در حوزه پسماند موضوع ساماندهی است گفت: مردم هم فرهنگ تفکیک زباله را دارند و هم این اقدام را انجام می دهند اما این وظیفه مردم نیست که دنبال کیوسک هایی بگردند و زباله تفکیکی خود را تحویل دهند بلکه شهرداری باید با ایجاد یک سازمان این کار را انجام دهند.