حمید اکبری، خبرنگار اهل کابل است که در روزهای گذشته به بازدید و خرید کتاب از این نمایشگاه رفته و بسیار ناراضی است. او لیستی برای خرید تهیه کرده بود که به گفته خودش، نتوانست آنها را تهیه کند.
گروهی از مردم افغانستان در کنار نام کشورشان «ایران شرقی» را به عنوان بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی خود می‌دانند. دربرگیرندگی گستره ایران فرهنگی از مرزهای سیاسی ایران امروز فراتر رفته و بخش‌های مختلفی از کشورهای فارسی‌زبان را هم شامل می‌شود. در این میان افغانستان از دیگر کشورها پیشی گرفته و بالاترین میران پیوند فرهنگی با ایران را دارد. این مساله زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم افغانستان تنها کشوری است که علاوه بر زبان فارسی با خط فارسی هم می‌نویسند و مانند تاجیکستان خط سیرلیک ندارند. همین امر باعث شده تا در انتقال فرهنگ و کتاب از ایران به افغانستان و برعکس همیشه رابطه‌ای جدی و مستمر برقرار باشد. علاقه‌مندی مردم افغانستان به ادامه‌دار بودن این ارتباط فرهنگی باعث شده تا از نظر تعداد بیشترین حجم نمایشگاه‌های مشترک فرهنگی میان ایران و افغانستان برگزار شود.به‌واسطه همین امر، کابل از 23 تا 30 فروردین‌ماه به مدت یک هفته شاهد برپایی نمایشگاه کتاب ایران با حضور ناشران ایرانی و افغانستانی است. این نمایشگاه به‌‌همت رایزنی فرهنگی ایران در کابل، بنیاد احمد شاه مسعود و وزارت فرهنگ افغانستان برگزار شده و در این نمایشگاه 25 هزار عنوان کتاب از 60 ناشر ایرانی و 10 هزار عنوان کتاب از 30 ناشر افغانستانی عرضه شده است.
کتاب‌های مطلوبم را پیدا نکردم
حمید اکبری، خبرنگار اهل کابل است که در روزهای گذشته به بازدید و خرید کتاب از این نمایشگاه رفته و بسیار ناراضی است. او لیستی برای خرید تهیه کرده بود که به گفته خودش، نتوانست آنها را تهیه کند. او درباره نمایشگاه کتاب کابل به «ابتکار» می‌گوید: ناشرانی که امسال از ایران آمده‌اند، کمتر شناخته شده‌اند و کتاب‌هایی که آورده‌اند چندان برای مخاطب افغان مناسب نبود. به‌طور مثال از ناشری پرسیدم که چرا این کتاب‌هایی که ما در افغانستان هم داریم، آورده‌اید و او در پاسخ گفت که اینها کیفیت بهتری دارند. این در حالی است که مخاطب در افغانستان به‌دنبال کتاب‌هایی در حوزه‌های ادبیات، هنر و منابع دانشگاهی است. به گفته این خبرنگار، از سال‌های 83 و 84، نمایشگاه فرهنگی با محور کتاب از سوی ایران برگزار می‌شود که این روند پس از کاهش هرج و مرج در افغانستان، شکل جدی‌تری به خود گرفت با این حال در سال‌های اخیر این نمایشگاه‌ها به لحاظ کیفی، نتوانسته است پاسخگوی مخاطب علاقه‌مند به کتاب در کابل باشد. او می‌افزاید: در کابل به دلیل وجود تعداد زیادی دانشگاه، استادان و دانشجویان زیادی حضور دارند که به‌دنبال کتاب‌ها و منابع درسی خود هستند؛ همین‌طور علاقه‌مندان به ادبیات و کتاب‌های عمومی، با این حال در این نمایشگاه بیشتر کتاب‌های مذهبی و دینی آورده شده و طبیعتا استقبال خوبی از آن نشده است.
اکبری با بیان این‌که کتاب‌های ادبی در افغانستان فروش بالایی دارد، می‌گوید: علاقه‌مندان به کتاب در افغانستان، بیشتر کتاب‌های ترجمه علوم انسانی، آثار هنری، رمان، داستان و سینمایی را دنبال می‌کنند و امسال در این حوزه‌ها کتاب‌های کمی آورده بودند. به گفته اکبری، قیمت کتاب‌ها هم بالاست. در افغانستان قیمت کتاب پایین‌تر از ایران است و وقتی کتابی از ایران آورده می‌شود، به‌دلیل قیمت بالاتر، امکان خرید را کم می‌کند.
بی‌خبری اتحادیه ناشران و کتابفروشان
محمود آموزگار، رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان استان تهران با اشاره به این‌که پیش از این دیداری با رایزن فرهنگی ایران داشته است، بیان کرد: رایزن فرهنگی ایران در کابل در این‌باره از من سوال پرسید و در پاسخ گفتم که زمان برگزاری این نمایشگاه را مناسب نمی‌دانم چرا که ناشران درگیر برنامه‌هایشان برای نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هستند و قاعدتا ناشران برتر امکان حضور در افغانستان را نخواهند داشت. به گفته مدیر نشر کتاب آمه، قرار بود ناشرانی که به افغانستان می‌روند به اتحادیه اعلام کنند اما متاسفانه هیچ اطلاعی از ناشرانی که به نمایشگاه رفته‌اند نداریم.
استقبال بی‌نظیر بود
با این حال مهدی قزلی، مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی که در مراسمی در این نمایشگاه حضور یافته و سخنرانی کرده بود، به استقبال پرشور مردم از نمایشگاه کتاب کابل اشاره می‌کند و به «ابتکار» توضیح می‌دهد: نمایشگاه کتاب کابل از اولین تلاش‌ها در این سطح بوده و استقبال بی‌نظیری هم از آن صورت گرفته است. به‌طور مثال برنامه‌های جنبی نمایشگاه بسیار مورد استقبال علاقه‌مندان قرار گرفت و جمعیتی بیش از 300 نفر در آنها حضور پیدا کرد. این نویسنده در پاسخ به این‌که اعلام شده 60 ناشر ایرانی در این نمایشگاه بوده‌اند اما به نظر می‌رسد تعداد کمتری در این نمایشگاه غرفه داشتند، می‌گوید: 60 ناشر کتاب‌هایشان را به این نمایشگاه فرستاده‌اند اما تعداد غرفه‌ها کمتر بوده و دلیل آن هم این است که برخی ناشران کتاب‌های دیگر انتشارات را هم آورده‌اند. 25هزار عنوان کتاب در این نمایشگاه عرضه شده که در حوزه‌های مختلف از ادبیات و هنر گرفته تا کتاب‌های آموزشی، دانشگاهی، مذهبی و مهارتی است. به‌طور مثال تنها یکی از غرفه‌ها پنج‌هزار جلد کتاب را از ناشران مختلف ارائه کرده، برخی از آثار هم توسط ناشران افغانستانی که با ناشران ایرانی قرارداد دارند، آورده شده است.
به هر حال برگزاری نمایشگاه کتاب در کشوری که زبان مشترک با ما دارد، مساله‌ای مهم و قابل توجه است. در حالی که این کشور به لحاظ مذهبی مانند ایران دارای اقلیت‌های مذهبی و قومی بسیاری است. بنابراین به نظر می‌رسد پیش از برگزاری هر نمایشگاهی باید به این مساله توجه کرد که مخاطب در مقصد به دنبال چه اثر و کالایی است. به این معنا که با شناختی که نویسندگان، شاعران، بزرگان و اهالی فرهنگ و هنر ایران و افغانستان به‌واسطه رفت‌وآمد پیوسته میان دو کشور دارند، می‌توان فهرستی از آثار مورد نیاز را تهیه کنند و آنچه برخاسته از فضای واقعی جامعه هدف است، ارائه شود. نیاز به پژوهش، مطالعه و برنامه‌ریزی مدون در این حوزه‌ها بسیار حائز اهمیت است. شاید بزرگترین آفت فعالیت‌های فرهنگی و هنری در این میان، سیاست‌زدگی در همه جوانب باشد که این امر می‌تواند به عنوان خطری بزرگ موجب شکل‌گیری بی‌اعتمادی و آسیب‌زدن به تعاملات فرهنگی در کشورهایی با زبان مشترک باشد.
ارسال نظر
