جایگاه برجسته ایران در تحولات سوریه

 خبر تحلیلگران مسائل بین المللی ایران، آمریکا و روسیه را سه ضلع اساسی در شکل دهی به تحولات سوریه می دانند و معتقدند تهران نقش و جایگاه ویژه ای در آینده این کشور دارد.

آمریکا در یک اقدام خودسرانه و غیرقانونی به بهانه حمله شیمیایی دولت «بشار اسد» به شهروندان سوری، به پایگاه هوایی سوریه حمله کرد. این اقدام جنگی پیام های متناقضی را از جنگ طلبی آمریکا تا صلح دوستی این کشور در جهان به راه انداخت.
 
شاید اکنون بهتر از گذشته بتوان تحلیل ها در مورد نامشخص بودن راهبرد «دونالد ترامپ» را متوجه شد. رفتار و گفتار کنونی وی در بسیاری از موارد به شدت در تقابل با آن چیزی است که در گذشته بیان کرده بود.
 
به نوشته روزنامه انگلیسی دیلی میل، «دونالد ترامپ» در حالی که چند روز پیش دونالد ترامپ تصمیم برای حمله به سوریه را عملیاتی کرد؛ اکنون رئیس جمهوری جنجالی آمریکا برای خوشگذارنی به میدان گلف خود در فلوریدای آمریکا سفر کرده است.
 
ترامپ خاکستر منازعه و جنگ را در خاورمیانه با حمله موشکی به سوریه شعله ور کرد و بر پیچیدگی اوضاع منطقه بیش از پیش افزود تناقض رفتاری ترامپ را غیرقابل پیش بینی کرده است زیرا به نوشته این روزنامه وی در سال 2013 به باراک اوباما تاکید کرد به سوریه حمله نکند یا اینکه ابتدا مجوز آن را از کنگره بگیرد. از سوی دیگر وی درحالی به فلوریدا سفر کرد که در دوره رقابت های انتخاباتی گفته بود اگر به عنوان رئیس جمهوری آمریکا انتخاب شود هیچ گاه نمی تواند به بازی گلف بپردازد زیرا در این مقام بسیار پرمشغله خواهد.
 
کارشناسان و رسانه های غربی نتوانسته اند تفسیر دقیقی از رفتار سیاسی ترامپ عرضه کنند اما سناریوهایی را برای آمریکا، خاورمیانه و ایران بیان کرده اند.

** استراتژی ایران در سوریه
 
بدون شک ایران بازیگر بی رقیب و اصلی در سوریه است و پیوندهای عمیقی را با حوزه های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی این کشور ایجاد کرده است که قطع آن امکان پذیر نیست. از سوی دیگر ایران در عرصه های امنیتی و نظامی نیز در حساس ترین برهه به کمک دمشق در برابر تروریست ها شتافت و برادری صادقانه خود را با مردم این کشور به نمایش گذاشت.
 
روزنامه انگلیسی «ایندیپندنت» در زمینه نقش ایران در سوریه و همکاری با روسیه نوشت: روسیه و ایران خواستار تحقیقات مستقل در زمینه حمله شیمیایی در سوریه شده اند که باعث تهاجم موشکی ترامپ به این کشور شد. این واکنش مشترک وزیران خارجه ایران و روسیه پس از آن صورت گرفت که در اجلاس جی 7 در ایتالیا در مورد اتخاذ رویکرد سخت تر علیه سوریه و روسیه صحبت شد.
 
براساس تحلیل بسیاری از رسانه های جهان، از زمان حمله موشکی ایالات متحده به سوریه، آمریکا و انگلیس در یک سو و ایران و روسیه در طرف دیگر این معادله قرار گرفته اند. به همین دلیل دوطرف نسبت به اقدام های یکدیگر حساس شده اند. این روزنامه انگلیسی عنوان کرد که ایران و روسیه تهدید کرده اند در صورت حملات بیشتر نظامی، آن را تلافی خواهند کرد.
 
پس از آنکه تعدادی از شهروندان غیرنظامی سوریه در حمله شیمیایی کشته شدند خشم جهانی برانگیخته شد. غرب بر این باور است که رژیم اسد این حمله شیمیایی را به «خان شیخون» انجام داده است. اما روسیه استدلال می کند که این اتفاق پس از حمله هوایی دولت سوریه برای نابودی تجهیزات شبه نظامیان صورت گرفت. مخالفان اسد از این تاسیسات برای تولید بمب شیمیایی استفاده می کردند. آمریکا این سخن روسیه را نامعتبر اعلام کرد.
 
همزمان با این نکته که دیپلمات های انگلیس و آمریکا اعلام کردند در صورت تکرار این موضوع (حمله شیمیایی) اقدام نظامی بیشتری انجام می دهند ایران و روسیه هشدار دادند اقدام آمریکا و عبور از خط قرمز آن ها در سوریه، با پاسخ نظامی روبرو خواهد شد.
 
گزارش تارنمای «المانیتور» نیز تحلیل مشابهی را در مورد راهبرد ایران در قبال شرایط سوریه به کار برده است. این ارزیابی ایران را برنده تنش میان روسیه و آمریکا در مورد اوضاع سوریه دانست و نوشت: ایران پس از حمله آمریکا، در مدت زمان کوتاهی آن را به شدت محکوم کرد.
 
این اقدام پیامی برای روسیه نیز به همراه داشت زیرا این مسکو و واشنگتن هستند که باهم ارتباط دارند و مسائل را با یکدیگر هماهنگ می کند.
 
براساس تحلیل المانیتور، تهران این اتفاق را محکوم کرد اما این ایران نیست که به آن پاسخ می دهد. اکنون نوبت روسیه است زیرا می گوید من پشتیبان آن ها هستم و به عنوان شریک نزدیک در کنار آن ها (سوریه) می مانم.
 
این تارنما بر این اعتقاد است که با وجود خشم ایران از حمله ایالات متحده آمریکا به سوریه، به نظر می رسد ایران برنده بحران اخیر در سوریه باشد. یک بار دیگر ایران نشان داد که می تواند شریک مورد اعتماد سوریه باشد. تهران اکنون می تواند مسکو را مجاب کند تا موضعی محکم تر در مقابل اقدام های آمریکا در بحران سوریه بگیرد. از دیدگاه ایران اگر این حمله با پاسخ محکمی روبرو نشود - حتی اگر این جواب در حد حرف هم باشد- ممکن است در آینده هر روز و هفته دوباره این اتفاق بیفتد.

**ایران هدف سیاست های آمریکا در سوریه
 
در دوره ریاست جمهوری «باراک اوباما» کاخ سفید تلاش داشت تا گرفتار درگیری نظامی در سوریه نشود به همین دلیل با وجود تلاش متحدان منطقه ای، ایالات متحده هیچگاه رویکرد تندی را اتخاذ نکرد. گویا با روی کار آمدن ترامپ، راهبرد آمریکا به سوریه تغییر کند. کارشناسان به رئیس جمهوری جدید آمریکا توصیه می کنند برای کنترل سوریه باید ایران را به عنوان مهمترین متحد دمشق تحت فشار قرار دهد.
 
گرچه اتهام استفاده از سلاح شیمیایی با حمله ایالات متحده روبرو شد اما ایران و روسیه این حمله به پایگاه نظامی سوریه را محکوم کردند و موضع تندی گرفتند و حتی خواستار تحقیقات مستقل در این زمینه شدند. به نظر می رسد سیاست ترامپ در مورد حضور جدی تر در مساله سوریه مبهم است اما به باور تحلیلگران آمریکایی اگر وی این گونه تصمیم بگیرد باید خود را برای رودررویی با ایران و روسیه آماده کند زیرا این نیروهای ایران هستند که واقعیت این کشور را تشکیل می دهند؛ آینده سوریه روی زمین و با حضور ایران تعیین می شود.
 
تارنمای شبکه خبری «سی.ان.ان» در تحلیلی با اشاره به تحلیل فوق در مورد نقش آفرینی ایران در سوریه نوشت: ایران را نمی توان مجبور کرد تا از سوریه خارج شود اما باید کاری کرد که نقش و تحرک ایران در این کشور محدود شود. در هر صورت نفوذ ایران در سوریه قابل چشم پوشی نیست.
 
ایران شبکه گسترده ای از متحدان و منابع را دارد که از سوریه تا افغانستان حضور دارند. از زمانی که در سال 2012 ایران وارد موضوع سوریه شد به تدریج موقعیت دولت این کشور روی زمین تثبیت شد و موازنه قدرت به نفع بشار اسد تغییر کرد. البته این موضوع جای تعجب ندارد زیرا ایران نزدیک به 4 دهه است که در سوریه حضور جدی دارد.
 
سی.ان.ان افزود: نفوذ ایران در سوریه ابعاد دینی و فرهنگی دارد. اگر آمریکا می خواهد در سوریه به مقابله با ایران بپردازد باید با این مسائل نیز روبرو شود. این امر نیازمند رویکرد بلند مدت است تا مسائل نوظهور و پیچیده را رفع کند. آمریکا باید جای پای ایران را در سوریه هدف بگیرد. ایجاد منطقه امن به وسیله دولت ترامپ خط مشی مناسبی برای مقابله با نفوذ ایران تبدیل شود.
 
تحلیلگران آمریکایی تاکید دارند: اخلاقیات حکم می کنند تا ایجاد چنین منطقه ای در راهبرد کلان ایالات متحده قرار بگیرد. کارشناسان آینده سوریه را مشتمل بر دولتی فدرالی تصور می کنند که قدرت در مناطق مختلف آن تقسیم می شود. در این راستا استراتژی ایران برای سوریه به گونه ای تعبیه می شود تا به تهران اجازه دهد همچون دولت کنونی سوریه در آن ساختار تسلط داشته باشد. اگر چه روسیه اکنون در سوریه نقش دارد اما دست هایش بسته است. دور شدن دولت اسد و ایران از روسیه فرصتی را برای ایالات متحده ایجاد می کند تا فعالیت های خود را با روسیه هماهنگ کند و با نفوذ ایران در سوریه مقابله و آن را محدود کند.
 
این شبکه خبری آمریکایی در مورد خط مشی های آینده به مقام های کاخ سفید توصیه کرد: درآینده ممکن است نیروهای نزدیک به ایران تلاش کنند تا با هم متحد شوند و مانند اتفاقی که در عراق افتاد، پس از پایان درگیری ها قدرت را در این کشور در دست گیرند. آمریکا باید تلاش کند تا از مشروع شدن این گروه ها برای حضور در عرصه سیاسی و کسب قدرت در آینده سوریه جلوگیری کند. بنابراین ایجاد منطقه امن از نفوذ ایران جلوگیری می کند و مانع دست باز تهران در شکل دهی به آینده دمشق می شود.