چند و چونِ ازدواج در گوشیِ موبایل

 فرارو در یادداشتی آورده است:تلاش وزارت ورزش و جوانان برای بالا بردن کیفیت ازدواج و کاهش طلاق ادامه دارد. این‌بار این وزارت‌خانه می‌خواهد از اپلیکیشنی رونمایی کند که قرار است زوج‌ها را آماده ازدواج کند؛ اپلیکیشنِ 'آموزش‌های پیش از ازدواج'.

در یادداشت فرارو آمده است: این وزات‌خانه اسفند ۹۵ وعده داد که اپلیکیشنِ ۱۰ هزارتومنیِ خود را فروردین‌ماه رونمایی خواهد کرد. اینکه که این وعده به این زودی محقق شود یا نه مشخص نیست، اما قرار است این اپلیکیشن قدم دیگری در راستای طرح ملی آموزش‌های پیش از ازدواج باشد.

مسئولین این وزات‌خانه می‌گویند تنها ۵۰ درصد از زوج‌های ایرانی از زندگی خود رضایت دارند. از طرفی آن‌ها گفته‌اند به جز این ۵۰ درصد خیلی از زوج‌ها به محض نارضایتی از زندگی و در سال‌های اول تا سوم پس از ازدواج از یکدیگر جدا می‌شوند.

روند رو به رشد طلاق نیز از دیگر نگرانی های دولت است. طبق آمار تا پایان بهمن ماه سال 95، 165 هزار و 981 مورد طلاق به ثبت رسیده. در همین بازه زمانی یعنی از فروردین تا آخر بهمن 94 اما این آمار 163 هزار و 765 مورد بوده است.

آموزش‌های مفیدِ پیش از ازدواج به گفته مسئولین می‌تواند در کاهش طلاق –اعم از طلاق عاطفی و رسمی- موثر باشد.

به همین دلیل هم هست که از سال گذشته تعداد زیادی مربی برای این آموزش‌ها تربیت شدند تا جوانان را در مواردی مثلِ آشنایی با مراحل ازدواج، معیارهای انتخاب همسر و آشنایی با وظایف و حدود اختیارات زن و مرد کمک کنند.

این برنامه، طرح ملی تربیت مدرسان و آموزش‌های پیش از ازدواج نام دارد؛ همان طرحی که ناصر صبحی –مدیرکل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت جوانان- آن را جامع‌ترین طرح ملی تاریخ جمهوری اسلامی ایران نام نهاده است.

اما آیا این وزات‌خانه و به طور کلی دولت دیرهنگام به فکر آموزش‌های اصولی برای ازدواج بهتر نیفتاده است؟

اجرای ۲۴ ساله یک طرح
مسئولان هر نهاد پاسخ به این سئوال را در سال‌های گذشته به عهده شخص یا نهاد دیگر وانهاده‌اند، با این حال موضوع به ۲۶ سال پیش برمی‌گردد.

سال ۷۰ بود که طرحِ آموزش‌های پیش از ازدواج تصویب شد. ۱۱ سال، اما طول کشید تا این طرح در دستور کار بهزیستی قرار بگیرد که آن‌هم ادامه پیدا نکرد.

در سال ۸۲ و در برنامه چهارم توسعه و شواری عالی جوانان برنامه ساماندهی ازدواج تصویب شد. با این حال این برنامه تا سال ۹۴ که سند سلامت جوانان به تصویب رسید فراز و فرودهای زیادی داشت و در نهایت در این سال به تصویب مجلس رسید.

سال گذشته در اجرای این طرح ۱۷۰۰ مربی آموزش دیدند. به گفته معاون ساماندهی امور جوانان امسال نیز قرار است طرح آموزش ۲۵۰۰ مدرس برای آموزش پیش از ازدواج شروع شود و در پی آن ۷۵۰ هزار نفر که در آستانه ازدواج قرار دارند در این دوره‌های ۱۶ ساعته جذب شوند.

محمدرضا رستمی در کنار این از راه‌اندازی مراکز مشاوره ازدواج و خانواده در تعداد زیاد هم سخن گفته. به گفته او در بهمن ۹۵، ۸۷ مرکز مشاوره ازدواج و خانواده مجوز فعالیت دریافت کردند و قرار بوده که تا پایان اسفند ۹۵، ۷۰ مرکز دیگر هم مجوز بگیرند.

رستمی همچنین از راه‌افتادنِ ۳۰۰ مرکز مشاوره در مجموع تا پایان دولت یازدهم سخن گفته است تا بتوانند به زوج‌ها و کسانی که قصد ازدواج دارند کمک کنند.

آیا آموزش ازدواج اجباری می‌شود؟
با این حال بسیاری کارشناسان و مشاورین ازدواج معتقدند که این آموزش‌ها هرچند مفیدند، اما زمانی می‌توانند بهتر موثر واقع شوند که محدود به ۱۶ ساعت و پیش از ازدواج نشوند. آن‌ها معتقدند باید این آموزش‌ها از نوجوانی شروع شوند.

با همه این انتقاد‌ها طرح‌های دیگری مبنی بر اجباری شدن این آموزش‌ها برای زوج‌ها هم در دست بررسی است.

شورای عالی انقلاب فرهنگی، قوه قضاییه و برخی نهادهای دیگر در حال بررسی این مسئله هستند تا آموزش‌های اجباری ۱۶ ساعته را برای این طرحِ ملی راه بیاندازند.

این در حالی است که معاون وزارت جوانان فرهنگ‌سازی برای ازدواج را مقدم‌تر از اجبار می‌داند.

همچنین روان‌شناسان اجباری شدن این آموزش‌ها را بی‌اثر می‌دانند. ملیکا فراهانی –مشاور خانواده- در گفتگو با فرارو می‌گوید: اجبار در آموزش مهارت‌های زندگی در سن جوانی و آن‌هم به مدت محدود نه تنها اثر مفیدی خواهد گذاشت که اتفاقا می‌تواند جوانان را از یادگیری‌های علمی و درست درباره ازدواج دور کند.

به گفته فراهانی بیش‌تر زوج‌هایی که به مراکز مشاوره می‌آیند از همان آموزش یک‌ساعته که در روز آزمایش‌دهی زوجها برای ازدواج انجام می‌شود نیز ناراضی‌اند و معتقدند اطلاعات جدیدی به آن‌ها اضافه نشده است.

به گفته این مشاور به‌جای اجبار و آموزش‌های مقطعی باید همه موارد مربوط به ازدواج و آشنایی دو جنس با یکدیگر را به مدارس و سنین پایین‌تر ببریم.

از طرفی به گفته سعید معیدفر-جامعه‌شناس- وقتی آسیب‌های اجتماعی زیاد شوند، آموزش مهارت زندگی و مشاوره نخواهد توانست تاثیر مطلوب خود را بگذارد، چون مشکلات بر آموزش‌ها فایق خواهد شد.

افسرافشارنادری-جامعه‌شناس- نیز در رابطه با آموزش‌های پیش از ازدواج معتقد است باید این آموزش‌ها در کنار حل مشکلات و مسائل اقتصادی و فرهنگی و اجتماعیِ ازدواج باشد.

با این وجود، برخی کارشناسان نیز گفته اند وجود این آموزش‌ها از نبودشان بهتر است.

آموزش‌های پیش از ازدواج همچنین تنها یکی از تلاش‌های دولت و وزارت جوانان برای کاهش طلاق، افزایش ازدواج و بالا بردن کیفیت زندگی زوج‌هاست.

پیش از این، سایت همسریابی دولت تلاشی برای بالابردن آمار ازدواج و آشنایی صحیح زوج‌ها و همچنین مقابله به دیگر سایت‌های همسریابی غیرمجاز بود.

همچنین وزارت جوانان تلاش کرده تا با روش‌های جدیدتری مثل به‌راه انداختن کمپین و همچنین گسترش NGO‌ها راه ارتباط با جوانان را برای بالابردن مهارت‌های زندگی در آن‌ها باز کند.

اپلیکیشنِ 'آموزش‌های پیش از ازدواج' نیز تلاش دیگری در همین راستاست. به گفته این وزارت‌خانه آموزش آنلاین مهارت‌های ازدواج روش دیگری برای راه‌یافتنِ به زندگی جوانان است.

خانم فراهانی –مشاور خانواده و روان‌شناس- در رابطه با این اپلیکیشن نیز گفت: اگر این برنامه بتواند صریح‌تر و گسترده‌تر با داده‌های به روز شده و علمی و همچنین فارغ از محدودیت‌هایی که تاکنون در آموزش به زوج‌ها وجود داشته در دسترس قرار گیرد، می‌توان موثر باشد، در غیر این‌صورت خیر.

در این شرایط باید منتظر بمانیم تا اپلیکیشن وزارت جوانان در فضای مجازی و در دسترس قرار بگیرد تا ببینیم این اپلیکیشن خواهد توانست از آمارِ ثبت ۱۸ طلاق توافقی در روز، ۵۰۰ طلاق روزانه در کل، کاهش ازدواج و بالارفتن سن ازدواج بکاهد؟