سرنوشت بشار اسد بعد از حمله موشکی

حمله جمعه شب آمریکا به پایگاه هوایی الشعیرات در استان حمص سوریه، پرسش‌های مهمی از جمله درباره سرنوشت بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه مطرح کرده است.

به نقل از دیلی نیوز، برخی تحلیلگران پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ می‌گفتند خوی تجارت‌گونه ترامپ باعث خواهد شد تا او با نگاه سودسالارانه به روابط خارجی، تلاش کند تا با دنیا روابط بهتری داشته باشد چرا که کسب سود، حداقل به ثبات نسبی احتیاج دارد.

این دست از تحلیلگران اما معنای اشتباهی از یک گزاره واقعی داشتند. اینکه ترامپ به تجارت مشهور بود دلیلی نیست تا او سیاست خارجه‌ای تجارت‌گونه‌ای داشته باشد بلکه معنای حقیقی این گزاره فقط این بود که یک تاجر صرف، چیزی از سیاست خارجی نمی‌داند و به همین دلیل همواره مواضعی متناقض می‌گیرد و قابل پیش‌بینی نیست.

ترامپ یک ماه پیش از این، جمله‌ای که در کارزار انتخابی‌اش گفته بود تکرار کرد: اولویت آمریکا باید نابودی داعش باشد. از زمانی که ترامپ بر سر کار آمده وحشی‌گری‌های داعش تداوم پیدا کرده است؛ از جمله حملات داعش به پالمیرا در سوریه و کرکوک در عراق. اما خبری از تشدید حملات آمریکا به مواضع داعش نبود. ولی واکنش ترامپ به حملات ادعایی شیمیایی بشار اسد غیرقابل پیش‌بینی و ناگهانی بود.

این حقیقت نشان می‌دهد اولویت دولت جدید آمریکا در سوریه نابودی داعش نیست. آیا می‌توان گفت که همان‌طور که رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه ترامپ گفته است دولت جدید، کار بشار اسد را تمام خواهد کرد؟

مدت‌های زیادی است که گفته می‌شود سوریه عرصه یک جنگ نیابتی میان ایران، روسیه و حزب‌الله لبنان از یک طرف و آمریکا و شرکای منطقه‌ای‌اش از طرف دیگر است. روند مذاکرات صلح سوریه نیز نشان داده که تا دو طرف نسبت به انجام کاری توافق نکنند نباید منتظر آن رویداد بود. سرنوشت بشار اسد نیز نمی‌تواند جدای از این حکم باشد.
اینکه ترامپ به تجارت مشهور بود دلیلی نیست تا او سیاست خارجه‌ای تجارت‌گونه‌ای داشته باشد بلکه معنای حقیقی این گزاره فقط این بود که یک تاجر صرف، چیزی از سیاست خارجی نمی‌داند و به همین دلیل همواره مواضعی متناقض می‌گیرد و قابل پیش‌بینی نیست.
 
 

تا اینجای کار مشخص شده است که با وجود تمام جدال‌های لفظی که میان مسکو و واشنگتن در دوران باراک اوباما برقرار بود اما رئیس‌جمهوری سابق آمریکا توانایی بیشتری برای رسیدن به توافق با ولادیمیر پوتین همتای روسش داشت.

پس از حملات جمعه شب آمریکا به الشعیرات، مسکو اعلام کرد تمام توافق‌هایش با آمریکا در سوریه را خاتمه بخشیده است. این به این معناست که رسیدن به توافق میان روسیه و آمریکا درباره هر موضوعی دشوار شده است.

از طرف دیگر این موضوع به این معناست که نباید در آینده‌ای نزدیک شاهد توافقی میان مسکو و واشنگتن درباره سرنوشت بشار اسد بود. اما نابلدی ترامپ در سیاست خارجی می‌تواند هر حکمی را عوض کند. هیچ بعید نیست ترامپ فردا یک بسته پیشنهادی جالب ‌توجه برای مسکو ارسال کند. از طرف دیگر هیچ بعید نیست حملات آمریکا به سوریه با گستره قابل توجهی تداوم پیدا کند.

احتمال دوم می‌تواند به یک جنگ تمام عیار میان روسیه و آمریکا منجر شود. نباید فراموش کرد که بدترین رویدادهای دنیا را احمق‌ها ساخته‌اند. یک حماقت آشکار بی‌پرده می‌تواند یک منطقه یا یک دنیا را به کام خشونت بفرستد. حماقت جدید می‌تواند دستور ترامپ برای ادامه حملات به سوریه بدون توجه به دغدغه‌های روسیه باشد.

برخی دولت‌های منطقه‌ای از جمله ترکیه نیز از چنین موضوعی حمایت کرده‌اند. مقامات سیاسی آنکارا خواستار ادامه حملات آمریکا شده‌اند.

این موضوع نشان می‌دهد که بازیگران منطقه‌ای تصور می‌کنند که برنده نهایی حمله پردامنه آمریکا به سوریه روسیه نیست. این موضوع همچنان نشان می‌دهد که آنها تصور می‌کنند وضعیت نهایی سرنگونی بشار اسد تداوم خشونت، افراطی‌گری و بحران انسانی در منطقه نیست.

اگر درباره احتمال اول نتوانیم چیزی بگوییم درباره احتمال دوم همه چیز مشخص است. حتی امروز که تقریبا نیمی از سوریه تحت کنترل یک دولت مستقر است، خشونت و افراطی‌گری در این کشور موج می‌زند و در نتیجه سرنگونی چنین دولتی می‌تواند تکرار لیبی باشد.

همه این پیچیدگی‌ها نشان می‌دهد که سرنوشت بشار اسد و دولت او در سوریه نیز فعلا قرار نیست مشخص باشد. پیچیدگی اوضاع در سوریه به معنای پیچیدگی همه مسائل است.