خواب زمستانی صنعت ساختمان رو به پایان است؟

 صنعت ساختمان چند سالی است، در خواب زمستانی به سر می برد و هرچند به نظر می رسد که بنای خروج از شرایط رکودی را ندارد، اما گویا تکانه های جهش رشد اقتصادی در سال 95، تلنگری نیز به این بخش وارد کرده است.

انتشار گزارش تحولات اقتصادی ایران در 9 ماهه سال 95 چشم انداز بخش مسکن را برای فعالان این بخش در سال جدید امیدوارکننده کرده ،زیرا نشان می دهد که از شدت رکود این بخش تاحدودی کاسته شده است.

آنگونه که بانک مرکزی محاسبه کرده است، رشد تولید ناخالص داخلی در بخش ساختمان در 9 ماهه 94 منفی 20.8درصد (20.8-) بود که این میزان برای کل پارسال منفی 17 درصد رسید.

این رشد منفی در فصل بهار 95 نیز تداوم یافت به شکلی که در این فصل این بخش رشد منفی 27.4 درصد (27.4 -) را پشت سر گذاشت اما در فصل تابستان که فصل رونق ساخت و ساز و تحولات این بخش به شمار می رود، به منفی 2 درصد تقلیل یافت.

با این همه عملکرد بخش ساختمان در فصل سوم به منفی 25.4 درصد (25.4-) بازگشت و سبب شد تا مجموع عملکرد این در 9 ماهه امسال منفی باشد و به منفی 17.1 درصد (17.1-) برسد.

کارشناسان بانک مرکزی ریشه های باقی ماندن بخش مسکن در شرایط رکودی را کاهش شدید عملکرد عمرانی دولت در سه سال گذشته می دانند که به دلیل افت شدید قیمت جهانی نفت ( کاهش از 100 دلار در هر بشکه به 25 دلار) رخ داد و موجب شد تا بودجه دولت در شرایط انقباضی قرار گیرد و دولتمردان نتوانند پروژه های عمرانی را به پیش ببرند.

در کنار تنگناهای اعتباری بودجه عمرانی دولت، ارزش سرمایه گذاری بخش خصوصی مناطق شهری به قیمت های جاری طی 9 ماهه سال 95 نسبت به دوره مشابه سال قبل 14.3 درصد کاهش یافته است.

با اعمال شاخص های قیمت متناظر و تعدیل رقم مذکور، نرخ رشد ارزش افزوده ساختمان بخش خصوصی به قمیت ثابت سال 90 معادل منفی 19.1 درصد (19.1-) برآورد می شود.

در نهایت با احتساب رقم فوق و نیز با در نظر گرفتن ارزش افزوده ساختمان دولتی، نرخ رشد بخش ساختمان به قیمت های ثابت منفی 17.1 درصد برآورد می شود.

**سهم فعالیت اقتصادی بخش مسکن در رشد تولید ناخالص داخلی

با وجود نرخ رشد منفی بخش ساختمان در 9 ماهه 95، بررسی سهم فعالیت های اقتصادی در رشد تولید ناخالص داخلی این بخش روند رو به بهبودی را طی کرده است.

آمارهای بانک مرکزی در این بخش بیانگر آن است که سهم ساختمان در 9 ماهه 94 از فعالیت های اقتصادی منفی 1.5 درصد بوده و برای کل سال 94 عدد منفی 1.2 درصد را ثبت کرده است.

با آغاز سال جدید و در فصل بهار از شدت منفی بودن این بخش کاسته شده به شکلی که این شاخص در فصل نخست سال 95 منفی 1.5 درصد (1.5-)برآورد شده اما در فصل تابستان به منفی یک دهم درصد (0.1-)و در فصل پاییز به منفی 1.4 درصد (1.4-)رسیده تا در مجموع 9 ماهه سهم ساختمان از رشد اقتصادی کشور منفی یک درصد(1-) باشد.

این در حالی است که رشد منفی یک درصدی بخش ساختمان در 9 ماهه 95 در مقایسه با مدت مشابه سال 94 بهبود نیم درصدی (0.5-)این بخش را به رغم منفی بودن سهم آن نشان می دهد.

در بررسی وضعیت ساختمان در تحولات اقتصادی کشور در 9 ماهه 95 ، باید موضوع «تشکیل سرمایه ثابت ناخالص» را نیز مدنظر قرار داد که در دو بخش ماشین آلات (صنعت) و ساختمان تعریف می شود.

این تحلیل آماری بیانگر آن است که تشکیل سرمایه ثابت در بخش ساختمان به قیمت های ثابت سال 90 در 9 ماهه سال 94 برابر منفی17.6 درصد (17.6-) بوده و در کل سال 94به عدد منفی 10.7 درصد رسیده است.

در فصل بهار 95 تشکیل سرمایه ثابت در بخش ساختمان منفی 24.4 درصد (24.4 -) برآورد شده اما در ماه های تابستان و پاییز به ترتیب مثبت 6.2 درصد و منفی 31.1 درصد (31.1-) را به ثبت رسانده تا در مجموع فعالیت های این بخش در 9 ماهه 95 عدد منفی 14.4درصد (14.4-) به ثبت برسد.

بر این اساس از شدت منفی بودن تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ساختمان در 9 ماهه امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل به میزان 3.7 درصد کاسته شده است که از ورود سرمایه های بیشتر به این عرصه حکایت دارد.

به نظر می رسد نرخ رشد منفی 14.4 درصدی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ساختمان به دلیل کاهش سرمایه گذاری در هر دو بخش ساختمان دولتی و خصوصی بوده است.

** روند مثبت صدور پروانه های ساختمانی شهری

با وجود عملکرد منفی بخش ساختمان در 9 ماهه امسال، نگاهی به تعد پروانه های ساختمانی صادر شده و نیز طرح کل زیربنای مندرج در پروانه های ساختمانی سبب امیدواری فعالان صنعت ساختمان به آینده این بازار می شود.

بنا بر آمار بانک مرکزی، در 9 ماهه پارسال در مجموع 72.1 هزار فقره پروانه ساختمانی در کل شهرداری های سراسر کشور صادر شد در حالی که این رقم در سال 95 به 77.7 هزار فقره رسید که رشد 7.7 درصدی را نشان می دهد.

شاخص سطح زیربنا در پروانه های ساختمانی نیز در 9 ماهه سال 94 در مجموع45.5 میلیون مترمربع مجوز صادر شده که این عدد در مدت مشابه سال 95 به 44.4 میلیون مترمربع رسید و رشد منفی 2.3 درصدی را ثبت کرد.

در مجموع در فصل بهار 95 صدور پروانه های ساختمانی 1.8 درصد، در فصل تابستان 9.2 درصد و در فصل پاییز 13.6 درصد رشد را ثبت کرد که بیانگر ورود سرمایه های جدید به این بخش است.

همچنین در سطح کل زیربناهای مندرج در پروانه ها، در دو فصل بهار و تابستان به ترتیب رشد منفی 5.4 درصدی برای بهار و منفی 4.1 درصدی برای تابستان به ثبت رسید در حالی که در فصل پاییز این شاخص مثبت شد و به عدد 4.4 درصد رسید.

** بازار چه می گوید؟

روایت بانک مرکزی از تحولات بازار مسکن در شهر تهران به عنوان دماسنج این بازار نشان می دهد که در 11 ماهه منتهی به بهمن 95 تعداد معاملات آپارتمان های مسکونی در شهر تهران 6.5 درصد در مقایسه با مدت مشابه سال 94 رشد داشته است.

این تحلیل که از آمارهای خام سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور استخراج شده، بیانگر آن است که متوسط قیمت یک مترمربع بنای واحد مسکونی در بهمن ماه گذشته 43.8 میلیون ریال بود که رشد 5.4 درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل ثبت کرده است.

از آنجا که واحدهای تا پنج سال ساخت با سهم 53.9 درصدی بیشترین میزان از واحدهای مسکونی معامله شده در بهمن ماه گذشته را به خود اختصاص داده اند، می تواند چنین تحلیل کرد که سیاست های دولت در تسهیلات دهی به خرید مسکن در افزایش تمایل به خرید ملک بی تاثیر نبوده است.

یکی از این سیاست ها اعطای تسهیلات مسکن به زوجین خانه اولی از محل صندوق پس انداز مسکن یکم روی یک پلاک ثبتی و نیز اعطای تسهیلات مسکن به زوج های جوان از محل اوراق گواهی حق تقدم مسکن بود که به تدریج با سررسید یک ساله سرمایه گذاری متقاضیان و آغاز دریافت این تسهیلات اثر خود را بر افزایش تقاضای مسکن گذاشته است.