روایت تنها مهندس پرواز زن از پرواز بر فراز آرزوها

از میان مشاغل بسیاری که مردم می‌توانند برای گذراندن زندگی انتخاب کنند بسیاری از آنها را از قدیم‌الایام به شغل‌های زنانه و مردانه تقسیم کرده‌اند که این قضیه تنها منحصر به کشور ما نیز نمی‌شود‌. به عنوان مثال بسیاری از مردم آشپزی، معلمی، پرستار بودن و مشاغلی که مرتبط با مراقبت و کودکان هستند را شغل‌های زنانه و در مقابل شغل‌هایی نظیر تعمیرات، خلبانی یا پزشکی را مربوط به مردان می‌دانند‌. این موضوع صرف نظر از اینکه توانایی واقعی هر یک از دو جنس در هر یک از این شغل‌ها چقدر است به‌ اندازه‌ای در ذهن اکثریت جا گرفته است که تا اوایل قرن گذشته حتی در کشور‌های اروپایی و آمریکایی نیز حضور زنان به دانشگاه‌ها ممنوع بود و پس از آن نیز برای بسیاری از رشته‌های تحصیلی ممنوعیت جنسی برگزار بود‌.

محدودیت‌های جنسیتی مربوط به مشاغل همچنان در جامعه و فرهنگ مردم وجود دارد، اما این مساله در کشور‌های پیشرفته دیگر به عنوان مانعی اصلی بر سر راه رسیدن به رویاهای شخص قرار نمی‌گیرد، در صورتی که در کشور ما،این موانع کماکان وجود دارد و به نظر می‌رسد همه چیز اعم از قوانین، مسوولان، مردم و..‌. مانعی هستند بر سر راه رسیدن افراد به شغل‌هایی که روی آنها برچسب جنسیت زده شده است‌. از جمله مهم‌ترین این شغل‌ها می‌توان به خلبانی اشاره کرد‌. شغل خلبانی در عین اینکه به زور بازوی آنچنانی نیاز ندارد، در آموزش آن از روش‌هایی استفاده نمی‌شود که بانوان توانایی یادگیری‌اش را نداشته باشند و در کل در انجام آن هیچ‌گونه تفاوت جنسیتی را نمی‌توان یافت؛ شغلی است که به صورت سنتی به آقایان تعلق دارد تا جایی که طی چند سال گذشته تعداد خلبان‌های زن به ‌اندازه‌ای کمتر از خلبان‌های مرد بوده است که تقریبا به چشم نمی‌آیند، کما اینکه همین چند نفر هم برای رسیدن به جایگاهی که از قبل برای آقایان کنار گذاشته بودند زحمت بسیاری کشیده‌اند‌.

در همین زمینه گفت‌وگویی داشتیم با فهیمه احمدی دستجردی، از اولین خلبانان هواپیمای مسافربری و مهندس پرواز که در ادامه می‌خوانید:
شغل شما از جمله شغل‌هایی است که در جامعه ما به آن برچسب جنسیتی مردانه خورده شده است، تا جایی که بسیاری از مردم و حتی بسیاری از افرادی که در این شغل مشغول به فعالیت هستند آن را مناسب بانوان نمی‌دانند، شما به عنوان یک خانم برای رسیدن به این شغل چه سختی‌هایی را متحمل شدید؟
باید در نظر داشت که شرایط محیطی سخت هست، اما نمی‌شود به شرایط یا شغل خلبانی برچسب جنسیتی زد و گفت که خانم‌ها نمی‌توانند، بلکه مساله اصلی این است که فرصت انجام این کار را در جامعه ما به بانوان نمی‌دهند و وقتی از ابتدا فرصتی برای تلاش در اختیار قرار نگیرد نمی‌توان انتظار نتایج خوبی داشت‌.

در این میان من جزو اولین خانم‌هایی بودم که در هواپیمای مسافربری مشغول به کار شدم و مشخص است که در این راه موانع زیاد بوده و تلاشی که ما کردیم بسیار بیشتر از تلاشی بود که آقایان هم تراز ما برای رسیدن به این شغل داشتند‌. با این وجود افرادی هم بودند که حمایت و کمک کردند و به خاطر همین مشکلات و همین حمایت‌ها بود که من تصمیم گرفتم جامعه بانوان صنعت هوانوردی را تشکیل دهم تا بتوانیم از خانم‌هایی که در این عرصه فعالیت می‌کنند حمایت کنیم‌.

َبا توجه به اینکه هزینه‌های گذراندن دوره‌های پرواز نسبتا بالاست و در عین حال زمان زیادی را نیز به خود اختصاص می‌دهد، آیا در طول زمانی که این دوره‌ها را می‌گذراندید به این مساله فکر می‌کردید که ممکن است در نهایت ثمره تلاشی که الان می‌کنید را نبینید و موفق نشوید به آنچه می‌خواهید برسید؟

نمی‌شود گفت چنین فکری نداشتم‌. گاهی فکر می‌کردم که ممکن است با وجود تمام هزینه‌هایی که می‌کنم در آخر تلاش‌هایم عملی نشود‌. با این وجود همیشه به خودم می‌گفتم هر طور هست انجامش خواهم داد و در این مسیر بالاتر از مادیات، از وقت خود هزینه کرده‌ام.

هدف شما از تاسیس جامعه بانوان چه بود؟

من براساس سختی‌هایی که خودم کشیده بودم و با این تفکر که نمی‌خواهم آنچه من تجربه کردم را خانم‌های دیگر هم تجربه کنند جامعه بانوان صنعت هوانوردی ایران را تاسیس کردم تا از این طریق بتوانم باکمک اساتید خود از بانوانی که در این صنعت فعالیت می‌کنند حمایت کنم.

هدف این جامعه ارتقای آگاهی و بینش در رابطه با نقش و مسوولیت بانوان است‌. همچنین اهداف دیگر آن ارتقای آگاهی خود خانم‌ها و گسترش روحیه تعاون و همکاری در بانوان و به روز کردن دانش فنی و تخصصی خانم‌هایی است که در این حوزه کار می‌کنند‌. در واقع این جامعه تنها برای خلبانان یا مهمانداران نیست، بلکه مخصوص تمام خانم‌هایی است که در این صنعت مشغول به کار هستند، همه اعم از خلبان و مهماندار، تا خانم‌های فنی و کارکنان آژانس‌های هواپیمایی و فرودگاه‌ها و شرکت‌های اداری، دانشجو‌ها و اساتید این حوزه‌. این افراد همه می‌توانند در این جامعه عضو باشند، توانایی‌های خود را شناسایی کنند و مشکلات خود را بگویند تا ما بتوانیم در حل این مشکلات به آنها کمک کنیم‌.

شما از چه زمانی اقدام به تاسیس جامعه بانوان کردید؟

ما فعالیت خود را دو سال است آغاز کردیم اما شهریور ماه موفق شدیم مجوز رسمی را دریافت کنیم و اعلام موجودیت آن نیز همراه شد با 16 آذرماه که روز جهانی هواپیمایی است‌.
این جامعه در آینده قصد دارد چه مسیری را طی کند؟

همان‌طور که پیشتر اشاره کردم تاسیس این جامعه براساس سختی‌هایی است که خود من به عنوان یک زن در مسیرم با آنها مواجه شدم و من نمی‌خواستم دیگران هم این سختی‌ها را تجربه کنند‌. بر اساس همین هدف قصد ما این است که دیدگاه جنسیتی را از جامعه و از حوزه هواپیمایی برداریم و دیدگاه شایسته‌سالاری را جایگزین این نگاه جنسیتی کنیم‌.

تاکنون این جامعه چه مقدار از اهداف خود را محقق کرده است و در راه رسیدن به اهدافی که برای آن تاسیس شده چگونه پیش می‌رود؟

باید در نظر داشت که جامعه ما نوپاست و نیاز به حمایت مسوولان صنعت هوانوردی و همچنین سایر مسوولان دارد‌. ما علاقه داریم تمام خانم‌هایی که در صنعت هوانوردی هستند بتوانند در جامعه ما شرکت کنند، مشکلات خود را بیان کنند که از آن سو ما بتوانیم برای آنها کلاس برگزار کنیم و مشکلات آنها را به گوش مسوولان برسانیم‌.

به عنوان آخرین پرسش، هدف شما از تاسیس جامعه بانوان جایگزین کردن شایسته‌سالاری به جای دیدگاه جنسیتی بوده، آیا با توجه به اینکه جامعه بانوان جامعه‌ای است که تنها مخصوص بانوان و به اصطلاح تک جنسیتی است، آیا ممکن است این مساله باعث شود در نهایت دیدگاه جنسیتی به قوه خود باقی بماند و نتواند به هدف شایسته‌سالاری دست پیدا کند؟

در واقع قصد ما این بود که هرچه سریع‌تر به اهداف خود از تاسیس این جامعه دست پیدا کنیم به همین علت جنسیت را در تاسیس این جامعه محدود کردیم و خواستیم تنها مختص خانم‌ها و مشکلات آنها باشد‌. در صورتی که بتوانیم جامعه خود را گسترش دهیم ممکن است در آینده بتوانیم کانونی در این زمینه تاسیس کنیم که آقایان هم بتوانند در آن فعالیت کنند‌. در واقع هدف اولیه ما ایجاد اتحادی در میان خانم‌ها بود که انجمن‌هایی که پیش از ما تاسیس شده بودند نتوانستند به آن دست پیدا کنند.