ایران و قطر روی یک سکو می‌ایستند

 بوی گاز در سراسر شهر پیچیده؛ به هر طرف که نگاه می‌کنی یکی از کارگران سخت کوش پارس جنوبی را می‌بینی. کارکنان پارس جنوبی و منطقه عسلویه یکی از سخت کوش ترین افرادی هستند که در هوای غبارآلود و گرما و به دور از خانواده خود ناچار به گذران زندگی خود هستند. پالایشگاه‌های گاز پارس جنوبی مجموعه‌ای از ۱۴ پالایشگاه گازی است که برای پالایش گاز طبیعی حاصل از میدان گازی پارس جنوبی به وجود آمده است. این پالایشگاه‌ها در اطراف شهرهای عسلویه، کنگان و تنبک واقع شده‌اند. همچنین این مجموعه متشکل از ۲۴ فاز است که با عنوان طرح توسعه پارس جنوبی از تاریخ مهرماه سال ۱۳۷۶ آغاز شده است. همچنین میدان گازی پارس جنوبی، بزرگترین میدان گازی جهان است که در خلیج فارس و در آب‌های سرزمینی ایران و قطر واقع شده است. این میدان گازی بین ایران و قطر مشترک بوده و در کشور قطر، میدان گازی گنبد شمالی نام دارد. ایران و قطر از ابتدای برداشت از این میدان مشترک همواره در رقابت برای برتری در بهره‌برداری از منابع هیدروکربنی این میدان بودند. بنابراین در دولت یازدهم و با تلاش شبانه روزی کارگران و مهندسان این منطقه، درحال رسیدن به پله ای برابر کشور قطر هستیم که با افتتاح پنج فاز 17، 18، 19، 20 و 21 و با احتساب تولید نهایی روزانه 150 میلیون مترمکعب، ظرفیت تولید گاز ایران در پارس جنوبی به مرز 700 میلیون مترمکعب در روز می‌رسد.

هدف‌گذاری تولید بالای 90 درصد

حمیدرضا مسعودی مجری فاز ١٩ پارس جنوبی در گفت‌وگوی صمیمی با خبرنگاران، در مورد حادثه شکست خط لوله دریایی این فاز گفت: تعمیرات به طور کامل انجام شده و نیتروژن به داخل لوله‌ها پمپاژ شده و از امروز پنجشنبه 26 اسفندماه، گاز سکو به پالایشگاه ارسال می‌شود که تا آخر سال این مقدار به ۴٢ میلیون مترمکعب گاز ترش می‌رسد که از این میزان ٣٧.۵ میلیون مترمکعب گاز تبدیل و به شبکه سراسری تزریق می‌شود.

ازسویی براساس اظهارات مدیران مجتمع پتروشیمی مروارید، در سال گذشته ارزآوری قابل توجهی از سوی این واحد تولیدی محقق شده و همچنین ازسوی دیگر، مدیرعامل پتروشیمی تخت ‌جمشید پارس عسلویه از صادرات موفق محصولی همچون پلی استایرن که استفاده فراوانی در صنایع ساختمانی دارد، خبر داد.
حمیدرضا افتخار رئیس مجتمع پتروشیمی مروارید، در سال گذشته 430 هزار تن محصول MEG تولید شده در این واحد پتروشیمی به کشورهای چین و هند صادر شد که از این محل 300 میلیون دلار درآمد ارزی به کشور رسید. ازطرفی از 430 هزار تن محصول صادراتی، 70 هزار تن به هند و 350 هزار تن به کشور چین صادر شده است.

افتخار ادامه داد: از دی‌ماه سال گذشته که این واحد در سرویس قرار گرفته تاکنون 450 هزار تن محصول تولید شده است. به گفته وی هزینه ساخت این بخش در مجموع 1250 میلیارد تومان بوده که 172 میلیون یورو را فاینانس تشکیل می‌دهد و 500‌ میلیارد تومان نیز هزینه‌های ریالی آن بوده است. از دیگر نکات مهم در این پتروشیمی، می‌توان به اشتغالزایی مستقیم 400 نفر در این طرح اشاره کرد.

ازسوی دیگر به گفته افتخار، 90 درصد تجهیزات ثابت در داخل کشور ساخته شده و کمتر از 10 درصد آن مربوط به واردات از خارج از کشور است. همچنین اولین لیسانس طرح از شرکت‌ شل دریافت شده و مهندسی اصولی آن برعهده میتسویی ژاپن بوده است.

این مقام مسئول همچنین به برنامه پتروشیمی مروارید درخصوص رسیدن به تولید بالای 90 درصد خبر داد و گفت: با دریافت خوراک مناسب و ایجاد بازار های مناسب می توانیم در آینده به این میزان برسیم.

صادرات محصولات پتروشیمی به اروپا

محمدرضا اخوان مدیرعامل پتروشیمی تخت ‌جمشید پارس عسلویه نیز در قسمتی از صحبت‌هایش با خبرنگاران با بیان اینکه محصولات این مجتمع پتروشیمی به کشورهای چین، هند، ترکیه، یونان، افغانستان، پاکستان و آذربایجان صادر می‌شود، گفت: توانستیم در 6 ماهی که از بهره‌برداری از این مجتمع می‌گذرد، جای پای خود را در بازارهای صادراتی محکم کنیم. همچنین زمان احداث این مجتمع پتروشیمی 18 ماه بود که با استفاده از لیسانس تویو ژاپن ساخته شده است.

مدیرعامل پتروشیمی تخت ‌جمشید پارس عسلویه، محصول تولیدی این مجتمع را پلی ‌استایرن عنوان کرد و افزود: خوراک این مجتمع که استایرن است از مجتمع پتروشیمی پارس دریافت می‌شود. ازطرفی اکنون تولید خود را به بالای 50 درصد ظرفیت اسمی رسانده‌ایم و امیدواریم تا پایان سال آینده بتوانیم با تمام ظرفیت تولید داشته باشیم.

اخوان اضافه کرد: از ابتدای آبان‌ماه که تولید در پتروشیمی تخت‌ جمشید عسلویه آغاز شده، تاکنون 10 هزار و 700 تن محصول به فروش رسیده که از این میزان 3 هزار و 800 تن که معادل 36 درصد تولید است، به بازارهای جهانی صادر شده است. به گفته اخوان، بازار داخلی پلی ‌استایرن در کشور اشباع شده و انتظار می‌رود دولت ایران برای صادرات این محصول حمایت‌های لازم را انجام دهد.

برگشت 2.5 میلیارد دلار از بودجه مصوب

بهره‌برداری از تمام فازهای پارس جنوبی، علاوه بر تقویت توان داخلی گام مهمی در راستای اجرای اقتصاد مقاومتی خواهد بود که خوشبختانه دولت یازدهم در اجرای این امر تا حد قابل قبولی مثبت گام برداشته است. در فازهای ۱۷ و ۱۸ پارس جنوبی، هیات دولت رقم ۸.۱ میلیارد دلار مصوب کرده که تاکنون یک سوم این مبلغ یعنی حدود ۲.۵ میلیارد دلار برگشت داده شده است.

بخش فراساحل طرح فاز ١٩ با نصب آخرین سکوی این فاز در آب‌های خلیج فارس و میدان مشترک پارس جنوبی تکمیل شد. عرشه ۱۹B آخرین سازه دریایی فاز ۱۹ با ظرفیت تولید ۱۴،۲ میلیون مترمکعب گاز، پس از پایان عملیات هوک آپ و راه اندازی، در اردیبهشت ماه سال ۹۶، به مجموعه سکوهای تولیدی پارس جنوبی خواهد پیوست تا معادل یک چهارم کل ظرفیت منابع گازی این فاز (۵۶ میلیون متر مکعب) را به بخش خشکی ارسال کند. پیش از این نیز سه سکوی این طرح عظیم ملی نصب و راه اندازی شده است.

هشت میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در دو فاز پارس‌جنوبی

محمدرضا چلیپا مجری طرح 17 و 18 با اشاره به اینکه گاز شیرین پالایشگاه فازهای ۱۷ و ۱۸ از ارزش حرارتی بالاتر برخوردار است، اظهار کرد: هر تن اتان را به نرخ ۲۴۰ دلار به پتروشیمی عرضه می‌کنیم. یکی از نکات مثبت این طرح نیز اینکه برای نخستین بار بین سکوها در دریا و در عمق زیاد کابل‌گذاری فیبر نوری شده است.

مجری طرح ۱۷ و ۱۸ پارس جنوبی تصریح کرد: ساخت پمپ‌های مخصوص انتقال LPG را به سازندگان داخلی سپردیم و دانش آن بومی شده است.

مدیر پروژه فازهای ۱۷ و ۱۸ پارس جنوبی در شرکت نفت و گاز پارس از رسیدن پالایشگاه این فاز به ۹۳ درصد ظرفیت اسمی خبر داد و گفت: روزانه ۴۶ میلیون مترمکعب گاز به خط تزریق می‌شود و با ورود سکوی چهارم به مدار، مقدار گاز ترش از ۴۷ میلیون مترمکعب به ۵۶ میلیون مترمکعب می‌رسد‌.

شمارش معکوس برای افتتاح 5 فاز جدید

میدان گازی پارس جنوبی بزرگترین منبع گازی جهان است که روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس قرار دارد و اصلی‌ترین منبع انرژی ایران و قطر محسوب می‌شود. این میدان دارای حدود 1800 تریلیون فوت‌مکعب (51 تریلیون متر‌مکعب) گاز طبیعی درجا و 50 میلیارد بشکه (7.9 میلیارد متر‌مکعب) میعانات گازی است. این میدان گازی، مساحتی حدود 9700 کیلومترمربع (3700 مایل‌مربع) را پوشش می‌دهد که از این مساحت، 3700 کیلومتر‌مربع (1400 مایل‌مربع) آن واقع در آب‌های ایران است و 6000 کیلومتر‌مربع (2300 مایل‌مربع) واقع در آب‌های قطر است.

ایران پس از پشت سر گذاشتن دوران جنگ تحمیلی از سال 1381، بهره برداری و تولید گاز از اولین فاز پارس جنوبی را آغاز کرد و با گذشت نزدیک به 15 سال هم‌اکنون ظرفیت تولید گاز ایران در این میدان مشترک با قطر به حدود 500 میلیون مترمکعب در روز رسیده است. از سوی دیگر هم‌اکنون شمارش معکوس برای بهره برداری کامل از پنج فاز جدید پارس جنوبی شامل فازهای 17، 18، 19، 20 و 21 پارس جنوبی آغاز شده که این پنج فاز از ظرفیت تولید روزانه حدود 150 میلیون مترمکعب گاز شیرین و پالایش شده، 237 هزار بشکه میعانات گازی، یک‌هزار و 200 تن گوگرد، سه میلیون تن اتان و سه میلیون و 150 هزار تن گازمایع شامل پروپان و بوتان برخوردار هستند. با بهره برداری کامل از این پنج فاز جدید، ظرفیت تولید گاز ایران از این میدان به حدود 550 میلیون مترمکعب در روز می‌رسد.

با بهره برداری از فازهای جدید پارس جنوبی، ایران در یک‌قدمی برداشت روزانه برابر با قطر قرار می‌گیرد؛ چراکه محمد مشکین‌فام مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، ظرفیت برداشت روزانه قطر را 600 میلیون مترمکعب در روز اعلام کرده است. با توجه به این گفته، با بهره برداری از فازهای 13، 14، 22، 23 و 24 و مرحله دیگری از افزایش 150 میلیون مترمکعبی تولید روزانه گاز از پارس جنوبی، ایران از قطر پیشی می‌گیرد.

همچنین براساس برنامه‌های تعیین شده توسعه‌ای پارس جنوبی، پس از بهره برداری از پنج فاز جدید، سال آینده هم تولید زودهنگام گاز طبیعی از پنج فاز دیگر این میدان مشترک شامل 13، 14، 22 تا 24 پارس جنوبی آغاز می‌شود که در این صورت با احتساب تولید زودهنگام روزانه حدود 75 میلیون مترمکعب و سپس تولید نهایی روزانه 150 میلیون مترمکعب ظرفیت تولید گاز ایران در پارس جنوبی به مرز 700 میلیون مترمکعب در روز می‌رسد.

بنابراین ایران در سال 96 موفق به تولید روزانه برابر گاز طبیعی با قطر می‌شود و با راه‌اندازی فازهای نیمه‌کاره، در برداشت روزانه گاز طبیعی از این کشور همسایه حاشیه جنوبی خلیج فارس پیشی خواهد گرفت؛ از همین رو وزیر نفت و دیگر مسئولان دولتی از برابری ایران و قطر در برداشت گاز از پارس جنوبی در سال 96 خبر داده‌اند.

این برابری تولید در صورتی که به‌گفته مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، تولید روزانه قطر از این میدان مشترک، 600 میلیون مترمکعب در روز باشد، در بخش تولید روزانه محقق می‌شود اما آنچه باید مورد توجه قرار گیرد این است که قطر توسعه "گنبد شمالی" را از سال 1991 میلادی آغاز کرده اما ایران توسعه "پارس جنوبی" را از سال 2001 آغاز کرده است که در شروع به کار 10 سال از قطر عقب مانده‌ایم. در فاصله سال‌های 1991 تا 2001، قطر حدود 210 میلیارد مترمکعب گاز از این میدان استخراج کرده است.

برهمین اساس در تولید تجمعی از میدان گازی پارس جنوبی فاصله معناداری با طرف قطری داریم؛ این درحالی است که به استناد آخرین گزارش ارائه شده ازسوی شرکت نفت و گاز پارس، مجموع برداشت گاز طبیعی ایران از پارس جنوبی از سال 1381 تا پایان سال 94 به‌میزان 879 میلیارد مترمکعب بوده که با توجه به تولید بیش از 130 میلیارد مترمکعب گاز از این میدان مشترک از ابتدای سال 95 تا امروز، میزان برداشت تجمعی ایران از گاز میدان پارس جنوبی به بیش از یک‌هزار میلیارد مترمکعب رسیده است.

برجام، خرید کالاهای استراتژیک را آزاد کرد

علیرضا عبادی مجری فاز 20 و 21 نیز در آخر این تور، با اشاره به اینکه فازهای ۲۰ و ۲۱ در دو موقعیت حساس میدان پارس جنوبی قرار دارد، گفت: هر سکو ۱۱ حلقه چاه دارد؛ ازطرفی سکوهای گازی کاملا نصب و راه‌اندازی شده، خطوط لوله کامل اجرا شده و پالایشگاه خشکی در ۱۸۰ هکتار زمین در عسلویه اجرا شده است. ازسوی دیگر با اضافه شدن شش بویلر در این طرح، یکی از امتیازات این طرح، استفاده از توانمندی‌های داخلی است.

مجری طرح فاز ۲۰ و ۲۱ پارس‌حنوبی در شرکت نفت و گاز پارس گفت: در این دو فاز، چهار ردیف شیرین‌سازی گاز قرار دارد و ۹۵۰ میلیون فوت مکعب گاز به پالایشگاه وارد می‌شود. در سکوهای فاز ۲۱ از آذرماه سال جاری گاز برداشت شده و دو هفته پیش و در اوایل اسفندماه نیز سکو‌های فاز ۲۰ راه‌اندازی شده است. هم‌اکنون نیز چاه‌های سکوهای ۲۰ تحت فشار هستند؛ از این سکو روزانه ۲۸.۵ میلیون مترمکعب گاز ترش برداشت و ارسال می‌شود.

عبادی تصریح کرد: ردیف ۲ شیرین‌سازی گاز دو روز دیگر صورت می‌گیرد، همچنین ردیف ۳ تحت فشار گاز است و از روز شنبه فعال می‌شود. ردیف ۴ نیز در نیمه فروردین ماه ۹۶ به بهره برداری می‌رسد؛ ردیف ۳ و ۴ شیرین‌سازی مخصوص فاز ۲۰ هستند.

مجری طرح فاز ۲۰ و ۲۱ با اشاره به اینکه تاکنون ۱.۵ میلیارد مترمکعب گاز شیرین‌سازی شده و همزمان ۲.۵ میلیون بشکه میعانات گالری تولید شده است، گفت: در فازهای ۲۰ و ۲۱، به طور کلی ۴.۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شده و ۵۰۰ میلیون دلار بازگشت سرمایه داشته‌ایم.

عبادی با تاکید به افزایش هزینه سرمایه‌گذاری در پی تحریم‌ها و پرداخت به واسطه‌ها برای انتقال پول به پیمانکاران، گفت: پیش‌بینی می‌شود حداکثر ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار افزایش هزینه داشته باشیم. البته پس ار توافق برجام شرایط بهتر شده و کالاهای استراتژیک خریداری شده برای بخش دریا که توقیف بودند، آزاد شد؛ این تجهیزات ساخت اسپانیا هستند.

زنگنه پارس جنوبی را بارور کرد

بدون تردید با نهایی شدن تمام فازهای پارس جنوبی تا پایان سال ۱۳۹۶، رونق اقتصادی و صنعتی به کشور بازخواهد گشت، همچنین منافع ملی تقویت می‌شود و تهدیدات منطقه ای نیز کاهش می‌یابد. ازطرفی صادرات گاز استحصال شده از فازهای پارس جنوبی به کشورهای همسایه همچون ترکیه، عراق، عمان، پاکستان، افغانستان و ... در کنار توسعه واحدهای پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی پارس عسلویه، بخشی از درآمدهای ارزی از این مسیر تامین شده و سبد صادراتی متنوع خواهد شد.

پارس جنوبی از این منظر برای ایران دارای اهمیت استراتژیک است که بزرگترین میدان گازی جهان محسوب می‌شود، اما مهمتر از آن اینکه ایران با شریک قدرتمندی یعنی قطر مواجه بوده که برای چندین سال و در سایه غفلت دولت قبل میلیاردها دلار درآمد کسب کرده است. گذشته از آن به دلیل تنگناهای خارجی برخی از پیمانکاران خارجی در توسعه این میدان کارشکنی کردند و برخی هم کنار گذاشته شدند که این موضوع درعدم توسعه و بهره برداری از فازهای تعریف شده نیز نقش مهمی داشت.

البته در دولت قبلی توسعه همزمان برخی فازها در مدت ۳۵ ماه دنبال شد، اما باز هم هیچ فازی به بهره برداری نرسید. از همین رو زنگنه وزیر نفت، از همان ابتدا اولویت خود را بر توسعه پارس جنوبی متمرکز کرد.