سایه مرگ بر سر رهبر داعش

 مقامات آمریکایی و عراقی بر این باورند ابوبکر البغدادی، رهبر داعش، نبرد موصل را به فرماندهان محلی و پیروان صادق خود سپرده و خود در بیابان‌ها مخفی شده است. به گفته آنها، او مهم‌ترین دغدغه‌اش اکنون زنده‌ماندن است و پیداکردن او در بیابان‌ها کار دشواری خواهد بود. البغدادی در سال ٢٠١٤ از مسجد بزرگ موصل بود که خلافت خود را اعلام کرد؛ مسجدی که اکنون در دستان ارتش عراق است.

درهمین‌حال منابع اطلاعاتی آمریکا و عراق می‌گویند فقدان هرگونه بیانیه رسمی از رهبری این تشکیلات و فقدان سیطره بر مناطق داخلی شهر موصل بیانگر آن است که او از این شهر که بزرگ‌ترین تجمع مسکونی تحت کنترل داعش به شمار می‌رفت، مهاجرت کرده است. البغدادی خوب می‌داند هدفی وسوسه‌کننده است بنابراین به‌ندرت از وسایل ارتباطی که بتوان به این وسیله او را کنترل کرد استفاده می‌کند. او دائم در حال حرکت است و در مواقع زیاد حتی در یک روز جایی نمی‌ماند. همین منابع می‌گویند تا آنجایی که رد او را دنبال کرده‌اند، بر این باورند او غالبا در بین شهروندان عادی در روستا‌هایی که طرفدار دارد مخفی می‌شود نه بین شبه‌نظامیان خود که در پادگان‌ها یا مناطق شهری حضور دارند.

در انزوا

تشکیلات داعش در اوج قدرت خود در دو سال پیش تقریبا بر دو‌ میلیون نفر از مناطق تحت کنترل این گروه حکومت می‌کرد. دایره متصرفات این گروه از سوریه در امتداد بستر دو رودخانه دجله و فرات تا نزدیکی‌های بغداد کشیده می‌شد.

پنج ماه پیش نیروهای عراقی با حمایت نیروهای آمریکایی عملیات بزرگی را برای بازپس‌گرفتن موصل که حجمش چهار برابر هر شهر دیگری است که در کنترل داعش قرار داشت، شروع کردند. این بزرگ‌ترین عملیاتی است که عراق از زمان اشغال این کشور به دست آمریکا در سال ٢٠٠٣ به چشم خود دیده است. عملیات به‌کندی پیش می‌رود زیرا هنوز صدها‌ هزار نفر از شهروندان عادی در این شهر به سر برده و در معرض خطر قرار دارند.

منابع اطلاعاتی می‌گویند اخیرا تشکیلات داعش پیام‌های کمتری روی شبکه‌های اجتماعی می‌گذارد و این امر نشانه آن است که گروه داعش روزبه‌روز منزوی‌تر می‌شود. برای مثال از ابتدای نوامبر گذشته تاکنون شخص البغدادی پیامی نفرستاده است. حتی در هنگام سقوط بخش شرقی شهر موصل، البغدادی یا همکارانش هیچ بیانیه‌ای صادر نکردند. به‌مرور حضور داعش در شبکه تلگرام نیز کم‌وکمتر شد، حال آنکه این شبکه روزگاری یکی از اصلی‌ترین تریبون‌های این گروه برای ایراد سخنان و صدور بیانیه‌ها بود. ائتلاف بین‌المللی ضدداعش تخمین می‌زند فعالیت این گروه در شبکه توییتر از سال ٢٠١٤ تاکنون به میزان ٤٥ درصد کاهش را نشان می‌دهد. این شبکه زمانی در توییتر ٣٦٠‌ هزار دنبال‌کننده داشت اما اکنون از این حساب‌های کاربری کاسته شده و اگر حسابی هم باز شود معمولا در دو روز بسته می‌شود.

به‌هرحال سیطره بر موصل به معنای پایان دولت داعش در اراضی عراق خواهد بود. بااین‌حال مقامات آمریکایی و عراقی خود را برای تبدیل داعش به یک تشکیلات سری و انجام عملیات تروریستی مانند آنچه بعد از اشغال عراق اتفاق افتاد، آماده می‌کنند.

البته پایتخت اصلی داعش شهر رقه در سوریه است که آن هم باید آزاد شود. رقه بسیار کوچک‌تر از موصل است اما انجام عملیات برای آزاد‌سازی رقه در سوریه مشکل‌تر از موصل خواهد بود زیرا دشمنان داعش در سوریه از سال ٢٠١١ تاکنون به جای جنگ با این گروه مشغول جنگ با همدیگر بوده‌اند.

شگردهای البغدادی

بااین‌حال، در سال اخیر داعش در سوریه نیز در مقابله با سه دشمن اصلی خود یعنی نیروهای مسلح عرب و کرد مورد حمایت آمریکا، ارتش سوریه که از سوی روسیه حمایت می‌شود و مخالفان سوری که از سوی ترکیه حمایت می‌شوند متحمل خسارت‌هایی شده است.

آخرین گزارش درباره البغدادی مربوط به ارتش عراق در تاریخ ١٣ فوریه بود که گفت با هواپیماهای اف ١٦ به منزلی حمله کرده است که اعتقاد دارد رهبران دیگری در غرب عراق و نزدیکی مرز سوریه در آن تجمع کرده بودند. الهاشمی می‌گوید البغدادی تابعیت عراقی دارد و اسم واقعی او ابراهیم السامرایی است. او در مناطق بیابانی که عشایر سنی و عرب در شمال رودخانه فرات در آنجا سکنی دارند رفت‌وآمد می‌کند. این منطقه از شهر بعاج در شمال غرب عراق شروع شده و به شهر بوکمال در مرز سوریه منتهی می‌شود. الهاشمی می‌افزاید: «این منطقه تاریخی آنهاست. آنها مردمان اینجا را خوب می‌شناسند، این منطقه پستی و بلندی‌های زیادی دارد و به‌سادگی می‌شود در آنجا به آب، غذا و بنزین دسترسی پیدا کرد کمااینکه پیداکردن جاسوس‌ها نیز در این منطقه کار ساده‌تری به‌نسبت مناطق شلوغ در شهرهاست».

دولت آمریکا یک نیروی مشترک را برای تعقیب البغدادی تشکیل داده است که شامل افرادی از نیروهای عملیات ویژه و سازمان سیا و سایر آژانس‌های اطلاعاتی این کشور می‌شود و از ماهواره‌های جاسوسی نیز کمک می‌گیرند.

منابع اطلاعاتی آمریکا می‌گویند البغدادی کاملا از قتل بن‌لادن در سال ٢٠١١ درس گرفته است. برای همین نامه‌هایش را دیگر نه به وسیله یک نفر، بلکه به وسیله چند نفر می‌فرستد؛ درست برعکس کاری که بن‌لادن، بنیان‌گذار القاعده، انجام می‌داد کمااینکه او در سفرهایش خودرو‌ها را عوض می‌کند و از حمله‌ای که سال ٢٠١١ آمریکا در جریان آن «انور العولقی»، یکی از رهبران القاعده در یمن را کشت درس گرفته است.

به گزارش شرق، البغدادی تاکنون به صورت علنی کسی را به‌عنوان جانشین خود تعیین نکرده است. بااین‌حال منابع عراقی می‌گویند معروف است که «ایاد العبیدی» با نام «فاضل حیفا» معاون اوست. او یک افسر امنیتی در دوران صدام‌حسین بود. «فاضل ابورغیف» که یک کارشناس امنیتی عراقی است، می‌گوید: «تا وقتی ساختار این تشکیلات به قوت خود باقی باشد رهبران دیگری از درون آن ظاهرخواهند شد».