جای خالی آدم‌هایی که پر نمی‌شود+تصاویر

سال ۹۵ با همه فراز و فرودهایش به روزهای پایانی نزدیک می‌شود، اما بدون شک از دست رفتن تعدادی از هنرمندان نامدار و شاخص، جزو تلخ‌ترین تجربه‌های جامعه هنری در این سال بود.

 سال ۱۳۹۵ مانند سال‌های دیگر، با داغ از دست دادن هنرمندانی از رشته‌های مختلف تجسمی همراه بود. درگذشت عباس کیارستمی که علاوه بر فیلمسازی، هنرمندی صاحب‌سبک در زمینه عکاسی و گرافیک به‌شمار می‌رفت و همچنین پرویز کلانتری که با تصویرگری‌هایش، خالق بسیاری از خاطرات کودکان این سرزمین بود، سنگینی این داغ را بیشتر هم کرد.


نخستین اتفاق تلخ در سال ۹۵ و در حوزه تجسمی، با درگذشت پرویز کلانتری - نقاش، تصویرگر و نویسنده پیشکسوت - رقم خورد. کلانتری شامگاه جمعه، ۳۱ اردیبهشت‌ماه درپی عارضه مغزی و قلبی که در سال ۱۳۹۳ برایش اتفاق افتاده بود و به‌دلیل ضعف بدنی، از دنیا رفت.

کلانتری در سال ۱۳۳۰ به دانشکده هنرهای زیبای تهران وارد شد و در سال ۱۳۳۸ در رشته هنرهای تجسمی دانش‌آموخته شد. این هنرمند خالق بسیاری از تصویرهای کتاب‌های درسی کودکان بود. همچنین آثارش در حراجی‌های داخلی و بین‌المللی جزو آثار مطرح به‌شمار می‌رفت و با قیمت‌های بالا به فروش می‌رسید.

کلانتری در قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) دفن شده است. او در زمان مرگ، ۸۵ سال سن داشت.


کاظم معمار ضیاء - کارشناس معماری مسکونی و تکنولوژی ساخت - از دیگر هنرمندان درگذشته‌ی ۹۵ است. او ۱۹ خردادماه براثر سکته مغزی در بیمارستان نمازی شیراز دار فانی را وداع گفت و در مسجد دارالرحمه شیراز این شهر به خاک سپرده شد.

معمار ضیاء مدرک کارشناسی ارشد خود را در سال ۱۳۴۲ از دانشگاه علم و صنعت ۱۳۴۲ و دکتری معماری‌اش را در سال ۱۳۷۴ از دانشگاه یورک انگلستان گرفت. از جمله فعالیت‌های آکادمیک او می‌توان به عضویت در هیات علمی و ریاست بخش معماری دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز، عضویت در هیات علمی و مدیریت گروه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی شیراز در ۱۲ سال گذشته، تدریس در دوره دکتری معماری مرکز علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد تهران، مشاور و داور در پروژه‌های تحقیقاتی مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن وزارت مسکن و شهرسازی در تهران اشاره کرد.


دیگر هنرمندی که در سال ۹۵ جامعه هنری را ترک کرد، اصغر بیچاره - قدیمی‌ترین عکاس سینمای ایران - بود. این هنرمند که در چند فیلم نیز ایفای نقش کرده بود، در چند سال پایانی عمرش در آمریکا زندگی می‌کرد. مرگ او ناشی از عوارض بیماری سرطان حنجره بود.

اصغر بیچاره با نام مستعار «علی‌اصغر ژوله» در سال ۱۳۰۹ در تهران متولد شد. او کار خود را به‌عنوان عکاس و کپی‌کار عکس فیلم‌های خارجی برای ویترین سینماها، از سال ۱۳۲۵ آغاز کرد. شروع فعالیت او در سینما نیز با عکاسی از فیلم «دستکش سفید» (پرویز خطیبی، ۱۳۳۰) بود. او همچنین به‌جز بازیگری و عکاسی، مسئولیت‌های دیگری را مانند مدیر تهیه، طراحی صحنه و مدیر تدارکات برعهده داشته است.

پیکر بیچاره پنجم مردادماه به ایران منتقل و هفتم این ماه به همت معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) به خاک سپرده شد. انتقال پیکر بیچاره به ایران و خاکسپاری‌اش در سکوت خبری انجام شد.


محمد رفیع ضیایی - محقق و کارتونیست - سوم تیرماه امسال به علت حمله قلبی در خانه‌اش درگذشت. او از پرکارترین کارتونیست‌ها در حوزه تئوری کارتون و کاریکاتور بود. ضیایی بیش از ۳۰ سال فعالیت مستمر مطبوعاتی داشت و علاوه بر آثار بی‌شماری که چاپ کرده، یک کارتونیست بسیار خوش‌قریحه بود.

پیکر این هنرمند پنجم تیرماه تشییع و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) به خاک سپرده شد.




نظام عامری - معمار پیشکسوت - از دیگر هنرمندان درگذشته در سال ۹۵ بود. او در طراحی بناهایی مانند سینما بهمن، بیمارستان‌های پارس و سینا شرکت داشت و در ۹۰ سالگی از دنیا رفت.

«نظام عامری» سال ۱۳۰۵ در تهران متولد شد و دیپلم خود را در انگلستان گرفت. او پس از مدتی تصمیم گرفت برای ادامه‌ی تحصیلات دانشگاهی راهی آمریکا شود، او ابتدا در رشته هنر در آمریکا شروع به تحصیل کرد، سپس به معماری علاقه‌مند شد و تغییر رشته داد. زمانی که عامری به ایران بازگشت، موسسه‌ای را در ایران تأسیس کرد و به‌واسطه آن، بیش از ۹۰ پروژه را در ایران انجام داد.


شاید بتوان درگذشت عباس کیارستمی - فلیمساز، عکاس و گرافیست - را بزرگترین شوک برای جامعه هنری ایران در سال ۹۵ دانست. این اتفاق با واکنش‌های جهانی نیز همراه بود.

این کارگردان سرشناس سینمای ایران و هنرمند عکاس که از اسفندماه سال ۹۴ تا اوایل اردیبهشت‌ماه ۹۵ به‌دلیل انجام چند عمل جراحی در ناحیه روده در بیمارستان بستری بود، هشتم تیرماه برای تکمیل مراحل درمان به پاریس رفت، اما در ۷۶ سالگی در فرانسه از دنیا رفت.

عباس کیارستمی هشت سال پیش توانست با یک منظره‌ی برفی، رکورد فروش گران‌ترین عکس در خاورمیانه را به نام خود ثبت کند؛ مردی که اگرچه او را بیشتر با سینمای خاص و فیلم‌های متفاوتش می‌شناسند، اما توانست چهره‌ای متفاوت از خود را با دوربین‌اش به‌نمایش بگذارد. جای خالی گران‌قیمت‌ترین عکاس خاورمیانه برای همیشه در ایران خالی است و هیچ‌چیز نمی‌تواند آن را پر کند.

پیکر عباس کیارستمی ۲۰ تیرماه از مقابل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با حضور مردم، هنرمندان و برخی چهره‌های سیاسی و فرهنگی تشییع و در آرامستان لواسان به خاک سپرده شد.


ضیاءالدین جاوید - نقاش و معمار - نیز ۲۲ مردادماه براثر ایست قلبی درگذشت. پیکر او ۲۴ مردادماه از مقابل منزلش به سمت بهشت زهرا (س) تشییع و به خاک سپرده شد.

ضیاءالدین جاوید متولد ۱۳۲۲ در همدان بود. در سال ١٣٣٩ در آزمون ورودی دانشکده معماری و هنرهای زیبای دانشگاه تهران شرکت کرد. در سال‌های اول ورود به دانشگاه، سفرهای فراوانی به بیشتر نقاط ایران داشت و با آشنایی‌ای که از دوران نوجوانی با شعر و ادبیات ایران‌زمین داشت، نقاشی را وسیله‌ای برای پیوند شعر و فرهنگ و معماری یافت. او سال‌ها در زمینه‌ تدریس به دانشجویان علاقه‌مندان به هنر معماری فعالیت کرد.


علی‌اصغر شعرباف - مرمت‌کار تزیینات بناهای تاریخی و استادکار معمار - نیز از دیگر هنرمندان درگذشته‌ی امسال بود که دوم شهریورماه در سن ۸۵ سالگی از دنیا رفت.

شعرباف سال ۱۳۱۰ در تهران متولد شد. او از سن ۱۰ سالگی به امر پدرش، استاد حاج محمد شعرباف به کار تزیینات معماری که حرفه خانوادگی آن‌ها بود، پرداخت. او در زمان جوانی از تجربه استادان ماهر و زبردستی مانند استاد حسین لرزاده، استاد حاج محمد معمار کاشانی و نیز پدرش، کاشی‌تراش‌ها و کاشی‌کارها از جمله ابراهیم کاظم‌پور، تجربه‌های بسیار کسب کرد.

از جمله فعالیت‌های معماری او می‌توان به مسجدجامع ساوه، مسجد اعظم قم، مسجد سپهسالار، مدرسه عالی شهید مطهری، امامزاده زید تهران، مسجد حضرت ابراهیم، نمایشگاه بین‌المللی تهران، بقعه شیخ صفی در اردبیل، مسجد دانشگاه صنعتی شریف، بازار مبل یافت‌آباد، بنای شهدای هفت‌ تیر در بهشت زهرای تهران و زیرزمین تالار الماس کاخ گلستان اشاره کرد.


علی‌اکبر صارمی - نقاش و معمار ایرانی - نیز دوم بهمن‌ماه امسال به علت بیماری سرطان در سن ۷۳ سالگی درگذشت. صارمی متولد ۱۳۲۲ در زنجان بود. او در سال ۱۳۴۷ از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در رشته معماری فارغ‌التحصیل شد و تحصیلات خود را در دانشگاه پنسیلوانیا تا گرفتن درجه دکتری دنبال کرد.

رساله دکتری او زیر نظر استادش «لویی کان» نوشته شد. صارمی پس از بازگشت به ایران، در دفتر معماری سردار افخمی مشغول به کار شد و از سال ۱۳۵۹ دفتر شخصی خود را تأسیس کرد. او علاوه بر تدریس دانشگاهی تهران، مقالاتی نیز در مجلات معماری معتبر دنیا منتشر کرده است.

از جمله آثار معماری علی‌اکبر صارمی می‌توان به ساخت ویلای صارمی در سال ۱۳۵۲ در نوشهر، خانه افشار در سال ۱۳۵۵ در زعفرانیه تهران، ساختمان سفارت جمهوری اسلامی ایران در الجزایر سال۱۳۸۱، ساختمان سفارت جمهوری اسلامی ایران در تیرانا آلبانی سال ۱۳۸۳ اشاره کرد.

مراسم تشییع او پنجم بهمن‌ماه در خانه هنرمندان ایران برگزار شد و پیکرش را در منطقه کردان به خاک سپردند.


مسعود معصومی ـ عکاس قدیمی ـ نیز شامگاه پنج‌شنبه، ۱۲ اسفندماه جامعه تجسمی ایران را ترک کرد. معصومی با چند بیماری مانند نارسایی قلبی، دیابت و کلیه مواجه بود و سرانجام به‌دلیل ایست قلبی درگذشت.

پیکر این هنرمند ۱۴ اسفندماه در قبرستان امامزاده ابوطالب واقع در فرحزاد تشییع و به خاک سپرده شد.

مسعود معصومی متولد سال ۱۳۱۶ حدود ۵۰ سال قبل برای ادامه تحصیل به آلمان رفت و در سال‌های ۱۹۶۹-‌ ۱۹۵۵ تحصیل در رشته عکاسی را در مدرسه دولتی عکاسی مونیخ آلمان به پایان رساند. او حدود سی و چند سال قبل به ایران برگشت و از آن سال‌ها عکاسی صنعتی - تبلیغاتی را با برپا کردن آتلیه ‌لورکا شروع کرد.

علاوه بر برپایی کارگاه عکس لورکا، او به‌عنوان مدرس در دانشکده‌های عکاسی ایران در سال‌های مختلف تدریس کرده ‌است. معصومی تدریس را در دانشکده روزنامه‌نگاری (علوم ارتباطات) آغاز کرد و تا سال قبل در دانشگاه شهید ‌بهشتی، دانشکده صداوسیما، دانشگاه تهران، دانشگاه هنر، دانشگاه آزاد رشته‌های مختلف خبری، معماری، ‌صنعتی، تبلیغاتی را آموزش می‌داد.