المانیتور: آیا ناتوی عربی برای مقابله با ایران در حال تشکیل است؟

 همگرایی بین عبدالفتاح السیسی رییس جمهور مصر و دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا به گونه ای است که به نظر می رسد ساکن فعلی کاخ سفید را به تسهیل رویاهای سیسی سوق داده است.

این رویاها شامل ممنوع کردن اخوان المسلمین از ورود به آمریکا و تامین مالی نیروهای مشترک عربی است.

در 15 فوریه وال استریت ژورنال از قول یکی از مقامات عربی نوشته بود که دولت ترامپ با متحدان عربی اش در حال مذاکره است که با هم ائتلاف نظامی ای با کمک های اطلاعاتی اسرائیل برای کمک به مقابله با دشمن مشترکشان یعنی ایران تشکیل دهد.

روزنامه های آمریکا نوشته اند که این اتحاد با همکاری مصر ، اردن، عربستان و امارات متحده عربی شکل گرفته است.

وال استریت ژورنال در گزارش خود افشا کرده که دولت ترامپ از مصر خواسته که میزبان مذاکرات ائتلاف نظامی عربی باشد و این ائتلاف قرار است شبیه به ناتو باشد به گونه ای که در آن شرط می شود در صورت حمله به هر یک از کشورهای غضو بقیه کشورها باید از آن دفاع کنند.

در این مقاله گفته شده که آمریکا قرار است کمک های اطلاعاتی و نظامی به این ائتلاف داشته باشد اما نه آمریکا و نه اسرائیل قرار نیست در این پیمان نظامی مشترک بین اعراب حضور داشته باشند. به عبارت دیگر در صورت حمله به آمریکا یا اسرایئل الزاما کشورهای عضو نباید از آنها دفاع کنند.

سیسی در فوریه 2015 ایده ائتلاف نظامی عربی را مطرح کرد. او همچنین در بیانیه ای در 26 مین نشست سالانه اعراب این ایده را تکرار کرد و تایید کرد که سران کشورهای عربی با هم درباره تشکیل نیروی نظامی مشترک عربی برای مقابله با چالش های امنیتی اعراب به توافق رسیده اند و طی چهار ماه آتی باید تشکیلات و مکانیزم های این توافق مشخص شود. دبیر کل سابق اتحادیه عرب نیز مشارکت کشورها برای ایجاد چنین ائتلافی را تایید کرد و گفت عضویت در این ائتلاف برای کشورهای عضو اتحادیه عرب آزاد و انتخابی است.

بر اساس بیانیه پایانی اتحادیه عرب اولین نشست ستاد فرماندهی ارتش های کشورهای عربی در مقر اتحادیه عرب در قاهره در آپریل 2015 برگزار شد و ریاست آن را فرمانده کل ارتش قاهره در دشت داشت. در این نشست فرماندهان ارتش های امارات و سودان و کویت و مراکش و تونس و الحزیره و لیبی و اردن نیز حضور داشتند.

در این نشست قرار شد تشکیلات و نحوه شکل گیری یک گروه بزرگتر در مذاکرات بعدی مشخص و مورد توافق قرار بگیرد.

بر اساس نتایجی که در این نشست گرفته شد مذاکرات بعدی بین فرماندهان ارتش در 24 می 2015 برگزار شد و درباره پروتکل های اولیه تشکیلات نیروهای مشترک عربی و استقرار این نیروها در جلسه ای بین وزرای دفاع این کشورها مورد بحث قرار گرفت.

پروتکل اولیه شش وظیفه ضروری اولیه را برای نیروها در نظر گرفت: شرکت در عملیات حفظ صلح و امنیت کشورهای عضو. همکاری کشوهای عربی برای بازسازی وتجهیز ظرفیت های نظامی و امنیتی خود. شرکت در تامین امنیت عملیات امداد و کمک های بشر دوستانه در مناطق جنگی. حفاظت از غیر نظامیان در برابر شرایط جنگی. حفاظت از غیرنظامیان در برابر شرایط اضطراری ناشی از درگیری و یا بلایای طبیعی و حمایت های دریایی و زمینی و حمل و نقل هوایی و مبارزه با دزدان دریایی.

در بیانیه ماه اگوست 2015 در اتحادیه عرب گفته شده که وزاری خارجه و دفاع کشورهای عضو در دیدارشان تایید کرده اند پروتکل نهایی نیروهای مشترک عربی به دلیل درخواست امارات و عربستان و کویت و قطر و برای آزمایش و بررسی این پروتکل به تعویق افتاده است. تا الان زمان مشخصی برای مذاکره بعدی تعیین نشده است.

در اجلاس اتحادیه عرب که در موریتانی در جولای 2015 تشکیل شد دبی کل جدید و کنونی اتحادیه یعنی احمد ابوالغیظ انتخاب شد و قرار شد اجرای مکانیزم نیروهای مشترک عربی را پیگیری کند که هنوز به نتیجه نرسیده است.

طارق فهمی استاد علوم سیاسی دانشگاه قاهره به المانیتور گفته که واگرایی کشورهای عربی در زمینه تشکیل نیروهای مشترک عربی باید در مذاکراتی جانبی متوقف شود. کشورهای خلیج فارس بر این باورند که اولویت اول آنها باید یمن باشد و چشم انداز آنها احتمالا با پایان درگیری ها در سوریه و یمن تغییر خواهد کرد در صورتی که مصر و تونس بر این باورند که اولویت باید لیبی باشد.

او گفته من ایده نیروهای مشترک عربی السیسی را به پروژه ناتوی عربی ترامپ ترجیح می دهم. حمایت آمریکا از این ائتلاف مزیت خاصی نیست چرا که احتمالا محدود به توقف نفوذ ایران در منطقه خواهد شد و دیگر یکی از ذی نفعان مقابله با نفوذ ایران نیست به ویژه از وقتی ایران روابطش را با مصر بهبود بخشیده است.

او گفته آمریکا پیشنهاد کمک اطلاعاتی اسرائیل را نیز داده است در حالی که به عقیده همین مساله باید مورد سوال برای کشورهای عربی قرار بگیرد. جتی اگر برخی تفاهمات سیاسی بین مصر و اسرائیل وجود داشته باشد سخت است که همکاری نظامی دائمی ای را با اسرائیل داشته باشیم.

محمد الشهوی رییس سابق ستاد جنگ شیمیایی و مشاور فرمانده ارتش و عضو دانشکده ارتش نیز به المانیتور گفته که ایده ترامپ شبیه به ایده سیسی است و به همین دلیل مورد استقبال او قرار گرفته چرا که این ایده با حمایت های بین المللی به ویژه از سوی آمریکا پخته تر خواهد شد.

او در پاسخ به این سوال که شاید درخواست ترامپ منحصر به جلوگیری از قدرت گرفتن ایران باشد مدعی شد: این حق کشورهای عربی است که اهداف خودشان را در مبارزه با تروریسم داشته باشند و با نفوذ ایران نیز مقابله کنند. مقابله با نفوذ ایران تاثیر مثبتی بر مبارزه با ترور خواهد گذاشت.

در نهایت اینکه کارشناسان مصری درباره پیگیری ایده ناتوی عربی و مفید بودن آن برای مصر دیدگاه های واگرایی داشتند و این واگرایی کشورهای عربی در این زمینه احتمالا مانع شکل گیری چنین تشکیلاتی دست کم در حال حاضر خواهد شد.