هدف اصلی پوتین از سفر به کشورهای آسیای مرکزی چیست؟

 رئیس جمهوری روسیه شرط تعطیلی پایگاه نظامی «کانت» را آمادگی ارتش قرقیزستان برای تامین امنیت این کشور دانست و بدین ترتیب به رهبران منطقه اهمیت حضور نظامی روسیه را یادآور شد.

"ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری روسیه در پایان سفر دوره‌ای خود به منطقه آسیای مرکزی بیان کرد که این کشور به چه شرطی حاضر است پایگاه نظامی خود را از خاک جمهوری قرقیزستان خارج سازد.

روزنامه اینترنتی «گازیتا.رو» با توجه به اینکه پوتین یک روز قبل نیز در دیدار با رئیس جمهوری تاجیکستان به موضوع وجود پایگاههای نظامی روسیه در منطقه اشاره کرده بود، این مسئله را بررسی کرده است که کرملین با این اقدام قصد دارد چه پیامی را برای جمهوریهای آسیای مرکزی بفرستد.

کنفرانس مطبوعاتی که به سفر دوره ای رئیس جمهوری روسیه به سه جمهوری قزاقستان، تاجیکستان و قرقیزستان پایان داد، روز سه شنبه در بیشکک برگزار شد. در این کنفرانس، ولادیمیر پوتین که در کنار "المازبیگ آتامبایف" رئیس جمهوری قرقیزستان ایستاده بود، قبل از هر چیز از موضوع امنیت در منطقه صحبت کرد. پر سر و صداترین اظهارات وی به مسئله پایگاه نظامی روسیه در کانت قرقیزستان مربوط می شود. پوتین گفت: «هر زمان که دولت قرقیزستان بگوید که ما نیروهای مسلح خود را آنقدر تقویت کرده ایم که نیازی به وجود پایگاه نظامی روسیه نداریم، ما همان روز خاک این کشور را ترک خواهیم کرد.»

قرقیزستان سومین مقصد سفر رهبر روسیه به منطقه آسیای مرکزی بود که دو روز آغاز شد. پوتین در تاریخ 27 فوریه در شهر آلماتی، مذاکراتی را با "نورسلطان نظربایف" رئیس جمهوری قزاقستان داشت، سپس راهی دوشنبه، پایتخت تاجیکستان شد که در آنجا با "امامعلی رحمان" همتای تاجیک خود دیدار و گفتگو کرد. پوتین در این دیدار هم مسئله پایگاه نظامی روسیه در خاک این کشور را بررسی کرد.

رئیس جمهوری روسیه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک خود با رحمان گفت: «روسیه دارای پایگاه نظامی در تاجیکستان است و من می خواهم از شما به خاطر توجه به جهت گیری این همکاری نظامی تشکر کنم. تردیدی نیست که وجود این پایگاه نقش مهمی در تامین ثبات و امنیت منطقه و از جمله برای خود کشور تاجیکستان دارد.»

هدف اصلی سفر پوتین به منطقه
"آندری گروزین" رئیس دفتر آسیای میانه موسسه کشورهای جامعه مشترک المنافع در گفتگو با این روزنامه گفته است: «با توجه به مطالب رسمی منتشر شده در مطبوعات نمی توان هدف اصلی سفر پوتین به منطقه آسیای مرکزی را بیان کرد. هدف از این سفر قطعا فراتر از امضای چند سند معمولی بین دولتی است. انتخاب کشورهایی که پوتین به آنها سفر کرده، تا حدودی اهمیت این سفر را نشان می دهد. هر سه کشور عضو سازمان همکاریهای شانگهای و سازمان پیمان امنیت جمعی هستند. دو کشور از میان آنها، یعنی قزاقستان و قرقیزستان، عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیایی بشمار می روند. بدین ترتیب این سفر قبل از هر چیز با هدف تقویت تماسها در جهت تقویت امنیت منطقه صورت گرفته است.»

این کارشناس افزود: «اظهارات پوتین در مورد پایگاههای نظامی روسیه در قرقیزستان و تاجیکستان، درک درستی از برخورد مشترک با مشکل امنیتی در منطقه را بوجود می آورد. روسیه در حال گسترش همکاریهای نظامی-فنی خود با همه کشورهای آسیای مرکزی است تا آنها بتوانند بطور مستقل و بدون کمک روسیه مشکلات امنیتی خود را حل کنند. »

گروزین یادآور شد، بارزترین نمونه این مسئله نه قرقیزستان، بلکه تاجیکستان است. با رسیدن فصل بهار، فعالیتهای تروریستی در مناطق نزدیک مرز این کشور با افغانستان از سر گرفته خواهد شد. در این بین پایگاه 201 روسیه در منطقه «گورکان تپه» تاجیکستان نقش مهمی را در تقویت امنیت در مرزهای این کشور ایفاء می کند.

وی گفت: «در این منطقه درگیریهای نظامی با افغانستان به سبک جنگ ویتنام بطور مرتب جریان دارد. متخصصان نظامی روسیه بیش از دو سال است که در حال آموزش نیروهای نظامی تاجیکستان و آشنا کردن آنها با روشهای مدرن جنگیدن و کار با تجهیزات جدید نظامی هستند. بزودی هم قرار است بالگردهایی به نیروی هوایی این کشور تحویل داده شوند که برای عملیات در مناطق کوهستانی تاجیکستان بسیار مناسب هستند.»

منافع روسیه، چین و ایران در منطقه منطبق است
"آلکسی پیلکو" مدیر مرکز رسانه‌ای اورآسیا نیز معتقد است که اهمیت پایگاههای نظامی روسیه در منطقه آسیای مرکزی در حال افزایش است، برای اینکه روسیه اکنون در حال مذاکره با نیروهای میانه رو طالبان در افغانستان است که به نوبه خویش با گروههای تندرو در حال مبارزه هستند. تاجیکستان با این کشور هم مرز است و همه می دانند که بخشی از جنگجویان اسلام گرای افراطی برای اعزام به سوریه و عراق در افغانستان آموزش می بینند.

"آندری گروزین" همچنین معتقد است که آسیای مرکزی منطقه‌ای است که منافع روسیه، چین و ایران در آنجا با یکدیگر مطابقت دارد، برای اینکه تامین امنیت آن برای هر سه کشور دارای اهمیت است. البته این امنیت برای آمریکا هم مهم است و باید آن توجه داشته باشد که در واقع اهمیت زیادی به این مسئله نمی دهد. وی افزود: «این حقیقت که دولت دونالد ترامپ تاکنون مواضع خویش در قبال روسیه و آسیای مرکزی را مشخص نکرده است، احساس ناامنی و نگرانی برای رهبران سیاسی این منطقه بوجود آورده است. به همین دلیل مهمترین هدف پوتین از این سفر تشریح مواضع مسکو در قبال مسائل امنیتی در آسیای مرکزی است.»

به گفته وی، در دوره ریاست جمهوری "باراک اوباما"، آمریکا به این منطقه علاقه مند بود. در ماه نوامبر سال 2015 "جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا سفری دوره ای به کشورهای آسیای مرکزی داشت و با رهبران قزاقستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان و ازبکستان دیدار و گفتگوهای مهمی انجام داد.

دولت ترامپ توجه زیادی به آسیای مرکزی ندارد
"آلکسی پیلکو" هم یا این عقیده موافق است که منطقه آسیای مرکزی جزو اولویتهای دولت ترامپ قرار ندارد، در حالیکه دولت اوباما به این منطقه توجه زیادی داشت. وی افزود: «البته در عوض چین در آسیای مرکزی از لحاظ اقتصادی نقش بسیار مهمی را بازی می کند، هرچند از لحاظ سیاسی چندان به مسائل منطقه دخالت نمی کند.»

این کارشناس یادآور شد، مسئله این است که چپن قدرت رویارویی با روسیه را در عرصه جمهوریهای آسایی مرکزی ندارد، برای اینکه همه آنها جزو متحدین نزدیک مسکو هستند و به همین دلیل انگیزه زیادی برای افزایش نفوذ سیاسی خویش در منطقه نفوذ روسیه ندارد.