بررسی عملکرد برگزیدگان ائتلاف "گام دوم"

سال گذشته در همین روز مردم به پای صندوق‌های رای رفتند تا قانون‌گذاران مجلس دهم شورای اسلامی را انتخاب کنند؛ حضوری که از چند جنبه دارای ویژگی‌های منحصر به فردی بود. انتخاب تمام نمایندگان پایتخت از یک لیست واحد به نام «امید» در تاریخ انتخابات مجلس کم نظیر بود. «لیست امید» را باید نقطه عطف انتخابات مجلس دهم در 7 اسفند دانست. لیستی که علی‌رغم دست‌های بسته‌اش برای حضور گسترده و اعلام کاندیدهای مورد نظر توانست هم‌افزایی بی‌‌سابقه‌ای را در کشور به وجود آورد. این لیست هرچند در مجلس با ریزش‌های غیرمنتظره و عجیبی مواجه شد اما توانست با تشکیل یک فراکسیون قوی در مجلس اثرگذاری خود را در مقاطع مختلف از جمله رای به سه وزیر مردود شده در مجلس نهم و اثرگذاری بر روند استیضاح‌های سیاسی در مجلس دهم نشان دهد. ضمن آن که نباید فراموش کنیم در جامعه ایران به دلایل مختلف از جمله ضعف نهادهای مدنی، پدیده تحزب و وجود احزاب فراگیر با کاستی‌های فراوانی روبه روست. توسعه سیاسی بدون حضور احزاب، توسعه‌ای ناقص و ابتر است و به مقصد نمی‌رسد. به همین دلیل ارزش رای هفتم اسفند مضاعف است. چرا که در یک جامعه غیر حزبی، مردم رفتار حزبی بروز دادند و «با رای دادن به تمامی هر دو فهرست»، جریان مورد نظر خود را انتخاب کردند.

نکته قابل توجه دیگر در انتخابات مجلس دهم زمان آن بود که درست دوماه بعد از به نتیجه رسیدن برجام رخ داد. توافقی که مجلس نهم آن را با چالش‌های فراوانی همراه کرد و حتی کار را به جدال لفظی با وزیر و تیم مذاکره کننده کشاند. حضور مردم در این انتخابات گفتنِ «نه» به رویکرهای افراطی‌گری در مجلس قبل بود. امروز اما با گذشت یک سال از انتخابات مجلس دهم مهمترین دستاورد حضور مردم را باید تعقل و تدبیر بیشتر و دوری جستن نمایندگان مردم از رفتارهای افراطی دانست. هرچند توقع مردم در پاره‌ای موارد بیشتر از نمود عینی این تغییر است اما باید گفت در مقایسه‌ای اجمالی تفاوت‌های تغییر ترکیب به وضوح مشخص است. آخرین و شاید اصلی‌ترین نکته، تاثیر چهره‌های شاخص جریان اصلاح‌طلب و اعتدال بود که علی‌رغم محدودیت‌های رسانه‌ای و تبلیغی، با استفاده از سرمایه اجتماعی و «تکرار کردن» دعوت مردم برای رای دادن به فهرست ائتلاف امید، بر نتیجه انتخابات اثری ویژه گذاشتند.

پیام مردم را گوش‌های بسته هم شنید

شیراز به همراه تهران کلانشهری بود که همه اعضای لیست امید در آن رای آوردند. بهرام پارسایی نماینده مردم شیراز سخنگوی فراکسیون امید انتخابات هفتم اسفند را حاوی پیامی با صدای بلند می داند و می گوید: هفتم اسفند حماسه بزرگی بود که توسط مردم شریف ایران رقم خورد و حضور آگاهانه به خصوص در چند کلانشهر کشور را باید تبریک گفت. در طول انتخابات مجلس شورای اسلامی اتفاق بی سابقه ای رخ داد به خصوص در شهر تهران و شیراز که همه نمایندگان از یک لیست واحد انتخاب شدند. تغییر در روند مجلس از همان آغاز رای گیری و پایان شمارش آرا مشخص شد. مردم پیام خود را با نحوه انتخاب خود به همه مسئولان دادند. گرچه این پیام آن‌قدر بلند بود که حتی گوش ناشنوای انحصارطلبان را به خود متوجه کرد و اما برخی مدعیان مردمسالاری و دموکراسی آنچنان که باید جواب پیام مردم را ندادند ولی حضور مردم گویای همه چیز بود. وی می‌افزاید: حتی مرحله دوم این انتخابات نیز پیرو پیام هفتم اسفند شکل گرفت. با شروع مجلس بد عهدی‌ها و نامهربانی‌هایی صورت گرفت و آنچه انتظار افکار عمومی بود برآورده نشد اما باز هم تغییرات اساسی صورت گرفت. طی این مدت نیز عملکرد فراکسیون امید بارز است و با تغییر 80 درصدی ترکیب مجلس نسبت به مجلس نهم اثرگذاری آن مشخص شد. در عرصه های مختلف این تفاوت خود را نشان داد.

«امید» بدون افراطی‌گری

بهرام پارسایی همچنین در ادامه می‌گوید: فراکسیون امید سعی خود را بر تحقق فرآیند ایجاد امید و آرامش همواره داشته و خواهد داشت. فراکسیون امید سعی کرد به دور از افراطی‌گری با منطق کشور را به سمت توسعه و رونق پیش ببرد. این مجلس در تعامل با دولت در بحث برجام خود را نشان داد و تجلی دفاع مردم از تیم مذاکرات و آقای ظریف در مجلس دهم نمودار شد. همچنین سه وزیری که در مجلس نهم موفق به گرفتن رای اعتماد نشدند در این مجلس توانستند به جمع وزرای دولت یازدهم بپیوندند. وی تصریح می کند: مجلس در راستای وعده‌هایی که به مردم در قالب امید، آرامش و رونق داد سعی کرد با دولت همراهی کند. حتی با شروع مجلس با توجه به تغییر ترکیب انتظار بر این بود که دولت آن تغییراتی را که در مجلس نهم نتوانست در کابینه ایجاد کند، در این مجلس به وجد آورد. این اتفاق را چند ماه بعد با تغییر سه وزیر انجام داد. بعد از آن انتظار ما این بود که دولت باز هم برای ترمیم کابینه دست به کار شود تا برای حرکت به سمت اهداف خود چابک تر عمل کند اما این اتفاق رخ نداد.

حرف آخر را مردم می‌زنند

پارسایی با بیان اینکه فراکسیون امید در امتداد وعده‌هایی که مردم داد خوب عمل کرد، اظهار می کند: مردم ثابت کردند که حرف اول و آخر را می‌زنند و هیچ جریان، جناح و شخصی نمی‌تواند بر اراده آن‌ها اثرگذار باشد. وی می‌افزاید: از مردم تقاضا دارم علی‌رغم هجمه‌های فراوانی که علیه این جریان و تضعیف دولت وجود دارد به آینده امیدوار باشند. ما در مجلس شاهد هستیم که قانونی اثرگذار با یک رای رد یا تصویب می‌شود بنابراین اثرگذاری مردم نمود عینی زیادی دارد. باید دانست که مسیر حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی کشور از تصمیم‌های مردم عبور می‌کند. سخنگوی فراکسیون امید ادامه می‌دهد: البته باید به صراحت گفت که انتظار ما از دولت بیش از این بود که مشورت بیشتری با مجلس داشته و از فرصت تغییر استفاده بیشتری کند. بسیار از مشکلات مردم با تعامل هرچه بیشتر مجلس و دولت حل خواهد شد.

طیف های فراکسیون امید در مجلس دهم

بعد از انتخابات مجلس دهم و حضور ترکیب تازه در مجلس برخی از افرادی که به اسم لیست امید در مجلس حضور پیدا کردند راه خود را از همان ابتدا جدا کردند. غلامرضا حیدری نماینده مردم تهران و عضو فراکسیون امید در این باره می‌گوید: لیست امید عملاً شاهد دو طیف است. یک سری از افراد با هویت اصلاح‌طلبی در آن قرار دارند که در مسیر حیاتشان گفتار، رفتار و عملکردشان با رویکرد اصلاح‌طلبی بوده است. اصلاح طلبی به معنای واقع‌بینی و نیفتادن در دام افراط و تفریط است. اما طیف دیگری است که باید گفت متاسفانه آن گونه که بودند خود را معرفی نکردند که جای گلایه دارد. اما در مجموع اگر بخواهیم ترکیب مجلس دهم با نهم را مقایسه کنیم باید خدا را شکر کرد. وی می‌افزاید: واقعیت این است که مجلس دهم نسبت به مجلس گذشته در حفظ آرامش بسیار موثر بوده است. یکی از شعارهای لیست امید آرامش بود این اتفاق با تعامل با دولت افتاد. بارزترین مصداق آن رای اعتماد به سه وزیر بود علی‌رغم تندی‌هایی که از مجلس قبل به این دوره منتقل شده بود باز هم رای اعتماد گرفت. نوع انتخاب مردم در اسفند ماه سال گذشته به طور قطع در انتخابات سال 96 نیز اثرگذار خواهد بود. زمانی که کلیت نماینده‌ها از یک جریان باشند در حوزه‌های انتخابی خود اثرگذار خواهند بود. از طرفی باید در نظر داشت همسویی مجلس با دولت به معنای وکیل‌الدوله بودن نمایندگان نیست بلکه نقدها و نظرات نمایندگان همواره به دولت وجود دارد. باید گفت که بین مجلسی که بنای آن بر سقوط دولت است و مجلسی که مبنای آن نظارت، تعامل و حرکت در چارچوب قانون است فرق بسیار است.