اوج‌گیری تنش در دو سوی اقیانوس اطلس

کنفرانس امنیتی مونیخ و سخنرانی‌های مقامات ارشد اروپا و آمریکا، اوج‌گیری تنش در دو سوی اقیانوس اطلس را آشکارتر از گذشته، به نمایش گذاشت.

سران و سخنرانان اروپائی با تاکید ویژه بر «انسجام اتحادیه اروپا» خواستار تحکیم ناتو هستند. آنها در عین حال نسبت به اهداف و برنامه‌های واقعی واشنگتن در پشت شعارهای ترامپ نیز نگرانند و مطمئن نیستند که تصمیم و اقدام بعدی ترامپ درخصوص مناسبات با اتحادیه اروپا چه می‌تواند باشد.

با آنکه «مایک پنس» معاون ترامپ تصریح کرد که از جانب او سخن می‌گوید و خواستار تحکیم اتحادیه اروپا و ناتو است و برای حمایت از این دو تردید نمی‌کند، ولی اظهارات وی به وضوح مغایر با دیدگاه‌های اعلام شده ترامب بود. دقیقاً به همین دلیل است که مایک پنس نتوانست ذره‌ای از نگرانی و تردید رهبران اروپائی نسبت به پدیده ترامپ بکاهد.

ترامپ و دستیارانش، جنگ لفظی پردامنه‌ای را درون جبهه ناتو به راه انداخته‌اند ولی عملاً در موضعی قرار گرفته‌اند که چاره‌ای جز عقب نشینی و پس گرفتن حرف‌های خود ندارند. رئیس‌جمهور جدید آمریکا، نه تنها ناتو را ساختاری فرسوده و ناکارآمد می‌داند، بلکه حتی اتحادیه اروپا را هم تشکیلاتی خارج از رده می‌داند که تاریخ مصرف آن به پایان رسیده و فاقد جاذبه و توانمندی مورد انتظار است. شاید همین تهاجمات غیرمنتظره است که رهبران اروپائی را به اتخاذ موضعی یکپارچه و مشخصاً تدافعی و اعتراض آمیز علیه ترامپ وادار کرده است.

آنگلا مرکل صدراعظم آلمان در یک اعتراض بی‌سابقه علیه آمریکا هشدار داد واشنگتن نمی‌تواند با قلدری سیاست‌های خود را به متحدینش درون ناتو دیکته کندو از جمله باعث افزایش آهنگ رشد بودجه ناتو شود.

«ترودو» نخست‌وزیر کانادا هم با جملات زیرکانه‌ای، مواضع کاسبکارانه ترامپ را به زیر سئوال برد و مشکلات ناتو را مقوله‌ای فراتر از مسائل مالی و پولی دانست و خاطرنشان کرد که پول همه چیز نیست. موضع جدی‌تر را جان مک کین چهره کهنه کار و هم حزبی ترامپ اتخاذ کرد که با ذکر برخی مسائل پشت پرده فاش کرد که دولت آمریکا سردرگم است، فاقد یکپارچگی و برنامه مدون است و اروپا نباید به حرف‌هایش اعتنا کند بلکه باید منتظر عملکردش باشد! در مجموع رهبران اروپائی از تریبون امنیتی مونیخ، آمریکای ترامپ را در 4 مورد متهم کردند:
1- تلاش جدی برای آسیب زدن به انسجام و حتی موجودیت اتحادیه اروپا
2 – رها کردن و بلکه زیر پا گذاشتن ارزش‌های مشترک
3- اقدامات پنهانی برای شکل دادن به روابط استراتژیک با روسیه
4 – قلدری و دیکته کردن سیاست‌های دلخواه واشنگتن به سایر اعضای ناتو
آنچه در جریان برگزاری اجلاس امنیتی مونیخ روی داد، انزوای آمریکای ترامپ و یکپارچگی سایر اعضا علیه مواضع واشنگتن بود و کاملاً بعید است که ترامپ هم بتواند موضعی مغایر با آنچه معاونش در اجلاس مونیخ اعلام کرد، عملاً در پیش بگیرد. با وجود این مسکو هم نگرانی‌های روزافزونی در قبال سیاست‌های غرب و عملکرد ناتو داشته که مهم‌ترین موارد آن عبارتند از:

1 – پیشروی ناتو به سوی مرزهای روسیه با پذیرش متحدین دیروز مسکو به عنوان عضو ناتو
2- ایجاد وضعیت «آماده شلیک» در پشت مرزهای روسیه
3 – زمینه سازی برای احیای شرایط جنگ سرد
4- ناکامی مسکو از همراهی بیهوده با غرب در دوران پس از جنگ سرد.
موضوع مهم‌تر اینکه در صورت تضعیف هرچه بیشتر ناتو، کشورهای اروپائی به سمت و سوی ایجاد «ارتش مستقل اروپائی» متمایل خواهند شد. این امر به ویژه پس از طرح مسائل مرتبط با خروج انگلیس از اتحادیه اروپا ممکن است با شتاب افزون‌تری اجرائی شود و دیگر زمینه‌ای برای حضور نظامی آمریکا در اروپا باقی نماند، نکته‌ای که در واشنگتن فقط ترامپ و دستیارانش بدون بررسی عواقب کار خود، ناتو را به آن سمت و سو پیش می‌برند.

صرفنظر از مواضع امروز اروپا، شاید رهبران اروپائی، فردا خواسته‌های دیگری داشته باشند.

منبع:جمهوری اسلامی