اينك كه ترامپ در يك تور شبيه دوران انتخابات خود به ديدار اين گروه‌ها رفته است، بد نيست نگاهي به پيش‌بيني تافلر و پيامدهاي آن بيندازيم.
يك ربع قرن پيش كه كتاب موج سوم الوين تافلر در امريكا منتشر شد، غوغايي در آن جامعه بر پا كرد. تافلر از يك سو بشارت ظهور يك موج جديد تمدني داده بود و از سوي ديگر پايان دوراني را كه با انقلاب صنعتي آغاز شده بود، پيش‌بيني كرده بود. جالب اينكه او موج جديد تمدن را فرا صنعتي نام داد و آن را ناشي از كامپيوتر و هوش مصنوعي و ارتباطات پيشرفته دانست و ويژگي‌هايي را براي آن برشمرد. اين ويژگي‌ها هماني است كه غول‌هاي ماكروسافت و گوگل و اپل و صد‌ها شركت مشابه كه روبات‌ها و دستگاه‌هايي توليد مي‌كنند كه در رشته‌هاي مختلف علمي نظير پزشكي فعاليت دارند، نام دارند و البته او گفته بود كه صنعت سنتي زمينگير مي‌شود و امروز در امريكا چنين شده است و كارگران كم سوادي كه بيكار شده‌اند به ترامپ راي داده‌اند كه شعار بازگشت دوراني را داده بود كه زوالش به قول تافلر از سالها پيش آغاز شده است. اينك شركت‌هاي بزرگ در امريكا تراشه‌هايي مي‌سازند كه هريك از آنها با توجه به وزن بسيار كم و حجم اندكي كه دارند هزاران برابر ماشين‌هاي بزرگ صنعتي پول و ثروت ايجاد مي‌كنند و اين هماني است كه رييس‌جمهور جديد امريكا نمي‌داند يا اينكه مي‌دانست ولي براي افزايش آراي خود در انتخابات بر آن چشم بسته بود.الوين تافلر كه هنوز نخستين سالمرگش فرانرسيده است و در بحبوحه انتخابات رياست‌جمهوري امريكا درگذشت، در جواني زماني تحصيلات دانشگاهي خود را آغاز كرد كه جنگ جهاني دوم تازه به پايان رسيده بود و جامعه امريكا به سرعت به سوي توليد انبوه محصولات صنعتي گام بر مي‌داشت. دوره‌اي كه آنچه دونالد ترامپ از آن به عنوان روياي امريكايي در تبليغات رياست‌جمهوري نام مي‌برد، تازه آغاز شده بود؛ در همين دوره بود كه صنعت، گل سر سبد اقتصاد نام گرفته بود. بررسي‌هاي تافلر از همين زمان آغاز شد و او پس از نوشتن مقالات متعدد در مجلات معروف و صاحبنام امريكايي و سپس كار عملي و انتشار چند كتاب درباره آينده، طي سه دهه آماده نوشتن اثر معروف و جاودانه خود، موج سوم شد.
كتاب‌هاي جنگ تمدن‌هاي ساموئل هانتينگتون، پايان تاريخ فرانسيس فوكوياما و موج سوم الوين تافلر از جمله كتاب‌هايي هستند كه پيش‌بيني آينده‌اي را كرده‌اند كه امريكا در آن نقش زياد دارد.
در اين ميان آنچه بيش از دو كتاب ديگر در امريكاي دوران ترامپ با توجه روبه‌رو شده است، كتاب موج سوم الوين تافلر است كه گفته مي‌شود پيروزي ترامپ ناشي از آراي كارگران سفيدپوست صنعتي آن كشور بوده كه بنابر پيش‌بيني تافلر بيكار شدن آنها گزيرناپذير بوده است.
اينك كه ترامپ در يك تور شبيه دوران انتخابات خود به ديدار اين گروه‌ها رفته است، بد نيست نگاهي به پيش‌بيني تافلر و پيامدهاي آن بيندازيم.
موج سوم البته انگيزه ديگري هم داشت و آن انتشار كتاب پايان جهان اثر فوكوياما بود كه تافلر با توجه به مطالعات عميق خود در دوران شكوفايي صنعت در بعد اقتصادي و جنگ سرد در بعد سياسي تصميم گرفت به آن پاسخ بگويد.
تافلر كه كتاب موج سوم را يك سال بعد از پايان جهان فوكوياما منتشر كرد، در آن سه فرآيند تحولي را به‌صورت سه موج مطرح كرد: موج اول تحول جهان، از نظر تافلر كشاورزي بود كه بعد از دوره شكار در تمدن بشر آغاز شد و ١٠ هزار سال حاكم بود. بعد از آن موج دوم شروع شد كه در نيمه دوم قرن ٢٠ به بن‌بست رسيد و نشانه‌هاي موج تمدني جديد (موج سوم) شروع شد. تمدن صنعتي ٣٠٠ سال حاكم بود. بعد، موج سوم با شتاب شروع شد كه تمدن فراصنعتي است و از مظاهر عمده آن مي‌توان به كامپيوتر و هوش مصنوعي اشاره كرد. تافلر معتقد است كه چون هر موج تمدني منافع خود را داشته است و دارد و گروه‌هايي هستند كه منافع آنها در گروي حفظ وضع موجود است، وقتي اين دو موج با هم برخورد مي‌كنند تعارض‌ها و جنگ‌هاي بسياري شكل مي‌گيرد و چون برخورد منافع است، هر چقدر جلوتر مي‌رويم اين جنگ‌ها، شورش‌ها و ناآرامي‌ها بيشتر و شديدتر مي‌شود و ماهيت آن تغيير مي‌كند. در اينجا به عنوان مثال در تعريف آنچه تافلر مي‌گويد، من مي‌توانم به حملات تروريستي القاعده به برج‌هاي دوقلو در امريكا و حملات ناتو با فرماندهي امريكا و انگليس به افغانستان و عراق و سپس بهار عربي و ظهور داعش در عراق و سوريه و جنگ يمن اشاره كنم. تافلر معتقد است در موج اول هركسي كه زور داشت قدرت هم داشت و در موج دوم هركسي صاحب ثروت بود صاحب قدرت هم بود ولي موج تمدني سوم دو تغيير ايجاد كرده است اولي جابه‌جايي كانون‌هاي قدرت به‌صورت جغرافيايي و دومي تغيير مفهوم قدرت.
به عبارتي روزبه‌روز اهميت دانايي بيشتر و پول و زور به دانايي وابسته مي‌شود و بدون استفاده از تكنولوژي پيشرفته و دانايي‌هاي روز در حوزه نظامي و اقتصادي موفق نمي‌شويم.در واقع موج سوم با ازهم گسستن خانواده‌ها، متزلزل ساختن اقتصاد، فلج كردن سيستم‌هاي سياسي و درهم شكستن ارزش‌ها بر همه ما اثر خواهد گذاشت. اين موج روابط كهنه قدرت، مزايا و حقوق ويژه نخبگان را گرفتار خطر مي‌كند و در عين حال زمينه‌هايي را براي جنگ قدرت فردا فراهم مي‌آورد. بسياري از وجوه اين تمدن درحال تكوين با تمدن صنعتي در تعارض است. اين تمدن درعين حال كه به مقدار زياد فني است، غيرصنعتي نيز هست. گفتني است بر اساس آنچه از تعريف تافلر در مي‌يابيم موج‌هاي اول، دوم و سوم هنوز در برخي ممالك همزمان وجود دارند و اين امر موضوع را بسيار پيچيده و حتي خطرناك مي‌كند.براي مطالعه بيشتر در زمينه‌اي كه به آن اشاره‌اي كوتاه كردم به علاقه‌مندان توصيه مي‌كنم كتاب موج سوم الوين تافلر را بخوانند و اگر سالها پيش خوانده‌اند يك بار ديگر بخوانند. اين كتاب بلافاصله بعد از انتشار در امريكا، در ايران توسط سركار خانم دكتر شهيندخت خوارزمي، جامعه‌شناس بلندپايه كشورمان به فارسي شيوا و رسا ترجمه شد.
منبع:اعتماد
ارسال نظر
