رتبه ایران در توسعه فناوری اطلاعات چند است؟

مروری بر آمارهای رسمی گویای آن است که تا پایان سال ۲۰۱۵ میلادی ایران در زمینه توسعه ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات ، رتبه ۱۵ منطقه و ۸۹ جهان را به خود اختصاص داده است.

اولین کشور دنیا در این زمینه کره جنوبی است و در منطقه بحرین در صدر جدول IDI (توسعه ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات) قرار گرفته است.

جمع‌آوری داده‌هایی مثل تعداد مشترکان تلفن همراه، تعداد خطوط تلفن ثابت و... ازجمله عوامل مهم برای بهبود تحقیق و پژوهش در زمینهٔ ICT محسوب می‌شوند.

هدف اصلی IDI بررسی فرایند تبدیل‌شدن به جامعه اطلاعاتی  در راستای حرکت از یک گام‌به‌گام دیگر است که به‌عنوان یک ابزار نیرومند، توسعه جامعه اطلاعاتی را در کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال‌توسعه مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

برای شاخص IDI سه زیر شاخص دسترسی، استفاده و مهارت تعریف‌شده  که انتخاب زیرشاخه‌ها بر پایه قابلیت دسترسی به اطلاعات و کیفیت دسترسی به آن‌ها، نتایج بررسی‌های آماری گوناگون، ارتباط یک شاخص خاص در بیان هدف اصلی و چارچوب مفهومی IDI و توصیه‌های کارشناسان و شرکت‌کنندگان در ششمین جلسه جهانی شاخص‌های ICT و مخابرات در سال ۲۰۰۷ بوده  است.

این شاخص عددی بین صفرتا ۱۰ است. اعداد گزارش‌شده برای شاخص IDI  طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ بیانگر این است که شاخص IDI بیشتر کشورهای جهان بهبود داشته است.

اما نابرابری در اتصال‌ها همچنان وجود دارد و رتبه‌بندی کشورها در شاخص  IDI پایدار باقی‌مانده و تعداد کمی از کشورها توانسته‌اند رتبه خود را تا ۵ رتبه افزایش دهند.

در سال ۲۰۱۵ از ۱۰ کشور برتر جهان در این شاخص ۷ کشور از قاره اروپا بوده‌اند و کشورهای کره جنوبی با رتبه ۱، هنگ‌کنگ رتبه ۶ و ژاپن با رتبه ۱۰ جهانی ازجمله کشورهای قاره آسیا هستند. اکثر کشورهای قاره اروپا جزو ۵۰ کشور اول جهان در این شاخص به شمار می‌روند که بیانگر این نکته است که منطقه اروپا پیشرو در توسعه ICT بوده است.

به استناد آمارهای موجود طی سال‌های ۲۰۱۴ و  ۲۰۱۵ تغییر کوچکی در چیدمان ۱۰ کشور برتر جهان رخ‌داده و کشور ژاپن جایگاه دهم را به‌جای لوگزامبرگ به خود اختصاص داده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد دو کشور سنت کیتس ونویس و پرتغال جایگاه خود را از چارک دوم به چارک اول انتقال داده‌اند. هشت کشور(سنت کیتس و نویس، میانمار، الجزایر، دومنیکا، گرانادا، رواندا، ساحل عاج و بولیوی بیش از پنج رتبه در این شاخص نسبت به سال ۲۰۱۴ ارتقا و کشورهای (سنت لوسیا  و عربستان سعودی) بیش از پنج رتبه نسبت به سال ۲۰۱۴ کاهش رتبه داشته‌اند.

بیشترین و کمترین توسعه مربوط به کدام کشورهاست؟

در این میان تفاوت‌های عمده‌ای در سطوح ICT مابین کشورها وجود دارد. در سال ۲۰۱۵ مقدار IDI از ۰۷/۱ (مربوط به نیجریه) تا ۸۴/۸ (مربوط به کره جنوبی) در نوسان است. مقدار متوسط IDI  از ۷۴/۴ در سال ۲۰۱۴ به ۹۴/۴ (حدود ۴ درصد افزایش) در سال ۲۰۱۵ رسیده است.

در بین ۳۰ کشور دارای بالاترین مقدار شاخص IDI در سال ۲۰۱۵، ۱۸ کشور از قاره اروپا هستند، کشورهای پیشرفته با درآمد بالا مانند آمریکا، کانادا، نیوزلند و استرالیا از سایر قاره‌ها و کشورهایی با اقتصاد درحال‌توسعه  با درآمد بالا مانند کره جنوبی(با دارا بودن بالاترین مقدار IDI (۸۴/۸))  و بحرین، ماکائو و ... نیز در این لیست حضور دارند.

کره جنوبی کشور اول جهان در این شاخص (از قاره آسیا)   در زیر شاخص دسترسی در رتبه هشتم، در زیر شاخص استفاده رتبه سوم و در زیر شاخص مهارت در رتبه سوم جهانی است. ایران در شاخص IDI در سال ۲۰۱۵  در رتبه ۸۹ جهانی (با یک پله ارتقاء نسبت به سال قبل)   با عدد شاخص ۹۹/۴ قرار دارد.

بررسی‌های جهانی نشان می‌دهد که بیشترین رشد در میانگین زیر شاخص استفاده مشاهده می‌شود که از ۵۴/۳ در سال ۲۰۱۴ به ۹۱/۳ در سال ۲۰۱۵ ارتقا یافته که رشد آن ۳۷/۰ امتیاز است .

میانگین زیر شاخص دسترسی از ۴۵/۵ در سال ۲۰۱۴ به ۵۸/۵ در سال ۲۰۱۵ به‌اندازه ۱۲/۰ امتیاز ارتقا یافته است. میانگین زیر شاخص مهارت ۷۴/۵ است که نسبت به سال قبل تغییری نکرده که به دلیل استفاده از اعداد مشابه برای این دو سال است.

رشد دو پله ای ایران در زمینه دسترسی خانوارها به اینترنت

این در حالی است که اغلب کشورهای دنیا در شاخص دسترسی خانوارها به اینترنت رشد دارند .

در (سال ۲۰۱۵) رتبه اول این شاخص متعلق به لوکزامبورگ است. ایسلند، انگلستان  و هنگ‌کنگ (چین) در رتبه‌های بعدی قراردادند. کشورهای آلمان، سوئیس، مالت، هلند، کره جنوبی، سوئد، ژاپن و فرانسه نیز در این زیر شاخص پیشتاز هستند.

رتبه ۷۹ این زیر شاخص با عدد ۲۶/۶ مربوط به ایران است که کشورمان در این شاخص نسبت به سال ۲۰۱۴ دو پله صعود داشته است.

نتایج IDI در سال‌های۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ بیانگر این نکته است که بیشتر کشورهای منطقه رتبه IDIرشد داشته اند. در بین ۲۶ کشور منطقه اطلاعات ۲۲ کشور در دسترس بوده و بر این اساس کشور بحرین در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ به ترتیب با ۴۲/۷  و ۴۶/۷ رتبه اول شاخص IDI منطقه را به خود اختصاص داده که این امر عمدتاً به دلیل پیشرفت درزمینهٔ دسترسی به ICT است.

اردن، قزاقستان در شاخص ضریب نفوذ تلفن همراه رشد داشته و ارمنستان، آذربایجان، قزاقستان، عربستان، ترکیه، امارات متحده عربی و عمان در شاخص پهنای باند اینترنت به ازای هر کاربر رشد قابل‌توجهی داشته‌اند.

ازبکستان در شاخص دسترسی خانوارها به کامپیوتر رشد داشته است. ایران رتبه ۱۵ ام منطقه را در شاخص IDI در سال ۲۰۱۵ دارد. رتبه ایران طی سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵ ثابت  و امتیاز شاخص IDI حدود ۷ درصد افزایش داشته است. پایین‌ترین رتبه  در این شاخص متعلق به کشور افغانستان با ۷۳/۱ است .

در زیر شاخص دسترسی رژیم اشغالگر قدس در سال ۲۰۱۵، با رقم ۲۸/۸ رتبه اول منطقه و رتبه ۱۸ جهان را به خود اختصاص داده است و پس‌ازآن امارات متحده عربی با رقم ۱۴/۸   رتبه دوم منطقه(رتبه ۲۴ام جهان) را به خود اختصاص داده است. کشورهای بحرین، قطر و قزاقستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند. ایران در این زیر شاخص در سال ۲۰۱۵ با ۲۶/۶ و یک رتبه صعود در رتبه ۱۳ منطقه  و (رتبه ۷۹ام جهان) قرار دارد. پایین‌ترین رتبه این زیر شاخص در منطقه مربوط به کشور افغانستان با امتیاز ۵۱/۲ است.

در زیر شاخص استفاده کشور بحرین در سال ۲۰۱۵ با عدد ۴۸/۷  و ۱ درصد کاهش نسبت به سال قبل رتبه اول منطقه (رتبه ۲۲ جهان و پنج رتبه نزول رتبه جهانی نسبت به سال قبل) را به خود اختصاص داده است.

بعد از بحرین، امارات متحده عربی، قطر، عربستان سعودی، کویت و رژیم اشغالگر قدس قرار دارند. ایران در این زیر شاخص با رقم ۷۴/۲، رتبه ۱۶ ام منطقه را با یک رتبه افزایش نسبت به سال قبل (رتبه ۱۱۰ام جهان با دو رتبه نزول نسبت به سال قبل) به خود اختصاص داده است. پایین‌ترین رتبه متعلق به کشور افغانستان با امتیاز ۴۷/۰ است.

در زیر شاخص مهارت رتبه اول مربوط به رژیم اشغالگر قدس با رقم ۳۸/۸ (رتبه ۲۲جهان) است و پس‌از آن، ترکیه  با ۷۲/۷ (رتبه ۳۹ جهان) در رتبه دوم قرار دارد. رتبه‌های بعدی متعلق به قزاقستان، گرجستان، عربستان سعودی و ارمنستان است. ایران با عدد ۹۶/۶ در رتبه هشتم قرار دارد. رتبه آخر این زیر شاخص مربوط به یمن با شاخص ۵۴/۲ است.

در سال ۲۰۱۵، متوسط شاخص IDI و زیر شاخص‌های دسترسی و مهارت در منطقه نزدیک به  متوسط جهانی آن‌ها و حتی  بیشتر بوده است

شاخص IDI در ایران(۹۹/۴) در سال ۲۰۱۵، با متوسط آن در منطقه(۲۸/۵) و همچنین با متوسط آن در جهان (۹۴/۴) اختلاف کمی دارد.

در منطقه بحرین، رژیم اشغالگر قدس، امارات متحده عربی، قطر، عربستان، قزاقستان، کویت، آذربایجان، عمان، لبنان، ترکیه، ارمنستان، گرجستان و اردن در رده‌های قبل از ایران قرار گرفته اند و شاخص IDI آنها از ۷.۴۶ در بحرین شروع شده و در ایران به ۴.۹۹ می‌رسد