کم‌لرزه‌ترین منطقه ایران برای انتقال پایتخت

دانشیار پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به بحث انتقال پایتخت از تهران اظهار داشت: این شهر در برآوردهای مختلف جهانی در رده شش کلانشهر مهم جهان با بالاترین خطر زلزله قرار دارد که شمالی ترین و جنوبی ترین مناطق پایتخت خطرناکترین نواحی شهر از دیدگاه خطر زمینلرزه هستند.

دکتر مهدی زارع با اشاره به تصویب کلیات طرح تغییر پایتخت ایران که براساس آن طی دو سال آینده، مطالعه جامع و کاملی در زمینه انتقال پایتخت از تهران انجام خواهد شد، اظهار داشت: تهران در کنار توکیو، استانبول، لس آنجلس، اوزاکا و جاکارتا یکی از شش کلانشهر مهم جهان است که در معرض ریسک بالای زلزله قرار دارد به نحوی که رخداد هر زمینلرزه در این کلانشهرها عملا به یک فاجعه در سطح بین المللی تبدیل می شود.

وی خاطرنشان کرد: در ‌اینکه تهران شهری زلزله‌خیز است که حتما زلزله مهم و مخرب در محدوده یا نزدیکی آن رخ خواهد داد هیچ شکی وجود ندارد، کافی است سابقه تاریخی لرزه خیزی تهران (ری) بررسی شود. اولین زلزله تاریخی در محدوده تهران (ری) در حدود 3000 و 1000 سال قبل از میلاد مسیح رخ داده است. همچنین در سال‌های 330 قبل از میلاد، 855، 1384 و 1830 میلادی نیز چند زلزله تاریخی مخرب در محدوده شهر تاریخی ری و تهران اتفاق افتاده است. برای محاسبه دوره بازگشت زمین‌لرزه‌ها معمولا از روش احتمالی استفاده می‌شود. آخرین زلزله مخرب در منطقه تهران در سال 1830 میلادی در منطقه جاجرود (دماوند-شمیرانات) رخ داد.

زارع تصریح کرد: بر اساس برآورد احتمالی با در نظر گرفتن تمام گسل‌های اطراف تهران، بازگشت زمین‌لرزه‌یی با بزرگای 7 را حدود 160 تا 180 سال برآورد می‌کنند. زلزله 1830 دماوند شمیرانات در اثر فعال شدن گسل مشا رخ داده است، ولی بازگشت 160 تا 180 ساله برای بزرگای 7 با توجه به لرزه خیزی تمام گسل‌های منطقه تهران (مشا، شمال تهران، ‌ایوانکی و...) به دست آمده است. بر پایه داده های آماری، رخداد یک زمینلرزه با بزرگای 7 در هر دویست سال در گستره تهران و پیرامون آن (جنوب البرز) بر اساس میزان تغییر شکل در پوسته و روند لرزه خیزی این منطقه حتمی است؛ بنابراین در اصل موضوع لرزه خیزی بالا و خطر زلزله بالا در منطقه تهران تردیدی وجود ندارد.

رییس مرکز ملی پیش بینی زلزله پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به وجود گسل‌های لرزه‌خیز متعدد شامل گسل شمال تهران، ایوانکی، ری و کهریزک و مشا در منطقه درباره خطرناکترین گسل شهر گفت: زمانی می‌شود به برآورد دقیقی درباره خطرناک‌ترین گسل تهران دست یافت که بتوانیم به اطلاعات دقیقی درباره سرعت فعالیت -لغزش- گسل‌ها دست بیابیم و سپس به صورت جداگانه آنها را بررسی کنیم. با توجه به ‌اینکه گسل شمال تهران از محله‌های شمالی تهران عبور می‌کند می‌توان گفت از جمله خطرناک‌ترین گسل‌های تهران است اما از طرف دیگر با توجه به ‌اینکه گسل مشا، گسل طویلی است از توان لرزه خیزی بالایی برخوردار است. براین اساس و اطلاعاتی که الان موجود است چنانچه ‌این گسل فعال شود، قادر خواهد بود زلزله‌ای به بزرگای 7.5 ‌ایجاد کند. از طرف دیگر با توجه به‌ اینکه نزدیک‌ترین نقطه تهران به گسل مذکور حدود 30 کیلومتر فاصله دارد بنابراین درصورت فعال شدن، گسل مشا قادر خواهد بود خسارات زیادی در تهران به ویژه در شمال و شمال شرق آن به بار بیاورد.

به گفته زارع، آخرین برآورد ها نشان می دهد که شمالی ترین و جنوبی ترین مناطق تهران خطرناکترین نواحی تهران از دیدگاه خطر زمینلرزه هستند.

وی در پایان با بیان این که تغییر پایتخت موجب می شود تا از جذابیت تهران به عنوان مرکزیت سیاسی و اداری کاشته شود تا بتوان برای همین تهران چاره جویی کرد، گفت: اینکه گفته شود که تمام ایران به یکسان لرزه خیز است غلط است. در نواحی مرکزی ایران مناطقی وجود دارد که لرزه خیزی وخطر زلزله در آنها کمتر است و با لحاظ کردن سایر پارامتر ها می‌توان برای مکان یابی پایتخت جدید با در نظر گرفتن پارامتر خطر و ریسک زلزله کمتر اقدام کرد.