شباهت‌های سینمای ترکیه و ایران چیست؟

هفته فیلم سینمای معاصر ترکیه در خانه هنرمندان ایران آغاز به کار کرد.

 به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، مراسم افتتاحیه هفته فیلم سینمای معاصر ترکیه یکشنبه 3 بهمن با حضور رضا هاکان تکین سفیر کشور ترکیه در ایران، مجید رجبی معمار مدیرعامل خانه هنرمندان ایران، تورقای شفق مدیر موسس یونس امره در ایران، محمود فاضلی جوشقون کارگردان سینمای ترکیه و جمعی دیگر از علاقمندان به سینما در تالار استاد شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

در این مراسم فیلم «احتمال دور» اثر محمود فاضلی جوشقون به روی پرده رفت و در ادامه نشست نقد و بررسی فیلم برگزار شد. تقدیر از این کارگردان ترکیه‌ای توسط خانه هنرمندان ایران، سفارت ترکیه در ایران و موسسه یونس امره از دیگر بخش‌های این برنامه بود.

در ابتدای این مراسم مدیرعامل خانه هنرمندان ایران ضمن گرامیداشت یاد شهدای آتش نشان که در حادثه پلاسکو جانفشانی کردند، از حاضران خواست برای شادی روح آنها حمد و سوره تلاوت کنند.

وی سپس به اشتراکات فرهنگی دو کشور ایران و ترکیه اشاره کرد و گفت: سینمای ترکیه همچون سینمای ایران، یک سینمای فرهنگی است و بزرگان قابل تاملی دارد که در این هفته آثار برخی از آنها را خواهیم دید. از جمله نوری بیلگه جیلان که از نظر مضامین و سبک شاعرانه اشتراکات بسیاری با استاد فقید ما، عباس کیارستمی، دارد. امیدواریم برگزاری این هفته فیلم در جهت نزدیکی و گفتگوهای بینافرهنگی میان مردم و هنرمندان دو کشور باشد و زمینه را برای توسعه فعالیت های گوناگون فرهنگی و هنری دو جانبه فراهم کند. همچنین امید داریم با توجه به سوابق ارتباطات فرهنگی میان دو کشور ایران و ترکیه، این چنین تعاملات فرهنگی ادامه پیدا کند. خانه هنرمندان ایران نیز برای تداوم این همکاری ها آمادگی کامل خود را اعلام می کند.

در ادامه تورقای شفق در خصوص برگزاری این هفته فیلم گفت: سینمای ایران و ترکیه در سال‌های اخیر در سطح جهانی پیشرفتهای چشمگیری داشته‌اند و نام سینماگران این دو کشور در کنار بزرگان سینمای جهان می درخشد. از جمله اصغر فرهادی، مجید مجیدی، نوری بیلگه جیلان و سمیح کاپلان اوغلو که با درخشش خود در جشنواره‌های بین المللی موفق به کسب جوایز متعددی شده‌اند. این موفقیت‌های ارزشمند، مسئولیت‌های ما مبلغان فرهنگ و هنر را سنگین‌تر کرده است. در آشفته بازار جهان امروز که گروههای مختلف تروریستی جنایت‌ها و اعمال غیرانسانی خود را به اسلام ربط می‌دهند، ما کشورهای مسلمان می‌توانیم به کمک هنر سینما حقیقت امر را به گوش جهانیان برسانیم. همانطور که سخنان شهاب حسینی در مراسم جشنواره کن، در نوع نگاه جهانیان به کشورهای مسلمان تاثیرگذار بود. فرهنگ و هنر همواره به دور از نزاع های سیاسی و نژادی، پیام صلح و دوستی را به مردم جهان رسانده است. در پایان جا دارد حادثه غم انگیز رخ داده برای آتشنشانان ایرانی را به مردم ایران تسلیت بگویم.

پس از آن رضا هاکان تکین به ایراد سخنرانی خود پرداخت و گفت: در ابتدا حادثه ناخوشایند پلاسکو را تسلیت می‌گویم. این اتفاق در 30 متری سفارت ترکیه رخ داد و موجب تاسف عمیق ما شد. از همین جا به خانواده‌های همه‌ی این شهدا تسلیت می‌گویم و امیدوارم افرادی که زیر آوار مانده‌اند، هرچه سریع‌تر از آنجا خارج شوند. از خانه هنرمندان ایران که فرصت برگزاری این هفته فیلم را فراهم کردند تشکر می‌کنم. اخیرا با مجید رجبی معمار جلسه‌ای داشتیم و خوشحالم که آن جلسه امروز میوه داده و همکاری‌های فرهنگی ما مجددا آغاز شده است. این هفته فیلم را سرآغازی دوباره برای همکاری‌های خودمان می‌دانیم. در این هفته فیلم های بسیاری خوبی از سینمای ترکیه و از جمله دو فیلم از نوری بیلگه جیلان را تماشا خواهیم کرد که شباهت های زیادی با عباس کیارستمی دارد. هفته فیلم ترکیه فرصت خوبی برای علاقمندان به سینماست و از مدیریت خانه هنرمندان ایران و موسسه یونس امره برای برگزاری آن تشکر می کنم.

 در ادامه فیلم «احتمال دور» به روی پرده رفت و پس از نمایش فیلم، نشست نقد و بررسی آن با حضور محمود فاضلی جوشقون، علی گموحلو اوغلو و حسین لاله برگزار شد.

در ابتدای این نشست حسین لاله به تاثیرگذاری سینمای ایران و ترکیه بر یکدیگر اشاره کرد و گفت: در ترکیه بیش از 15 جلد کتاب در خصوص سینمای ایران به چاپ رسیده است. این جدا از مجموعه مقالات و مصاحبه‌هایی است که در مجلات معتبر سینمایی ترکیه در مورد سینمای ایران منتشر می‌شود. اما متاسفانه در ایران آثار موجود درباره سینمای ترکیه بسیار اندک است. اگر اشتراکات موجود در سینمای این دو کشور را در نظر بگیریم، می‌توانیم بگوییم سینمای ایران همان سینمای ترکیه است و سینمای ترکیه همان سینمای ایران. در جشنواره بین المللی فیلم فجر که اردیبهشت سال آینده برگزار می شود نیز 3 فیلم از کشور ترکیه انتخاب شده که فیلم های بسیار خوبی هستند.

وی افزود: در فیلم «احتمال دور» با انسان‌هایی بسیار معمولی مواجهیم که انتظار کار عجیبی از آنها نمیرود. اما مفهومی بسیار گران را به ما نشان می‌دهند که همان عشق است. اگر سیاستمداران و نظامی ها یا شرکت‌های اقتصادی و.. را در نظر بگیریم، می‌بینیم هر یک قصد غلبه و گاهی حتی از بین بردن دیگری را دارند. اما در اینجا دو فرد معمولی را شاهدیم که با کمترین سرمایه‌ای که دارند، یعنی صداقت درونی، سعی می‌کنند یکی شوند. داستانی شبیه به «ذات صور» مولانا یا «شیخ صنعان» عطار یا «فریدون و پسرانش» در شاهنامه. در تمامی این داستان‌ها برای اینکه مشخص کنند چه کسی لایق حکومت است، عشق را مفهومی می‌دانند که به اثبات یا تکذیب این مساله می‌پردازد.

علی گموحلو اوغلو سخنران بعدی این برنامه بود که به جایگاه سینمای ایران و ترکیه در میان اروپایی‌ها پرداخت و گفت: به عنوان نماینده ترکیه در بنیاد سینمایی Eurimages فعالیت میکنم، اما متاسفانه ایران برای سالهای متمادی نماینده‌ای در آنجا نداشته است. با این وجود من و دوستان ترکم، در این نهاد از فیلم‌های ایرانی حمایت کرده‌ایم و شاهد کسب جوایزی توسط آنها نیز بوده‌ایم. در واقع ما تمایزی میان فیلم‌های ایرانی و ترکیه‌ای قائل نشده‌ایم و حامی داوطلبانه فیلم‌های ایرانی در اروپا بوده‌ایم. سینمای ایران و ترکیه سینماهای بسیار مهمی هستند و از اجزاء مهم سینمای اروپا محسوب می‌شوند. امیدواریم فیلم‌های به نمایش در آمده در این هفته فیلم فرصتی باشد برای بحث در خصوص سینمای ترکیه و یافتن و ایجاد نقاط مشترک میان علاقمندان سینما در دو کشور.

پس از آن محمود فاضلی جوشقون ضمن ابراز خشنودی از حضور در ایران گفت: به محض دریافت دعوتنامه آن را قبول کردم چرا که در مورد ایران بسیار کنجکاو بودم. به عنوان یک سینماگر، اکثر فیلم‌های سینمایی تولید شده در ایران را می‌بینم و سینمای ایران یکی از دلایل اصلی گرایش من به فیلمسازی بوده است. باور دارم سینمای ایران تاثیر بسیار زیادی بر سینماگران نسل من و نسل پیش از من داشته است. به هر حال از برگزارکنندگان این برنامه برای فراهم آوردن چنین فرصتی کمال تشکر را دارم.

وی سپس در پاسخ به سوالی در خصوص نقش کمرنگ موسیقی در فیلم «احتمال دور» و همینطور شخصیت‌های این فیلم اظهار داشت: «احتمال دور» نخستین فیلم من است و سال‌های زیادی از ساخت آن می‌گذرد. امروز که دوباره آن را می‌بینم، با برخی نقدهای وارد شده از جمله در مورد شخصیت‌پردازی‌ها با منتقدان هم عقیده‌ام. اما درباره موسیقی فیلم چنین انتقادی را وارد نمی‌دانم؛ اگر امروز هم فیلم را می ساختم، باز هم برای آن از موسیقی استفاده نمی کردم. وارد کردن موسیقی از بیرون به فیلم، گویی به این معناست که می‌خواهید احساسی را که وجود ندارد به بیننده القا کنید. در فیلم‌های بعدی نیز بسیار کم از موسیقی بهره گرفته‌ام، اما این به معنای اصرار بر عدم استفاده از موسیقی نیست و در صورت نیاز فیلم از آن استفاده خواهم کرد.

فاضلی جوشقون در پایان در پاسخ به سوال سفیر ترکیه در خصوص واکنشها به فیلم پس از نمایش آن در ترکیه گفت: هیچ واکنش منفی در این خصوص دریافت نکردیم. یکی از نوآوری‌های فیلم در آن زمان این بود که تصویری جدید از شخصیت موذن ارائه کردیم. اگر پیش از این شخصیت یک فرد موذن در فیلم‌ها به شکل فردی با نگاههای سنتی تصویر میشد، در اینجا با فردی خیلی معمولی مواجه هستیم. اما پس از این فیلم دیدیم که در تصویر ارائه شده از موذن دگرگون شد و از این جهت گمان می‌کنم فیلم تاثیر خود را گذاشته است.

هفته فیلم سینمای معاصر ترکیه تا روز شنبه 9 بهمن در خانه هنرمندان ایران ادامه دارد و در این فاصله 7 فیلم از کارگردانان ترکیه‌ای از جمله نوری بیلگه جیلان، فایسال سویسال، سمیح کاپلان اوغلو و.. به روی پرده خواهد رفت.