نوسازی ناوگان هوایی در کنار بهبود راه‌های مواصلاتی و گسترش حمل‌ونقل ریلی مهم‌ترین عامل سخت‌افزاری برای رشد گردشگری است. پیش از ورود هواپیما، شاهد تحولات بزرگ و ستودنی درزمینه سرمایه‌گذاری برای نوسازی خطوط ریلی، گسترش آن و همچنین بهبود و استانداردسازی راه‌های مواصلاتی بوده‌ایم، اما با ورود نخستین هواپیمای خریداری‌شده از ایرباس، تحریم ٣٧ساله ناوگان هواپیمایی ایران شکسته شد.
زهرا احمدی‌پور از میانه‌های آبان امسال با حکم حسن روحانی به عنوان رئیس جدید سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌‌دستی و گردشگری انتخاب و منصوب شد. سه ماه از حضورش در این سمت می‌گذرد و رصد اخبار دیدارها، سفرها و سخنرانی‌های او در این مدت، نشان می‌دهد برنامه‌ها و اهدافی مفصل برای مسئولیتش در این سازمان دارد. در همین مدت بارها به استان‌های مختلف سفر کرده و ظرفیت‌های گردشگری و صنایع‌‌دستی و میراث فرهنگی نقاط مختلف کشور را از نزدیک دیده و درباره آنها اظهارنظر کرده است. بااین‌حال، هنوز قضاوت درباره اینکه احمدی‌پور چگونه مدیری برای این سازمان خواهد بود، زود است؛ به‌ویژه آنکه مدیران این سازمان در سال‌های اخیر بارها و بارها دیر آمده و زود رفته‌اند. البته شواهد حکایت از آن دارد که این رئیس جدید، اهدافی بلندپروازانه و مفصل‌تر برای سازمان تحت امرش دارد. در این گفت‌وگو، به سراغ خانم احمدی‌پور رفته‌ایم تا از او درباره آنچه از آغاز به کار دولت روحانی و به‌ويژه پس از برجام بر حوزه‌های وظایفش رفته است، سؤال کنیم؛ اینکه شرایط کنونی به نسبت دوره پیش از آن، چه فرقی کرده و اكنون به‌لحاظ آمارها کجا ایستاده‌ایم. به‌ویژه آنکه یک‌سال از اجرای برجام هم گذشت و این توافق بین‌المللی مهم اثرات شگرفی بر گردشگری و صنایع دستی و همچنین حفاظت از میراث فرهنگی کشور گذاشته است. مشروح گفت‌وگو در ادامه آمده است: صنعت گردشگری پس از اجرائی‌شدن برجام و رفع تحریم‌ها چه میزان رشد داشته است؟ آخرین آمار از تعداد گردشگران خارجی‌اي که وارد کشور شده‌اند، چگونه است؟
در سال اول اجرای برجام، درمجموع ٢,٨درصد رشد ورود گردشگر داشته‌ایم. ورود گردشگران کشورهای غربی به تفکیک کشورهای مختلف از ١٣ تا ١٠٤ درصد رشد داشته است که رقم ١٠٤ با بیشترین رشد، مربوط به ورود گردشگران فرانسوی بوده است. ١٠ کشور اروپایی که دارای بیشترین سهم در گردشگری ورودی ایران هستند، به‌ترتیب عبارت‌اند از: کشورهای آلمان، فرانسه، ایتالیا، روسیه، هلند، انگلستان، سوئد، اتریش، اسپانیا و سوئیس. به عنوان مثال تعداد گردشگر ورودی از آلمان، بیش از ٢٩ هزار نفر بوده و حدود چهار هزار نفر نیز از سوئیس در شش‌ماهه اول سال ٩٥ بوده و برای همه کشورهای اروپایی، رشد مثبت ورود گردشگر را داشته‌ایم. بیان رشد ورود گردشگران غربی از این جهت اهمیت دارد که فضای پیش از برجام و پیش از روی‌کارآمدن دولت تدبیر و امید بیشترین آسیب را به این بخش وارد کرده است. گسترش روابط، به‌ویژه توسعه روابط دوجانبه گردشگری با این کشورها، لغو تحریم‌ها علیه ایران، دیپلماسی فعال ایران در عرصه بین‌المللی، ارائه تصویري مثبت از ایران در جهان پس از برجام، سفرهای مقامات عالی‌رتبه کشورهای اروپایی به ایران، تلاش برای توسعه گردشگری ایران در عرصه بین‌المللی و حمایت و تشویق فعالیت‌های بخش خصوصی، سبب شده نام ایران دوباره در فهرست هدف گردشگری تورهای اروپایی قرار بگیرد.
اجرائی‌شدن برجام و رفع تحریم‌ها چه تأثیری بر حوزه‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری داشته است؟
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، نخستین دستگاهی بود که نتایج ناشی از برجام در آن هویدا شد. البته با روی‌کارآمدن دولت یازدهم و ایجاد فضای امید، پیش از اعلام دستیابی به توافق و روز اجرائی‌شدن برجام هم حوزه گردشگری به نسبت دولت قبل، دچار تحول شده بود و گردشگران خارجی بار دیگر ایران را به‌عنوان مقصدی جذاب برای سفر انتخاب می‌کردند؛ اما پیش از اجرائی‌شدن برجام، دو حوزه دیگر یعنی میراث فرهنگی و صنایع دستی، دگرگونی معناداری نداشتند که به مدد برجام، این دو حوزه نیز در مسیر بهبود قرار گرفته‌اند. پس از اجرائی‌شدن برجام، شاهد افزایش ورود گردشگران خارجی، به‌ویژه گردشگران غربی، بوده‌ایم که مردم مي‌توانند این تغییر وضعیت را بدون اینکه نیاز به ذکر آمار باشد، در مکان‌های توریستی و فرودگاه‌ها ببینند. افزایش تعاملات بین‌المللی در حوزه میراث فرهنگی، آثار و نتایجی در ثبت‌های جهانی و استرداد اموال تاریخی و فرهنگی داشته است. در حوزه صنایع دستی، حضور تولید‌کنندگان ایرانی در نمایشگاه‌های بین‌المللی، با رشد و استقبال مواجه شده است. موفقیت کشورمان در بازپس‌گیری گنجینه‌های تاریخی خارج‌شده از ایران هم اتفاق ارزنده‌ای بود که از مسیر دیپلماسی اعتماد رخ داده است. بدون بهبود فضای تعامل با جهان، کار دشواری پیش‌رو داشتیم. در زمینه بازپس‌گیری اموال فرهنگی مسروقه که به طور غیرقانونی از کشور خارج شده‌اند، چهار محموله به ایران برگردانده شد که دو محموله از آمریکا، یکی از بلژیک و دیگری از ایتالیا بوده است. همچنین در حوزه میراث، تفاهم‌نامه‌های دوجانبه‌ای با کشورهای آلمان، ایتالیا، هند و عراق منعقد شده است. در حوزه صنایع دستی نیز وضعیت فروش رونق یافت؛ به‌گونه‌ای که در سال ٩٣، با رشد بیش از ٥٠ درصد روبه‌رو شد و در سال ٩٤ نیز ١٦ درصد بر این رقم افزوده شد. یکی از علت‌های رشد فروش داخلی، حضور گردشگران بیشتر خارجی در کشور است که در فرایند مذاکرات و نتایج پسابرجام میسر شد. همین امر موجب شد بسیاری از فروشگاه‌های مراکز گردشگری کشور مانند اصفهان، دوباره رونق گرفتند. صادرات صنایع دستی کشور پس از چندین سال رکود و حتی گاهی کاهش، با روی‌کارآمدن دولت یازدهم و مذاکرات مثبت برجام، با رشد درخور توجه ٣٦ درصد در سال ٩٣ مواجه و بر این رقم در سال ٩٤ رقمی به میزان ١٣ درصد اضافه شد. رشد صادرات صنایع دستی و صادرکنندگان این حوزه موجب شد برای نخستین‌بار در سال ١٣٩٤ انجمن صادرکنندگان صنایع دستی شکل بگیرد؛ همچنین برای نخستین‌بار در سال ١٣٩٥ یک هیئت تجاری از اتحادیه اروپا برای خرید صنایع دستی به دعوت معاونت صنایع دستی وارد ایران شد و به هنرمندان ایرانی سفارش خرید داد که آغاز یک روند امیدبخش در این عرصه بود.
برای ورود گردشگران خارجی چه تسهیلاتی در نظر گرفته شده است و چه موانعی درزمینه جذب گردشگر خارجی وجود دارد؟
پس از برجام بلافاصله مذاکراتی برای تسهیل صدور روادید با کشورهای مختلف آغاز شد. فراموش نکرده‌ایم صف‌های طولانی پشت در سفارتخانه‌های خارجی را که به‌نوعی وهن کشور و مردم بود. سخت‌گیري‌های نابجای پیش از برجام از سوی سفارتخانه‌های خارجی را همه کسانی که برای تجارت یا دیدار از بستگانشان ناگزیر از مراجعه به این سفارتخانه‌ها بودند به خاطر دارند. آن وضعیت را با وضعیت فعلی مقایسه کنید؛ نه اینکه وضعیت فعلی مطلوب باشد ولی به‌وضوح تغییر رویکردها را می‌توان مشاهده کرد. ما البته به شرایط کنونی هم راضی نیستیم و هدف غایی ما رسیدن به نقطه‌ای است که ایرانیان برای سفر به اغلب کشورهای جهان دغدغه‌ای جز خریدن بلیت نداشته باشند. اما در سمت گردشگران خارجی هم تسهیلات خوبی درباره صدور روادید فرودگاهی انجام شد. امنیت پایدار در ایران در مقایسه با اغلب کشورهای منطقه، ارتقای خدمات فرودگاهی و ترانسفر، رشد کیفیت شاخص‌های تورگردانی و امکانات اقامتی ازجمله مواردی است که نسبت به گذشته بهبود یافته و موجبات رضایت بیشتر گردشگران خارجی را فراهم كرده است. به‌این‌ترتیب گردشگران با سوغات لبخند و رضایت به کشور خود بازمی‌گرداند و دیگران را برای سفر به ایران تشویق می‌کنند و این گزاره رسمی و غیرقابل سنجش نیست. شبکه‌های اجتماعی را ببینید و دعوت افراد عادی در فضای مجازی برای سفر به ایران را به زبان‌های مختلف و با ملیت‌های گوناگون مشاهده کنید. گشایش اعتبارات بین‌المللی (ال‌سی) برای طرح‌های گردشگری با اتصال سیستم بانکی به شبکه سوییفت، ایجاد زیرساخت‌های الکترونیکی برای استفاده گردشگران از کارت‌های مالی- اعتباری بین‌المللی و امکان برقراری پوشش‌های کامل بیمه‌های بین‌المللی ازجمله برنامه‌هایی است که به طور جدی پیگیر آنها هستیم و به‌زودی عملیاتی خواهد شد. درحال‌حاضر می‌توان از صدور روادید و تبدیل ارز، امکانات حمل‌ونقل و استانداردهای اقامتی براي جذب گردشگر خارجی به عنوان بخشی از مشکلات درزمینه جذب گردشگر خارجی یاد کرد.
سرمایه‌گذاری در حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پس از برجام چه وضعی داشته و چه میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی داشته‌ایم؟
طبعا فضای پسابرجام و امنیت ایجادشده ناشی از آن موجب اعتماد بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی شده است؛ البته با توجه به اینکه فرایند ارائه و پذیرش و عملیاتی‌شدن طرح‌های مربوط به پروژه‌های گردشگری به‌ویژه در سطح سرمایه‌گذاری خارجی زمان‌بر است هنوز نمی‌توان رقم دقیقی را برای حجم سرمایه‌گذاری‌ها دراین‌زمینه اعلام کرد ولی شمار طرح‌ها و پیشنهادهای ارائه‌شده رشد معناداری دارد. در راستای جذب سرمایه‌گذاری خارجی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با بیش از ٣٠ هیئت خارجی برای ایجاد تأسیسات گردشگری، نشست‌ها و جلسات تخصصی داشته است. در حوزه صنایع دستی نیز اتفاقات خوبی افتاده است. یونیدو یا سازمان توسعه صنعتی ملل متحد یکی از سازمان‌های مؤثر است که پس از برجام میزان همکاری‌های آن با ایران به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته است. این سازمان در انتقال تجربیات و الگوهای تولید نقش مهمی ایفا می‌کند. معاونت صنایع دستی هم‌اکنون در سه استان از این سازمان جهانی برای بازسازی طراحی و زنجیره تولیدی بهره می‌برد. از سویی در دوران تحریم بسیاری از کشورها از ایران در نمایشگاه‌ها دعوت به عمل نمی‌آورند و اگر هم هنرمندان در برخی کشورها حاضر می‌شدند امکان جابه‌جایی ارز نداشتند و مجبور بودند با مشکلات و ضررهای زیادی ارز را منتقل كنند. پس از برجام بسیاری از مسائل تسهیل شده‌اند و سفارش‌هاي بیشتری برای تجار ایرانی صورت می‌گیرد.
در سال ١٣٩٥ برای نخستین‌بار یک مرکز بزرگ تجاری در هلند به وسيله بخش خصوصی و با حمایت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری راه‌اندازی شد. برخی کشورهای غربی به‌ویژه انگلستان و آمریکا در سال‌های تحریم از فهرست کشورهای هدف صادرات خارج شده بودند. پس از برجام کم‌کم صادرات به این کشورها به صورت رسمی یا نیمه‌رسمی از سر گرفته شد و انگلستان و آمریکا به ترتیب در رتبه هفتم و هشتم وارد‌کننده صنایع دستی ایران قرار گرفتند.
درزمینه اسکان گردشگران و ساخت هتل و امکانات رفاهی چه اقداماتی در دولت تدبیر و امید انجام شده و چه برنامه‌هایی دارید؟
هم‌اکنون ١٢٤ هتل از مرحله صدور مجوز تا مراحل پایانی شامل ٤٧ هتل پنج‌ستاره و ٧٧ هتل چهارستاره در کشور در حال احداث است که با تکمیل آنها در چهار سال آتی معادل ٩٠ سال گذشته به ظرفیت هتل‌های چهار و پنج‌ستاره کشور افزوده می‌شود.
تعامل سازمان میراث فرهنگی با سایر کشورها چگونه بوده و چه تفاهم‌نامه‌هایی امضا شده و چه برنامه‌هایی دراین‌زمینه دارید؟
در دوران پسابرجام تاکنون بیش از ٣٠ ملاقات با هیئت‌های خارجی در سطح وزرای گردشگری، سفرا و سایر مقامات ارشد کشورها صورت گرفته و منتج به انعقاد تفاهم‌نامه‌های متعدد شده است. حضور برندهای مشهور در بازار گردشگری ایران از نقطه‌های امیدبخش است، کمااینکه چند برند هتل‌سازی نیز در مراحل نهایی توافق قرار دارند. سفر اخیر که در معیت دکتر روحانی به کشور های ارمنستان، قرقیزستان انجام شده نیز دستاوردهای خوبی برای کشور داشت که امضاي تفاهم‌نامه برای تسهیل ورود متقابل گردشگر ازجمله آنها بود. با ایجاد شرایط مناسب و امکان رفت‌وآمد کارشناسان جهانی و جلسات متعدد، وضعیت و جایگاه صنایع دستی نیز دستخوش تغییراتی شد.
تأثیر نوسازی ناوگان هوایی در حوزه گردشگری را چطور ارزیابی می‌کنید؟
نوسازی ناوگان هوایی در کنار بهبود راه‌های مواصلاتی و گسترش حمل‌ونقل ریلی مهم‌ترین عامل سخت‌افزاری برای رشد گردشگری است. پیش از ورود هواپیما، شاهد تحولات بزرگ و ستودنی درزمینه سرمایه‌گذاری برای نوسازی خطوط ریلی، گسترش آن و همچنین بهبود و استانداردسازی راه‌های مواصلاتی بوده‌ایم، اما با ورود نخستین هواپیمای خریداری‌شده از ایرباس، تحریم ٣٧ساله ناوگان هواپیمایی ایران شکسته شد تا بار دیگر این نکته هویدا شود که «برجام» صرفا دستاوردی دیپلماتیک نبوده بلکه دریچه همکاری اقتصادی بین‌المللی را به روی ایران گشوده است. امیدواریم این روند همچنان ادامه یافته و با ورود هواپیماهای جدید به ناوگان هوایی کشورمان شاهد اقبال بیشتر گردشگران خارجی و افزایش امنیت سفر گردشگران داخلی باشیم.
ارسال نظر
