نگرانی مشترک امام و آیت الله هاشمی

 یک استاد حوزه و دانشگاه گفت: آیت الله هاشمی، شهید بهشتی، شهید مطهری و آیت الله موسوی اردبیلی واقعا جاودانه تاریخ هستند؛ افکار آیت الله هاشمی رفسنجانی در آثار ایشان زنده است و پیروان این اندیشه ها باید راه آنها را ادامه دهند.

متن گفتگوی محسن غرویان به شرح زیر است:

به نظر شما مهمترین دغدغه سیاسی آیت الله هاشمی رفسنجانی چه چیزی بود؟

من به نظرم می رسد که مهمترین دغدغه سیاسی آیت الله هاشمی رفسنجانی این بود که مسیر انقلاب به دست متحجرین و مرتجعین نیافتد و مسیر انقلاب در جهت اندیشه های امام خمینی (س) که اعتدال است همچنان استمرار پیدا کند و تذکرات و توجهات ایشان بیشتر معطوف به همین مسأله بود و ایشان احساس می کردند که یک قرائت خشک و متحجرانه ای دارد از دین و اسلام غلبه پیدا می کند؛ همان اندیشه ای که خود حضرت امام هم نگران آن بودند و دغدغه آیت الله هاشمی هم همین بود که متحجرین، مرتجعین و کسانی که تفکرات بسیار افراطی و سر سختانه ای از اسلام و قرائت های غیر علمی و غیر عقلانی از اسلام دارند غلبه پیدا نکنند بلکه اسلام معتدل، انسانی و بشری در خدمت مردم قرار بگیرد که انقلاب بتواند مسیر خودش را ادامه دهد.

نقش ایشان در همبستگی نیروهای سیاسی کشور از جناح های مختلف را چطور ارزیابی می کنید؟

سه خصوصیت در آیت الله هاشمی رفسنجانی باعث وحدت بود. خصوصیت اول این بود که ایشان اندیشه تقریبی داشتند و معتقد به اتحاد جهان اسلام و تقریب بین مذاهب و حتی ادیان بودند و تفکر حاکم بر ذهنیت آیت الله هاشمی رفسنجانی همیشه تقریب و نزدیک کردن گروه ها، مذاهب، ادیان و دانشمندان و علما به یکدیگر بود. خصوصیت دوم ایشان روحیه محبت و روحیه عاطفی ایشان بود. ایشان بسیار انسان عاطفی و اهل محبت بودند و به همه از جمله مردم و جوان ها محبت داشتند و حتی معتقد بودند باید به مخالفین محبت کرد و از راه محبت و دل و قلب افراد را جذب کرد. این هم تأثیر بسیار زیادی در اجماع ملی و وفاق مردم داشت.

ویژگی سوم آیت الله هاشمی رفسنجانی این بود که ایشان اهل عقلانیت بودند یعنی در هر مسأله سیاسی و اجتماعی معتقد بودند که ما باید عقل جمعی را به دست بیاوریم و دانشمندان و اساتید حوزه و دانشگاه کنار هم بنشینند و با هم گفت و گو کنند چون جمع بندی نهایی اکثریت آرای عقلاء و نخبگان بهترین راه را در مسائل برای ما مشخص می کند. لذا ایشان اهل مشورت و نظرسنجی از متخصصین و دانشمندان و علما در هر بحثی بودند و این هم باعث شد که ایشان به نظرات دیگران احترام بگذارند و از آنها استفاده کنند که خود این باعث وحدت و انسجام بیشتر متختصصین، علمای حوزه و دانشگاه و نهایتا وحدت و انسجام مردم می شد.

خلأ عدم وجود ایشان در فضای سیاسی کشور چطور می تواند جبران شود؟

من واقعا سخت و مشکل می بینم که کسانی بتوانند جای ایشان را پر کنند چون ایشان جامعیت و شخصیت گسترده ای داشتند که تأثیرگذاری آن در ابعاد مختلف بود.

بعد از رحلت ایشان سیاستمداران بزرگ جهان، مراجع و علمای داخلی و مراجع نجف مثل آیت الله سیستانی، دانشگاهیان و حوزویان ما در سطوح مختلف و مردم میلیونی و همچنین رزمندگان ادای احترام می کنند. این امر نشان می دهد که آیت الله هاشمی رفسنجانی یک شخصیت ذو ابعاد بودند و تأثیرگذاری ایشان واقعا وسیع بوده است. مثل این است که ما وقتی سنگ کوچکی را در آب می اندازیم موج کوچکی را ایجاد می کند ولی وقتی یک سنگ 10 تنی را در آب بیاندازیم امواجی که ایجاد می کند بسیار گسترده است. از این امواج وسیع انعکاس رحلت ایشان ما می فهمیم که ایشان شخصیت عظیم و جامع الاطرافی داشتند که این همه در کشورهای مختلف در سطح بین المللی و در داخل اثر گذاشته و همه ادای تعظیم و احترام به شخصیت ایشان دارند.

به هر حال کسی با این جامعیت شاید کم باشد ولی به نظر من راه ایشان ادامه دارد و شاگردان مکتب فکری ایشان باید راهش را ادامه دهند. ما در داخل کشور شخصیت هایی مثل حجج سید حسن خمینی، ناطق نوری و حسن روحانی را داریم که شاگردان مکتب فکری آیت الله هاشمی رفسنجانی هستند که به نظر من باید راه و آرمان ها و ایده های آیت الله هاشمی رفسنجانی را استمرار ببخشند.