نقشه ترامپ برای عراق چیست؟

 رئیس جمهوری منتخب، دونالد ترامپ به سراغ پرونده‌های قدیم جمهوریخواهان درباره عراق خواهد رفت، به‌خصوص که احتمال انتخاب سیاستمداران تندرویی در وزارت امور خارجه مثل جان بولتون، باب کورکر و زلمای خلیلزاد وجود دارد.

 کشورهای جهان همگی تحولات انتخابات امریکا را زیر نظر داشتند، چه در تبلیغات انتخاباتی چه بعد از اعلام نتایج انتخابات. بعد از اعلام نتیجه انتخابات بازارهای مالی آشفته شدند که نشان دهنده اهمیت نتایج این انتخابات و تاثیرگذاری آن بر همه بحران های منطقه ای و بین المللی دارد.

نمی خواهم به واکنش کشورهای اروپایی و جهانی درباره پیروزی نامزد انتخابات ریاست جمهوری، دونالد ترامپ که اکثرا نسبت به این نتیجه ابراز نگرانی کرده اند، اشاره کنم اما تلاش می کنم بازتاب این پیروزی را بر تحولات عراق بازگو کنم.

باراک اوباما، رئیس جمهوری دموکراتیک امریکا نسبت به پیروزی وی هشدارهای بسیاری داد و نسبت به همه پرونده های منطقه ای از جمله پرونده عراق ابراز نگرانی کرد، در حالی که تحولات در عراق سرعت بیشتری به خود می گیرند و به طور خاص دولت عراق تمایل دارد که کار داعش را در شهروهای عراق در چارچوب فشارهای داخلی که حیدر العبادی، نخست وزیر با آن دست به گریبان است، پایان دهد. دولت امریکا از تحولات عراق به سود دموکرات ها در انتخابات ریاست جمهوری بهره برداری کرد، حتی اعلام آزادسازی شهر رقه سوریه چند روز قبل از این انتخابات نشانه های روشنی در این باره بود. دولت امریکا بر اداره جنگ آزادسازی موصل به گونه ای که از نامزد دموکرات ها هیلاری کلینتون حمایت شود، اصرار داشت تا اتفاقی ناگهانی نیفتد که بر فرایند انتخابات تاثیر بگذارد. نشانه های بسیاری برای عراقی ها وجود دارد که بازگوکننده این حقیقت است.

حالا تاثیرات پیروزی دونالد ترامپ بر تحولات در عراق چه خواهد بود؟

در ابتدا باید به این حقیقت اشاره کنم که عراق جدید که از سال 2003 تاسیس شد، خود طرحی از سوی جمهوریخواهان و نه دموکرات های امریکایی بود. به این معنا که جمهوریخواهان خود جنگ برای سرنگونی حکومت صدام را فرماندهی کردند، و این جمهوریخواهان بودند که گفتند عراق باید پایگاه تجاری و مالی اصلی در منطقه خاورمیانه باشد. آنها بودند که از عملیات سیاسی از سال 2003 حمایت کردند با این تصور که مسئولیت این طرح را دولت جمهوریخواه وقت امریکابه ریاست جورج بوش بر عهده گرفته است. علاوه بر آن نومحافظه کاران در ایالات متحده از جمله جمهوریخواهانی که برای پروژه عراقی اصرار داشتند می گفتند که این طرح آغازگر اجرای طرح خاورمیانه جدید است.

حقیقت دیگری که از مواضع رئیس جمهوری منتخب، دونالد ترامپ در جریان تبلیغات انتخاباتی اش شنیدیم و بازتاب تصورات او در قبال خاورمیانه است، این است که این اعتقاد وجود دارد که آن چه او در جریان تبلیغات انتخاباتی اش گفت بیشتر مصرف داخلی دارد و او در سیاست هایش نمی خواهد با کشورهای خاورمیانه درگیر شود.

الآن ما در برابر دو مساله هستیم. اول، رئیس جمهور اوباما می خواهد تا تاریخ تحویل کاخ سفید در 15 ژانویه چه کاری انجام دهد؟ آیا به دنبال پاکسازی پرونده های ملتهب قبل از تسلیم آنها به دونالد ترامپ، رئیس جمهوری منتخب است؟ دیگری این که ترامپ چگونه با عراق رفتار خواهد کرد.

اعتقاد غالب بر این است که در طول مدت باقی مانده تا 15 ژانویه جنگ موصل تشدید خواهد شد، پیمان بین المللی به رهبری ایالات متحده تلاش خواهد کرد که داعش را از موصل خارج کند تا این پرونده که در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما باز شد، بسته شود. شبکه داعش می خواهد وجود خود را در منطقه به اثبات برساند و خود را به عنوان یک قدرت موثری معرفی کند که نمی توان از آن چشم پوشی کرد. اما نه باراک اوباما و نه دونالد ترامپ اجازه نخواهند داد چنین اتفاقی بیفتد. در این جا یک مطالبه سیاسی وجود دارد که به مرحله بعد از آزادسازی موصل مربوط می شود، به ویژه وقتی که ما صحبت از مشارکت بعثی های عراقی در شبکه داعش می کنیم، که به عنوان ستون فقرات این شبکه محسوب می شوند. اما با همه این احوال و در سایه سایه پافشاری دولت عراق که بر رسیدن به دستاوردی در عملیات آزادسازی موصل تاکید دارد، نگاه ها متوجه مرحله بعد از موصل است، مرحله ای که به دونالد ترامپ، رئیس جمهوری منتخب مربوط خواهد بود.

سفری که جان کری، وزیر امور خارجه امریکا به کشور عمان داشت، سفر مهمی بود برای این که عمان ارتباطات تنگاتنگی با امریکا و ایران دارد که می تواند با حل پرونده های مهم از جمله پرونده عراق و سوریه مرتبط باشد، همچنین وارد عملیات پاکسازی پرونده های موجود در کاخ سفید نیز شده است.

رئیس جمهوری منتخب، دونالد ترامپ به سراغ پرونده های قدیم جمهوریخواهان درباره عراق خواهد رفت، به خصوص که احتمال انتخاب سیاستمداران تندرویی در وزارت امور خارجه مثل جان بولتون، نماینده اسبق ایالات متحده در سازمان ملل در دوران رئیس جمهور جورج بوش، باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی در کنگره امریکا، زلمای خلیلزاد، چهره مشهوری که در سرنگون صدام حسین سهم داشت، وجود دارد. اینها همه کسانی هستند که مواضع نومحافظه کاران داخل حزب جمهوری خواه در قبال تحولات منطقه را دنبال می کنند.

این که موفق الربیعی، دبیر سابق شورای امنیت ملی عراق گفت که در دوران دونالد ترامپ، رئیس جمهوری منتخب سونامی ای منطقه را در خواهد نوردید که بسیار دور از انتظارات خواهد بود، و این که شخصیت هایی مثل نوری مالکی، معاون رئیس جمهوری عراق به دلیل ارتباطاتش با شخصیت های حزب جمهوریخواه دوران جورج بوش، رئیس جمهوری اسبق در مرحله بعد صاحب نقش خواهند بود، چندان دور از واقعیت نیست.

با این حال توپ در زمین عراقی ها و نه در زمان امریکایی ها است. رهبران عراق باید مطالبات خود را به طور روشن و واضح ترسیم کنند. باید بگویند که چگونه می خواهند با عناصر قومی و سیاسی زندگی کنند؟ چه تصوراتی از روابط منطقه ای عراق دارند؟ چه افقی برای حشد الشعبی در مرحله بعد از آزادسازی موصل ترسیم کرده اند؟ این قضایا برای جمهوریخواهان مهم است، برای این که آنها با وجود هر نیروی نظامی خارج از چارچوب ارتش و نیروهای مسلح عراق به شدت مخالف هستند. باید به پرونده ها و مواضع قدیم جمهوریخواهان در قبال عراق دوباره مراجعه کنند با این تصور که بفهمند آنها در عراق چه می خواهند.

این صحیح است که جمهریخواهان در کنار حکومت سیاسی در عراق بر اساس قانون اساسی ای که در دوران خودشان نوشته شد، خواهند ایستاد اما رهبران عراق نیز باید برای بازبینی درونی خود تلاش کنند به گونه ای که در تصورات دولت جدید امریکا برای بازسازی امنیت و ثبات در عراق به خصوص در بعد از آزادسازی موصل سهیم باشند.

به گزارش دیپلماسی ایرانی، مقوله تجزیه عراق از طرف دموکرات ها به ویژه جو بایدن، معاون رئیس جمهوری امریکا زمانی که رئیس کمیته روابط خارجی کنگره در دوران جمهوریخواهان بود، مطرح شد، وی زمانی که معاون رئیس جمهوری دموکرات ها بود نیز همین ایده را داشت. تجزیه عراق با آن چه طارق الهاشمی و رافع العیساوی و شماری از شخصیت های فعال در دوره دموکرات ها بیان کردند، هژمونی دارد. جمهوریخواهان تا اندازه ای از برنامه خاورمیانه جدید که دعوت به تجزیه منطقه می کند، حمایت می کنند، مگر این که از آنها چیزی در این زمینه در مرحله بعد از آزادسازی موصل نشنویم.