هاشمی از مبارزه تا سازندگی

 آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به این دلیل پیگیر صلح بین ایران و عراق بوده که می‌خواست زودتر سازندگی شروع شود؛ این سخن به نقل از محسن رضایی برای نشان دادن روحیه‌ی «اقتصادی» سردار سازندگی کافی است.

به گزارش ایسنا، در ذهن ملت ایران نام آیت‌الله هاشمی رفسنجانی (ره) ، روحیه‌ تلاش و پشتکار او ماندگار شده است. وقتی رهبر معظم انقلاب در پیام تسلیت به مناسبت درگذشت آیت‌الله هاشمی فرمودند: «اکنون این مبارز کهنسال در محضر محاسبه‌ الهی با پرونده‌ای مشحون از تلاش و فعالیت گوناگون قرار دارد» می‌توان دریافت «خستگی‌ناپذیری» از خصوصیات بارز یار دیرین انقلاب و رهبری بوده است؛ خصوصیتی که شرط لازم و ضروری برای تثبیت اقتصاد مقاومتی در کشور است.

تعادل‌بخشی در اتخاذ  تصمیمات سیاسی و اقتصادی از عملکرد هاشمی رفسنجانی به خوبی نمایان است. او در دوران ستمشاهی، مبارزات سیاسی را برگزید و در این راه شکنجه و زندان را به جان خرید.  پس از انقلاب اسلامی نیز هیچ بزنگاه و اتفاق مهم سیاسی در ایران نیست که نام هاشمی در کنار آن وجود نداشته باشد. از تشکیل شورای انقلاب و مجلس خبرگان قانون اساسی گرفته تا ریاست مجلس و عزل بنی‌صدر. از تشکیل سپاه پاسداران تا فرماندهی در دفاع مقدس. از ارتحال امام (ره) با انتخاب رهبر آینده جمهوری اسلامی تا سازندگی در دوران بعد از جنگ تحمیلی. از ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام تا حوادث سال ۱۳۸۸. از انتخاب حسن روحانی در سال ۱۳۹۲ تا انتخابات ۱۳۹۶.

هاشمی در تمام این سال‌ها از اصلی‌ترین یاران امام راحل و مقام معظم رهبری بود و همیشه در سخنانش نشان داده که دل در گرو انقلاب دارد و تلاش می‌کند به اصل نظام آسیبی وارد نشود و به همین دلیل است که او مرد تاثیر گذار هر دو جناح سیاسی کشور به حساب می‌آمد.

اما هاشمی از منظر اقتصاد با همه‌ نقدهایی که به او وارد شد، مردی کوشا، مدبر و قاطع بود. به گفته‌ دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام «حضرت امام پس از پایان جنگ نامه‌ای به مسئولان جنگ نوشتند و فرمودند اکنون که جنگ تمام‌شده باید سازندگی کشور را جدی بگیرید. مرحوم آیت‌الله هاشمی که از پیش از ریاست جمهوری به سازندگی فکر می‌کرد، بعد از اینکه رئیس‌جمهوری شد، تمام وقتش را برای بازسازی مناطق جنگی گذاشت. ایشان در کلنگ زدن طرح‌ها و افتتاح سدها مرتب حضور پیدا می‌کرد و چون انبوهی از پروژه‌های عمرانی را انجام داده بود، به این لقب مشهور شد. »

هاشمی در شرایط دشواری، اولین کابینه خود را در سال ۱۳۶۸ تشکیل داد که این دشواری مربوط به پایان جنگ بود. همان‌طور که دولت سوم و چهارم نیز اداره کشور را در شرایط دشواری پیش برده بود، دولت پنجم نیز که پس از پایان جنگ بر سر کار آمد کار خود را در شرایط ویژه‌ای آغاز کرد که بدون تردید نام دولت «سازندگی» نیز بر همین اساس انتخاب شد. به عبارتی می‌توان گفت «سازندگی» ماموریت هر دولتی است که پس از جنگ روی کار می‌آید.

 مردم نیز پس از هشت سال دفاع مقدس، دغدغه سازندگی کشور را داشتند. یکی از اهداف انقلاب اسلامی، سازندگی کشور به جای ویژه خواری‌ها و همچنین توسعه عدالت محور در همه مناطق بود که با توجه به اولویت‌های دولت در ۱۰ سال اول انقلاب اسلامی که بیشتر روی جنگ و حفظ اقتصاد کشور در شرایط دشوار جنگی تاکید می‌شد، امکان تمرکز روی این مهم و ساختن اقتصادی پویا در کشور وجود نداشت. اکنون قرار است دولتی پس از جنگ تشکیل شود که افکار عمومی از آن انتظار دارد، وضعیت کشور را تثبیت کند. طبیعتا سازندگی و ساختن زیرساخت‌های نابود شده اقتصادی در دوران جنگ نیز یکی از همین شرایط تثبیت است.

البته آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی، در دیدار ۸ شهریورماه سال  ۱۳۶۸ با اعضای هیات دولت در اولین سال تشکیل دولت آیت‌الله ‌هاشمی، ضمن تاکید بر رسیدگی به وضعیت اقتصادی مردم به اعضای هیات دولت تاکید کرده بودند: «گشودن گره‌هایی از زندگی ملتی که هشت سال جنگ را پشت سرگذاشته و مشکلات و فشارهای جهانی را تحمل کرده است به معنای دوری از معنویات و آرمان‌ها نیست. »

به هر حال، هاشمی رفسنجانی تفکر اقتصادی دولت خود را بر مبنای حضور افراد فنی و مسلط به حوزه اقتصاد یا همان «تکنوکرات‌ها» پیش برد. حضور نوربخش در راس وزارت اقتصاد، بیژن نامدار زنگنه در وزارت نیرو، نعمت زاده در وزارت صنایع، آقازاده در وزارت نفت، کلانتری در وزارت کشاورزی، محلوجی در وزارت معادن، نژادحسینیان در صنایع سنگین و وهاجی در وزارت بازرگانی، رنگ و بوی کابینه نخست ‌هاشمی رفسنجانی را اقتصادی کرده بود.

هاشمی رفسنجانی بعد از ریاست جمهوری و تاسیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، به عنوان یکی از بازوان مقام معظم رهبری و به عنوان رئیس بزرگترین مجمع مشاوران حضرت، در پیگیری و اتاق فکری که می‌تواند در پیشبرد اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی تاثیرگذار باشد، ایفای نقش کرد.

محمدباقر صدری ـ استاد دانشگاه ـ درخصوص دوران سازندگی یادآور می‌شود: آیت‌الله هاشمی در مدت هشت سال با وجود مشکلات درآمدی ناشی از  کاهش نرخ نفت کوشید ضمن جبران خسارات دوران جنگ، ایران را از نظر شاخص های توسعه در رتبه شایسته قرار دهد. او توسعه فراگیر کشور را خواستار بود.

او بیان می کند: بعد از اتمام ریاست جمهوری، گرچه مسولیت مجمع تشخیص نظام را داشت در انتخابات سال ۱۳۸۴ نامزد گشت که با پاره‌ای مسائل و مشکلات سیاسی مواجه شد. با همه این موانع به دور دوم رسید. در دور دوم نیز با موانعی از جمله تبلیغات درباره درآمدهای نفتی و کشاندن آن به سفره مردم از طرف کسانی مواجه شد ‌که در دوران هشت سال ریاست جمهوری در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ بالغ بر ۷۰۰ تا ۸۰۰  میلیارد دلار درآمدهای نفتی را با روش های غیرعلمی هزینه کردند که کشور هنوز از عوارض آن خلاص نشده است.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی با بیان این‌که هاشمی نه قدرت طلب بلکه اسلام خواه وطن دوست بود می‌گوید: هاشمی از نظر تاریخی با شهید راه وطن امیر کبیر قابل مقایسه است. من اسنادی از امیرکبیر ارایه کرده بودم که امیر در دوران حضور در عثمانی با فرایند توسعه وپیشرفت آشنا و توسط مشاور خود فردی به نام جان داود که تحصیل کرده اتریش بود با پیشرفت علم وصنعت آشنا وطرح تاسیس دارالفنون را از کپی دانشگاه صنعتی وین تهیه و در دوران امیری در تهران پیاده کرد لیکن نتوانست ثمره ان را ببیند.  لذا مرحوم هاشمی اورا الگوی توسعه قرار داده بود و برای پیشرفت و عزت کشور هر آنچه در توان داشت انجام داد.