سورپرایز اوباما شروع یک جنگ سرد جدید است؟

 باراک اوباما و اولین وزیر خارجه اش، هیلاری کلینتون، در سال 2009 با اعمال سیاست به «Reset» در روابط آمریکا و روسیه وارد کاخ سفید شدند.

روابط دو کشور طی این سال‌ها فراز و فرود بسیاری داشت. برخی روابط این کشور را به سان دریای همیشه خروشانی توصیف می‌کنند که گویی قرار نیست آرام و قرار گیرد. روسیه ادعای ابرقدرتی دارد اما آمریکا چنین ادعایی را نمی‌پذیرد و در عمل، گاه به تحقیر روس‌ها می‌پردازد.

شرایطی که در روابط دو کشور وجود دارد باعث شده برخی سخن از «جنگ سرد جدید» میان دو کشور به میان آورند. بر همین اساس، سی‌ان‌ان در گزارشی مفصل به تحلیل این مساله پرداخته که چرا اوباما در چند هفته آخری که میهمان کاخ سفید است در برابر روسیه شمشیر را از رو بسته و کمر به تحریم و تهدید روسیه بسته است. او در آخرین گام‌های خود تعدادی از دیپلمات‌های روسی را اخراج کرد. در مقابل، برخی رسانه‌ها مانند «اسپوتنیک» و «وستی» اعلام کردند که پوتین ضمن تعطیلی مدارس انگلیسی- آمریکایی که فرزندان نمایندگان دیپلماتیک آمریکا، بریتانیا و کانادا در آن درس می‌خواندند و مسدود کردن مسیر منتهی به اقامتگاه سفیر آمریکا اعلام کرد که به اخراج نمایندگان دیپلماتیک آمریکا نخواهد پرداخت و منتظر رویکرد دولت جدید خواهد ماند.

1- آمریکا روز پنج‌شنبه چه کرد و چرا؟
پس از هفته‌ها اتهام پراکنی در مورد هک کردن روسیه و وعده مقابله به مثل، سرانجام اوباما دستور اخراج 35 دیپلمات روس و خانواده‌هایشان را ظرف 72 ساعت اعلام کرد. علاوه بر این، یک مجتمع روسی در نیویورک و مریلند که مورد استفاده مقام‌های روسی بود- و ظاهرا برای مقاصد تفریحی بود- را تعطیل کرد. پیامد هفته‌ها و ماه‌ها اتهام و درگیری لفظی به ثمر نشست و اوباما آخرین تیرها را از کمان به سوی خرس روسی پرتاب کرد. برخی مقام‌های آمریکایی معتقدند که روس‌ها با هک کردن توانستند اطلاعاتی را فاش کنند که در نهایت به نفع ترامپ تمام شد. در واقع، آمریکا، روسیه را مسوول پیروز شدن ترامپ می‌داند. نتیجه این شد که دیپلمات‌های آمریکایی اخراج، یک مجتمع روسی بسته و تنی چند از مقام‌های این کشور تحت تحریم قرار گرفتند.

2- واکنش پوتین به این تحریم‌ها چه بود؟
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه به رئیس‌جمهور کشورش پیشنهاد اقدامی متقابل را داده بود اما پوتین اجرای این تصمیم را به رویکرد دولت بعدی آمریکا منوط کرد. با این حال، تاکتیک‌های مسکو با هم هماهنگ است: ابتدا نسبت به رویکرد انفجاری دولت اوباما واکنشی آرام نشان داد و سپس در اقدامی بزرگوارانه از فرزندان دیپلمات‌های آمریکایی در واشنگتن دعوت کرد تا برای کریسمس به کرملین بیایند. پوتین در هشتگی اعلام کرد: «به رئیس‌جمهور اوباما، خانواده اش و رئیس‌جمهور منتخب، سال جدید را تبریک می‌گویم.» او ترامپ را در مخمصه رو در بایستی قرار داده است. «جیمز نیکسی»، رئیس برنامه روسیه و اوراسیا در اندیشکده چتم‌هاوس در لندن می‌گوید: «این یک بازی زیرکانه است. روسیه احساس تحقیر می‌کند. تنبیه شده است. پوتین منتظر رئیس‌جمهوری جدید است. او در حال اندیشه و منتظر واکنش است اما صبوری به خرج می‌دهد.» او می‌گوید: «پوتین اکنون این سوال را می‌پرسد: آیا ترامپ با ماست یا علیه ما؟» هنوز نمی‌دانیم. با این حال، ترامپ در پیامی توییتری ضمن تحسین پوتین اقدام وی را زیرکانه خواند.

3- آیا این شروع جنگ سرد جدید است؟
در حالی که نشانه‌هایی از جنگ سرد جدید دیده می‌شود اما به گفته نیکسی، اقدامات روسیه ناظر به آینده است نه گذشته. او می‌گوید روسیه خواهان وضع قواعد و قوانین جدید برای نحوه اداره جهان است: اینکه چه کسی دارای قدرت است، چه کسی چه چیزی را کنترل کند و چه کسی به چه کسی گوش دهد. جیل داتری، تحلیلگر روسیه و رئیس سابق دفتر مسکوی سی‌ان‌ان، می‌گوید: واکنش پوتین نوعی تحقیر و توهین برای دولت آمریکاست. او می‌افزاید: «پوتین استاد کارهای بی‌سابقه و غیرقابل انتظار است.» با این حال، آمریکا جایگاه ابرقدرتی روسیه را بر نمی‌تابد زیرا این کشور را در حد و اندازه چنین جایگاهی نمی‌بیند. آمریکایی‌ها معتقدند روسیه کشوری است با اقتصادی به اندازه اسپانیا و تنها مولفه قدرت این کشور توانمندی هسته‌ای و نظامی است. بنابراین، در قاموس آمریکایی‌ها، روسیه از سایر ابزارهای قدرت برخوردار نیست.

4- واکنش آمریکا نسبت به روسیه چقدر قدرتمندانه است؟
بستگی دارد به اینکه از چه کسی این سوال را بپرسید. ترامپ بارها ادعای دولت اوباما مبنی بر دخالت روس‌ها در انتخابات را رد کرده و در عین حال افزوده که چینی‌ها مقصرند. مقام‌های آمریکایی در ماه اکتبر اعلام کردند که «مطمئن» هستند روس‌ها پشت این مساله هستند اما ترامپ اعلام کرده منتظر است تا با جامعه اطلاعاتی دیدار کند و نظر آنها را بشنود.

5- چرا کاخ سفید اکنون واکنش نشان داد؟
این تصمیم، نتیجه اعلام نظر سیا در همین ماه است. تصمیمی که در خفا به سمع و نظر سناتورهای ارشد آمریکایی نیز رسید که هک کار روس‌ها بود با هدف نشاندن ترامپ در کاخ سفید. شواهد آنها - که فقط از طریق اسناد درز یافته به دست رسانه‌ها رسیده- شامل یافته‌هایی است دال بر اینکه هکرهای روسی تخلف کرده‌اند اما اطلاعات ربوده شده از جمهوری‌خواهان و ... را اعلام عمومی نکرده‌اند. «شان اسپایسر»، سخنگوی مطبوعاتی ترامپ، انگیزه‌های جامعه اطلاعاتی را زیر سوال برد.

6- نگاه اوباما به این مساله چیست؟
روس‌ها دوست دارند به‌خاطر حیله‌گری یا اقدام مخفیانه برای پیشبرد طیف مختلفی از منافع خود اعتبار یافته یا از آنها انتقاد شود. همچون داعش که تمایل دارد برای کسب اعتبار، عملیات‌های انتحاری در اقصا نقاط دنیا را به نام خود ثبت کند تا بزرگی خود را به اثبات برساند، روسیه هم می‌خواهد به‌گونه‌ای رفتار کند که اعتبار به‌دست آورد. بنابراین، تحریم‌های آمریکا را به مثابه اعتباری برای اقدام خود می‌نگرند. از اوباما انتظار می‌رفت زودتر دست به تحریم بزند، اما با توجه به اینکه او در هفته‌های پایانی کاخ سفید است می‌خواهد مجموعه موانعی در برابر رئیس‌جمهور جدید بگذارد تا تفاوت دیدگاه خود با او را به نمایش بگذارد. ترامپ بارها آشکارا از بهبود روابطش با روسیه سخن گفته است. او از عملکرد اوباما در روزهای آخر برای تحریم روسیه انتقاد کرد. ترامپ اگر بخواهد کنگره را قانع کند باید استدلال و درکی جامع داشته باشد تا بتواند بازهایی مانند لیندسی گراهام و جان مک‌کین را قانع کند. او راه دشواری در برابر دو جناح در پیش خواهد داشت. مخالفان ترامپ اکنون در کنگره هستند و به دنبال مانع‌تراشی در مسیر او. اوباما رئیس‌جمهور آینده را در وضعیتی انجام شده قرار خواهد داد تا نتواند بر بخشی از میراث 8 سال گذشته‌اش دست ببرد. به نظر می‌رسد این اقدام اوباما بیش از آنکه واکنشی در برابر روسیه باشد، مانعی در مسیر ترامپ است تا او را در برابر کارهای انجام شده قرار دهد و دست او را برای دستکاری در برخی امور ببندد. شاید این چیزی باشد که کنگره هم از آن استقبال کند.


منبع : دنیای اقتصاد